Πέθανε 44χρονη από εγκεφαλικό ενώ ήταν σε τηλεργασία: Είναι εργατικό ατύχημα; - Το κενό στη νομοθεσία

Η αντιμετώπιση του ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου είναι μια υπερεπείγουσα κατάσταση. Ωστόσο, οι εξελίξεις που αφορούν την πλήρη αναχαίτιση των επαπειλούμενων εγκεφαλικών βλαβών μάς επιτρέπουν να πούμε ότι το εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να αντιμετωπιστεί και να ξεπεραστεί

Με τον όρο «εγκεφαλικό επεισόδιο» εννοούμε μια οξεία (αιφνίδια) εγκεφαλική βλάβη που σχετίζεται με πάθηση ή δυσλειτουργία των αγγείων του εγκεφάλου. Διακρίνουμε δύο μεγάλες κατηγορίες εγκεφαλικών επεισοδίων: τα αιμορραγικά και τα ισχαιμικά, συμφωνα με το 

Τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια είναι εκείνα όπου η εγκεφαλική βλάβη οφείλεται σε ρήξη κάποιου αγγείου, με αποτέλεσμα την αιμορραγία εντός του εγκεφάλου ή πέριξ αυτού, στην επιφάνειά του. Οταν είναι εντός του εγκεφάλου, ομιλούμε περί ενδοεγκεφαλικού αιματώματος και όταν είναι στην επιφάνειά του, περί υπαραχνοειδούς αιμορραγίας. Η διάκριση αυτή είναι ουσιώδους σημασίας διότι τόσο τα συμπτώματα όσο και η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι διαφορετικά. Βεβαίως υπάρχουν και περιπτώσεις όπου συνυπάρχουν και οι δύο μορφές.

Στην περίπτωση του ενδοεγκεφαλικού αιματώματος τα συμπτώματα ξεκινούν με κεφαλαλγία (αν και όχι πάντα) και ταυτοχρόνως παρουσιάζεται κάποιας μορφής εγκεφαλική δυσλειτουργία, π.χ., αδυναμία κίνησης των δεξιών ή αριστερών άκρων (ημιπάρεση), δυσκολία στην ομιλία. Η ένταση των συμπτωμάτων είναι συνάρτηση του μεγέθους του αιματώματος, καθώς και της ταχύτητας με την οποία δημιουργείται. Όσον αφορά τη θεραπεία, τα μεγάλα αιματώματα πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά, τα δε μικρά αφήνονται να απορροφηθούν από μόνα τους από τον οργανισμό. Η συνήθης αιτία είναι εκφύλιση κυρίως των μικρών αγγείων λόγω αρτηριοσκληρώσεως ή σακχαρώδους διαβήτη. Χειρουργική παρέμβαση χρειάζεται επίσης σε περιπτώσεις όπου θα διαπιστωθεί ότι αιτία της αιμορραγίας είναι κάποια αγγειακή δυσπλασία. Σε αυτή την περίπτωση η θεραπεία αποσκοπεί στην αφαίρεση ή στον εμβολισμό της δυσπλασίας και έχει προληπτικό χαρακτήρα, δηλαδή να μην υπάρξει ξανά δεύτερη αιμορραγία.

Η φυσικοθεραπεία αποκατάστασης των διαταραγμένων εγκεφαλικών λειτουργιών είναι επιβεβλημένη σε όλες τις περιπτώσεις.

Τι είναι η υπαραχνοειδής αιμορραγία

Αυτή εμφανίζεται συνήθως με έντονο αιφνίδιο πονοκέφαλο που εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στην πίσω μεριά του κρανίου και στον αυχένα, γι’ αυτό συχνά συγχέεται με αυχενικό σύνδρομο. Αν είναι μεγάλη αιμορραγία ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του και πέφτει σε κώμα, άλλοτε άλλης διάρκειας. Η αιτία αυτού του τύπου της αιμορραγίας είναι συνήθως τα ανευρύσματα και οι αγγειακές δυσπλασίες. Τα ανευρύσματα απαιτούν άμεση αντιμετώπιση (κλείσιμο με χειρουργείο ή εμβολισμό) διότι εύκολα αιμορραγούν ξανά απειλώντας ακόμα και την ίδια τη ζωή. Οι αγγειακές δυσπλασίες επίσης πρέπει να αντιμετωπίζονται γιατί κι αυτές αιμορραγούν ξανά, αλλά συνήθως όχι τόσο άμεσα. Και στις δύο περιπτώσεις οι επεμβάσεις είναι προληπτικές και δεν επηρεάζουν την πορεία της αιμορραγίας, η θεραπεία της οποίας απαιτεί νοσηλεία, κάποιες φορές παρατεταμένη.

Τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια συχνά – πυκνά μπορούν να ξεπεραστούν, με πλήρη αποκατάσταση των ασθενών, αλλά οι βαριές μορφές αυτών ενδέχεται να οδηγήσουν σε μόνιμη αναπηρία ή και απώλεια ζωής.

Ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια

Το ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΙΑΕΕ) -όπου ίσχω σημαίνει εμποδίζω- συμβαίνει όταν αποφράσσεται κάποια αρτηρία και η τροφοδοσία του εγκεφάλου με αίμα μειώνεται (εμποδίζεται) σημαντικά. Αν μια αρτηρία παραμείνει κλειστή για περισσότερο από μερικά λεπτά, τα εγκεφαλικά κύτταρα πεθαίνουν. Για τον λόγο αυτό η αντιμετώπιση του ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου είναι μια υπερεπείγουσα κατάσταση.

Το εν λόγω επεισόδιο προκαλείται συχνά από στενώσεις των αρτηριών του λαιμού ή του εγκεφάλου που κατά κανόνα οφείλονται στην αρτηριοσκλήρωση. Στα σημεία της στένωσης μπορεί να δημιουργηθεί θρόμβος ο οποίος πιθανόν να φράξει την ήδη στενωμένη αρτηρία ή να αποκολληθεί, παρασυρόμενος από την κυκλοφορίακ και να φράξει κάποια μικρότερη αρτηρία πιο βαθιά μέσα στον εγκέφαλο (εμβολή).

Αλλη συχνή αιτία εμβολής των εγκεφαλικών αρτηριών είναι θρόμβοι που σχηματίζονται στην καρδιά από αρρυθμία, καρδιακά επεισόδια ή κατασκευαστικές ανωμαλίες αυτής. Σπανιότερες αιτίες αποτελούν οι τραυματισμοί των αρτηριών του λαιμού.

Το ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να προσβάλει οποιασδήποτε ηλικίας άνθρωπο. Η πιθανότητα εμφάνισής του αυξάνεται με την ηλικία και εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες. Υψηλού κινδύνου ομάδες είναι οι υπερτασικοί, οι καρδιοπαθείς, οι καπνιστές, οι παχύσαρκοι και οι διαβητικοί. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με εκείνα των ενδοεγκεφαλικών αιμορραγιών (ημιπάρεση, δυσφασία κ.λπ.).

H αντιμετώπισή του ισχαιμικού επεισοδιου μπορεί να γίνει αποτελεσματικά μόνο στην οξεία του φάση, δηλαδή μέσα στις πρώτες ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει γιατί ο ρυθμός νέκρωσης των εγκεφαλικών κυττάρων που δεν λαμβάνουν αίμα είναι ιλιγγιώδης. Υπολογίζεται ότι κάθε λεπτό της ώρας η ισχαιμούσα περιοχή του εγκεφάλου χάνει 1.900.000 εγκεφαλικά κύτταρα! Αυτό συγκριτικά με τον φυσιολογικό ρυθμό γήρανσης του εγκεφάλου σημαίνει ότι για κάθε ώρα ισχαιμίας ο εγκέφαλος γερνά κατά 3,6 χρόνια. Εξ ου και η φράση «time is brain» δηλαδή «χρόνος σημαίνει εγκέφαλος». Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι αμέσως μόλις αντιληφθεί ο ίδιος ο ασθενής ή το περιβάλλον του κάποιο νευρολογικό σύμπτωμα, πρέπει το ταχύτερο δυνατό να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Εφόσον ο ασθενής αντιμετωπιστεί εντός του πρώτου εξάωρου, τότε μπορεί να ελπίζει σε σχεδόν άμεση και πλήρη αποκατάσταση.

Οι σωτήριες παρεμβάσεις

Οι άμεσες θεραπευτικές παρεμβάσεις που μπορούν να σώσουν τον ασθενή είναι η φαρμακευτική θρομβόλυση και η μηχανική θρομβεκτομή. Στη φαρμακευτική θρομβόλυση χορηγείται ενδοφλεβίως κάποια ουσία ικανή να διαλύσει το θρόμβο και να αποκαταστήσει τη ροή αίματος στο αποφραγμένο αγγείο. Η θεραπεία αυτή έχει καλά αποτελέσματα αν το φάρμακο χορηγηθεί μέσα στο πρώτο τρίωρο από την εγκατάσταση του εγκεφαλικού. Όταν, όμως, ο θρόμβος έχει φράξει κάποιο κεντρικό κλάδο, η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου μειώνεται πάρα πολύ. Σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται η μηχανική αφαίρεση του θρόμβου.

Η μηχανική θρομβεκτομή συνίσταται στην αφαίρεση του θρόμβου από τον αυλό του αγγείου, με αποτέλεσμα την αποκατάσταση της φυσιολογικής ροής του αίματος. Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους. Ο ένας είναι η μηχανική θρομβεκτομή («σύλληψη» του θρόμβου με ειδικά σχεδιασμένη μεταλλική συσκευή όπως τα γνωστά Stent, Stent Retreiver). Ο δεύτερος αφορά την αναρρόφηση του θρόμβου με ειδικό καθετήρα.

Και οι δύο μέθοδοι διενεργούνται μέσω της μηριαίας αρτηρίας και έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα (έως και πλήρη αποκατάσταση των συμπτωμάτων), αρκεί η διάνοιξη της αποφραχθείσης μεγάλης εγκεφαλικής αρτηρίας να γίνει εντός 6-8 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων. Σε κάποιες περιπτώσεις ικανοποιητικά αποτελέσματα έχουμε ακόμα και όταν η αφαίρεση γίνει εντός του πρώτου 24ωρου.

Συμπερασματικά, η εξέλιξη της κατανόησης των εγκεφαλικών επεισοδίων έχει οδηγήσει στη βελτίωση των θεραπευτικών μεθόδων, με κορωνίδα τα τελευταία έτη τις τεχνικές θρομβεκτομής. Αυτές οι εξελίξεις συνδέονται με την πλήρη αναχαίτηση των επαπειλούμενων εγκεφαλικών βλαβών, τηρουμένων των προϋποθέσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Συνεπώς, υπό τις σημερινές συνθήκες μπορούμε να πούμε ότι το εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να αντιμετωπισθεί και να ξεπεραστεί.

Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ygeiamou #12 που κυκλοφόρησε με ΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή 27 Oκτωβρίου.