Οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο έχουν εισέλθει για τα καλά στο μάτι των ΗΠΑ, σχετικά με τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και της Μέσης Ανατολής, και αυτό αποτυπώνει ο Αμερικανός ειδικός Μ. Ρούμπιν, ο οποίος μας δείχνει κομμάτια της ταινίας που θα δούμε προσεχώς στην Μεγαλόνησο.
Ουσιαστικά θα αποχωρήσουν σιγά-σιγά οι Βρετανοί αφήνοντας τα ηνία των δύο καίριων βάσεων του νησιού στον αμερικανικό στρατό, ναυτικό και Πολεμική Αεροπορία, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα εξόδου των Τούρκων και της ένωσης στην Κύπρο.
Ο Αμερικανός ειδικός
"Το άρθρο I της Συνθήκης για την ίδρυση της Κύπρου όριζε το έδαφος της νέας χώρας ως «το νησί της Κύπρου, μαζί με τα νησιά που βρίσκονται έξω από τις ακτές της, με εξαίρεση τις δύο περιοχές… [που θα] αναφέρονται ως το Ακρωτήρι. Περιοχή Κυρίαρχων Βάσεων και Περιοχή Κυρίαρχων Βάσεων Δεκέλειας.»
Η Βρετανία κατατάσσει τις Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων, μαζί λιγότερο από το 3 τοις εκατό της επικράτειας του νησιού, ως Βρετανική Υπερπόντια Επικράτεια, στην ίδια κατηγορία με τις Βερμούδες, τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους ή τα Νησιά Φώκλαντ.
Μέχρι πρόσφατα, υπήρχαν δεκατέσσερα Βρετανικά Υπερπόντια Εδάφη.
Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2024, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κέιρ Στάμερ συμφώνησε να επιστρέψει την κυριαρχία στα νησιά Τσάγκος, την καρδιά της βρετανικής επικράτειας του Ινδικού Ωκεανού, στο νησιωτικό έθνος του Μαυρίκιου.
Η μόνη εξαίρεση ήταν η στρατιωτική βάση στο Ντιέγκο Γκαρσία.
Ο αποκλεισμός της βάσης του Ντιέγκο Γκαρσία από τη συμφωνία του Τσάγκος μπορεί να υποδηλώνει προηγούμενο με το οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο θέλει να διατηρήσει τον κυπριακό του θύλακα.
Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο παραχώρησε την ανεξαρτησία της Κύπρου, ήταν η κυρίαρχη δύναμη τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στη Μέση Ανατολή.
Το Βασιλικό Ναυτικό είχε βάση στη Μάλτα μέχρι το 1979. Η Βασιλική Πολεμική Αεροπορία κατασκεύασε το Ακρωτήρι στα μέσα της δεκαετίας του 1950, για να μειώσει την κυκλοφορία στην κοντινή Βασιλική Αεροπορική Βάση της Λευκωσίας.
Εκείνη την εποχή, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν μόλις κατασκευάσει την Αεροπορική Βάση των Αδάνων (σήμερα Ιντσιρλίκ) στην Τουρκία, αλλά την έβλεπαν περισσότερο ως βάση έκτακτης ανάγκης για τα αμερικανικά βομβαρδιστικά.
Εκτός από τις κυπριακές του βάσεις, το βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό είχε επίσης βάσεις στο Άντεν της Νότιας Υεμένης και στο Mina Salman του Μπαχρέιν, για να συντονίσει τις δραστηριότητές του στον Περσικό Κόλπο, και διατήρησε τη βάση της Βασιλικής Αεροπορίας στο νησί Masirah του Ομάν ως σταθμό μεταξύ του Άντεν και την Ινδία.
Η βρετανική ισχύς όμως κατέρρευσε στη Μέση Ανατολή το 1970.
Μετά από χρόνια πίεσης στη βρετανική λίρα στερλίνα, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε τον Νοέμβριο του 1967 να υποτιμήσει το νόμισμά της κατά σχεδόν 15 τοις εκατό.
Για να περιορίσει τον προϋπολογισμό, ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός Χάρολντ Γουίλσον ανακοίνωσε ότι η Βρετανία, θα αποσύρει τα στρατεύματά της από τις βάσεις «Ανατολικά του Σουέζ», συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους της παρουσίας της στη Μέση Ανατολή.
Αντί να κλείσει τότε τις βάσεις, ο βρετανικός στρατός παρέδωσε τις περισσότερες εγκαταστάσεις στους Αμερικανούς ομολόγους του το 1971.
Η πρώην βρετανική εγκατάσταση στο Μπαχρέιν, για παράδειγμα, είναι σήμερα η Δραστηριότητα Ναυτικής Υποστήριξης των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν, έδρα του Πέμπτου Στόλου του Ναυτικού των ΗΠΑ.
Η Βασίλισσα Ελισάβετ II εγκαινίασε το λιμάνι Jebel Ali του Ντουμπάι το 1979, το οποίο σήμερα είναι ένας σημαντικός τόπος ελλιμενισμού για τα αεροπλανοφόρα των ΗΠΑ.
Η Κύπρος, φυσικά, είναι δυτικά του Σουέζ και οι Βρετανοί δεν την εγκατέλειψαν ποτέ.
Ο Μαυρίκιος δεν είναι Κύπρος. Το κύριο νησί της παρέμεινε ακατοίκητο μέχρι τις αρχές του δέκατου όγδοου αιώνα. Ο Μαυρίκιος στήριξε τον ισχυρισμό του αδιαίρετου αποικιακού εδάφους πριν από την ανεξαρτησία , ( οι Σεϋχέλλες αποσχίστηκαν από τον Μαυρίκιο το 1903).
Η επικύρωση της υπόθεσης του Μαυρίκιου από την ηγεσία των Μαλδίβων την τελευταία στιγμή είχε να κάνει περισσότερο με συγκεκριμένα άτομα που μεταφέρουν νερό για την Κίνα παρά με οποιαδήποτε νέα συναίνεση μεταξύ των Μαλδίβων.
Οποιαδήποτε ματιά στον χάρτη δείχνει πόσο αδύναμος ήταν ο ισχυρισμός του Μαυρίκιου.
Η απόσταση μεταξύ του Μαυρικίου και του Τσάγκος είναι ισοδύναμη με την απόσταση μεταξύ της Νέας Υόρκης και του Ντάλας, χωρίς τίποτα άλλο από τον ωκεανό μεταξύ τους.
Ωστόσο, η προθυμία του Βρετανού πρωθυπουργού να λυγίσει στις πιέσεις μπροστά στον Μαυρίκιο εγείρει μια σειρά από ερωτήματα.
Εάν δεν είναι σε θέση να αντισταθεί στον Μαυρίκιο για την υπεράσπιση των συμφερόντων του Ηνωμένου Βασιλείου, πώς θα σταθεί το Ηνωμένο Βασίλειο σε πιο ισχυρές προκλήσεις, όπως αυτή που θέτει η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο;
Ενώ το Βασιλικό Ναυτικό κατασκεύασε το αεροπλανοφόρο HMS Queen Elizabeth II, ένα πλοίο αξίας 3,5 δισεκατομμυρίων λιρών, πριν από μια δεκαετία, και ένα αδελφό πλοίο, το HMS Prince of Wales, σχεδόν πριν από επτά χρόνια, το Βασιλικό Ναυτικό αντιμετωπίζει σκληρά οικονομικά προβλήματα σήμερα για να λειτουργήσει και τα δύο πλοία και μπορεί ακόμη και να πουλήσει το τελευταίο.
Το Βασιλικό Ναυτικό όχι μόνο δυσκολεύεται να προβάλει παγκόσμια δύναμη, αλλά είναι μια καρικατούρα αυτού που ήταν μόλις πριν από μερικές δεκαετίες.
Μετά την ανεξαρτησία της Μάλτας και της Κύπρου και ακόμη και με τη συνεχιζόμενη κατοχή του Γιβραλτάρ, το βρετανικό ναυτικό δεν εγγυάται πλέον την ασφάλεια στην περιοχή, όπως έκανε κάποτε τόσο με μόνιμη παρουσία όσο και με συχνές επισκέψεις σε λιμάνια.
Ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για πολύ καιρό την Ευρωπαϊκή Ένωση για να ενισχύσει τη δύναμή του διπλωματικά, αν όχι πάντα στρατιωτικά, το Brexit διέλυσε αυτή τη δυναμική.
Σήμερα, η βρετανική κατοχή των Περιοχών των Κυρίαρχων Βάσεων στην Κύπρο, είναι περισσότερο ένα μνημείο της επιρροής του παρελθόντος παρά ένας αποτελεσματικός μηχανισμός προβολής ισχύος ή προστασίας της Ανατολικής Μεσογείου.
Καθώς ο πρωθυπουργός της Βρετανίας έχει ήδη δημιουργήσει το προηγούμενο της υποχώρησης στο Μαυρίκιο, ίσως έχει έρθει η ώρα να αναγνωρίσει ότι ο βρετανικός στρατός δεν επιδιώκει πλέον να προβάλει την εξουσία «Ανατολικά του Γιβραλτάρ» ( Κύπρος).
Αυτό δεν πρέπει να σημαίνει κενό ασφαλείας. Οι απειλές όχι μόνο από μια αλυτρωτική Τουρκία αλλά και από τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ και μια ισχυρή Ρωσία που χρησιμοποιεί την Ταρτούς στην Συρία, επαναφέρει την περιοχή σε κίνδυνο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου.
Με άλλα λόγια, η περιοχή επιχείρησης του Έκτου Στόλου δεν είναι πλέον απλώς κάτι που διασχίζει το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ στο δρόμο του προς τα hotspots του πέμπτου στόλου στην Ερυθρά Θάλασσα ή στον Περσικό Κόλπο, αλλά μάλλον είναι ήδη μια αμφισβητούμενη περιοχή από μόνη της.
Για να συνοδεύσει την απόσυρσή του, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να παραδώσει τον έλεγχο των κυπριακών βάσεων του στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως έκανε και με το Μπαχρέιν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μισθώσουν τις βάσεις από την Κύπρο, αλλά να επιστρέψουν την πλήρη κυριαρχία στο νησί.
Ομοίως, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να επιστρέψουν πλήρως στην Κύπρο τις περιοχές που δεν βρίσκονται υπό ενεργή στρατιωτική χρήση.
Οι εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν λειτουργούν μόνο σε 152 στρέμματα. οι Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων διεκδικούν σχεδόν 100 τετραγωνικά μίλια.
Η μίσθωση του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας από τις ΗΠΑ θα μπορούσε να εδραιώσει περαιτέρω τους δεσμούς ΗΠΑ-Κύπρου που ανέδειξε η επίσκεψη στις 30 Οκτωβρίου 2024 του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο.
Ακριβώς όπως στο Μπαχρέιν και στον κόλπο της Σούδας στην Ελλάδα, οι αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην Κύπρο, ζουν αρμονικά, δημιουργώντας μια συμβατική οικονομική σχέση μεταξύ Αμερικανών στρατιωτών, ναυτών και αεροπόρων και της χώρας που τους φιλοξενεί.
Θα ήταν χρήματα που θα δαπανούνταν καλά, καθώς η εταιρική σχέση μεταξύ Κύπρου και Ηνωμένων Πολιτειών φαίνεται προορισμένη να αναπτυχθεί και να επεκταθεί.
Τελικά, η αποαποικιοποίηση της Κύπρου με την εκμίσθωση των Ηνωμένων Πολιτειών μιας μικρής βρετανικής βάσης θα μπορούσε επίσης να χρησιμεύσει ως πρότυπο για να απαλλαγεί πλήρως η Κύπρος από την αποικιακή της κληρονομιά.
Σήμερα, η κατοχή του μισού βόρειου τμήματος του νησιού από την Τουρκία συνεχίζεται για πενήντα χρόνια.
Παρά τις φιλοδοξίες του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η διεθνής κοινότητα δεν θα επισημοποιήσει ποτέ την αρπαγή γης από την Τουρκία στην Κύπρο.
Τελικά, η ανάληψη των μισθώσεων των ΗΠΑ για τις βάσεις που έχει τώρα η Τουρκία στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο θα μπορούσε να σπάσει το διπλωματικό δεσμό, αν όχι υπό τον Ερντογάν, πιθανόν από τον διάδοχό του”, καταλήγει ο ίδιος που σίγουρα ξέρει πολύ καλά τι ακριβώς αναφέρει για τα σχέδια των ΗΠΑ για το νησί και την τουρκική παρουσία.
