Σε κοινή έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) περιγράφονται οι παράγοντες που συμβάλλουν έτσι ώστε να αποκτήσουν οι ιοί της γρίπης των πτηνών Α(Η5Ν1) την ικανότητα της αποτελεσματικής εξάπλωσης μεταξύ των ανθρώπων, αυξάνοντας έτσι την πανδημική τους δυναμική. Εξετάζεται, ακόμα, ποια μέτρα μετριασμού θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε ζώα και ανθρώπους ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία.
Η έκθεση έρχεται λίγα 24ωρα μετά την είδηση ότι ένας άνδρας από το Τέξας των ΗΠΑ βγήκε θετικός στη γρίπη των πτηνών, έπειτα από επαφή που φέρεται να είχε με αγελάδα. Πρόκειται για το δεύτερο κρούσμα του ιού σε άνθρωπο στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, οι Αρχές της πολιτείας δήλωσαν ότι ο ασθενής παρουσίασε ερυθρότητα στα μάτια λίγες ώρες μετά την επαφή. Ο κίνδυνος για το ευρύ κοινό είναι χαμηλός, είπαν οι ειδικοί, αλλά οι άνθρωποι θα πρέπει να λαμβάνουν προφυλάξεις όταν βρίσκονται κοντά σε άρρωστα ζώα.
Στην έκθεση των ECDC και EFSA εξετάζονται οι εγγενείς παράγοντες που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά του ιού ή την ευαισθησία του ξενιστή. Επίσης, οι εξωγενείς παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν την έκθεση των θηλαστικών και των ανθρώπων στους ιούς της γρίπης των πτηνών, διεγείροντας έτσι τη μετάλλαξη και την προσαρμογή στα θηλαστικά.
Τέτοιοι παράγοντες περιλαμβάνουν την οικολογία των ειδών ξενιστών, όπως η άγρια πανίδα, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως οι γεωργικές πρακτικές και η χρήση των φυσικών πόρων, καθώς και τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Οι ιοί της γρίπης παραμένουν διαδεδομένοι στους πληθυσμούς άγριων πτηνών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ), οδηγώντας σε σοβαρές λοιμώξεις και θανάτους πτηνών. Έχει παρατηρηθεί μετάδοση μεταξύ ειδών πτηνών και θηλαστικών, μεταξύ άλλων σε εκτροφεία γουνοφόρων ζώων όπου έχουν αναφερθεί κρούσματα.
«Η μετάδοση από μολυσμένα πτηνά στον άνθρωπο παραμένει ένα σπάνιο γεγονός, χωρίς να έχει εντοπιστεί καμία επιβεβαιωμένη ανθρώπινη λοίμωξη στην ΕΕ/ΕΟΧ», δήλωσε η Αγγελική Μελίδου, κύρια εμπειρογνώμονας του ECDC για τους ιούς του αναπνευστικού συστήματος. «Παρ’ όλα αυτά, το ενδεχόμενο οι ιοί της γρίπης των πτηνών να προσαρμοστούν στον άνθρωπο και να προκαλέσουν πανδημία παραμένει ανησυχητικό. Συνεπώς, η συνεχής επαγρύπνηση, οι προσπάθειες ετοιμότητας και η αυξημένη κατανόηση των υποκείμενων παραγόντων είναι ζωτικής σημασίας».
Προτεινόμενες δράσεις
Οι βασικές επιλογές για δράση περιλαμβάνουν την ενίσχυση της επιτήρησης με στόχο τον άνθρωπο και τα ζώα, την εξασφάλιση πρόσβασης σε ταχεία διάγνωση, την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ του ζωικού και του ανθρώπινου τομέα και την εξέταση της εφαρμογής προληπτικών μέτρων, όπως είναι ο εμβολιασμός των πουλερικών.
Σύμφωνα με το ECDC, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματική επικοινωνία με τα διάφορα εμπλεκόμενα κοινά-στόχους, καθώς και στην ενίσχυση της κτηνιατρικής υποδομής, στην επιβολή μέτρων βιοασφάλειας στις φάρμες και στη μείωση της επαφής της άγριας πανίδας με τον άνθρωπο και τα κατοικίδια ζώα. Επίσης, για την αποτελεσματική μείωση του κινδύνου θα μπορούσε να εξεταστεί η απόσταση μεταξύ των εκτροφών πουλερικών και γουνοφόρων ζώων, ιδίως σε περιοχές με υψηλή πυκνότητα υδρόβιων πτηνών.
