Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη
"Το σκηνικό τώρα οδεύει προς περισσότερες επιπλοκές, δεδομένου ότι οι ελληνικές αρχές παρέδωσαν το ιρανικό πλοίο στην αμερικανική πλευρά, κάτι που καθιστά αδύνατη την προσπάθεια διαπραγμάτευσης με την ιρανική πλευρά για την ανταλλαγή" αναφέρει για τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων ωρών στην αποκλειστική της συνέντευξη στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ η κα Ευανθία Κουλουριώτη, Πολιτική αναλύτρια με ειδίκευση στα θέματα της Μέσης Ανατολής, και αρθρογράφος σε πολλά ξένα δίκτυα.
Σύμφωνα με την ειδική αναλύτρια σημαντικό ρόλο στα τελευταία γεγονότα έπαιξε η νέα ελληνική πολιτική περιφερειακών σχέσεων, κορυφή της οποίας ήταν αφενός η προσέγγιση της κυβέρνησης Μητσοτάκη με το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και αφετέρου η βαθύτερη προσέγγιση με την Ουάσιγκτον.
Παραλληλίζει όσα συνέβησαν στην Κάρυστο με ένα αντίστοιχο περιστατικό στο Γιβραλτάρ το 2019, θεωρεί πιθανή ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση εκ μέρους του Ιράν ή είσοδο σε μυστικούς γύρους διαπραγματεύσεων όπου η Τεχεράνη θα εκβιάζει την ελληνική κυβέρνηση να πληρώσει λύτρα.
Χαρακτηρίζει "τζογάρισμα" την κατεύθυνση της ελληνικής κυβέρνησης προς την στρατιωτική συνεργασία με Ισραήλ και Εμιράτα και στην συνέχεια τη βαθύτερη συνεργασία με την υπογραφή μιας κοινής αμυντικής συμφωνίας. Εκφράζει την γνώμη της για το ποια πρέπει να είναι τα βήματα για απεμπλοκή και λύση στο θέμα της κατάληψης των τάνκερ, αναλύει την αντιμετώπιση του ζητήματος από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, δεν βλέπει ότι οι τεταμένες ελληνοϊρανικές σχέσεις μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην ήδη πολύπλοκη τουρκική σκηνή και τέλος προειδοποιεί....για τα χειρότερα!
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
-Κυρία Κουλουριώτη θεωρείτε το περιστατικό με την κατάληψη των ελληνικών τάνκερ από τους «Φρουρούς της Επανάστασης» συγκυριακό ή αποτέλεσμα συγκεκριμένων παραγόντων στις σχέσεις Αθήνας-Τεχεράνης;
Καταρχάς, πρέπει να τονιστεί ότι, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι σημαντικό μέλος της συμμαχίας του ΝΑΤΟ και στρατηγικός φίλος των ΗΠΑ, οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν πάντα να διατηρήσουν ισορροπημένες και θετικές σχέσεις με την Τεχεράνη σε πολλά επίπεδα (διπλωματικά - οικονομικά).
Η συνεργασία στον τομέα του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και της ναυτιλίας μεταξύ των δύο χωρών ήταν σημαντικός παράγοντας για την εδραίωση αυτών των σχέσεων και αυτό φάνηκε όταν η Αθήνα ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που υπέγραψε εκ νέου συμβάσεις στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μετά την άρση των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά του ιρανικού καθεστώτος με την πυρηνική συμφωνία του 2015. Επίσης, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ διεξήγαγε μια σειρά διπλωματικών συνομιλιών για να ανοίξει τον δρόμο για ιρανικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της επαναλειτουργίας της Bank Saderat Iran εντός της ελληνικής επικράτειας.
Όμως, αυτή η ήρεμη ατμόσφαιρα άρχισε να γίνεται πολύ τεταμένη χωρίς αυτό να φαίνεται δημόσια και τα σημάδια έγιναν πιο ξεκάθαρα όταν η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη υιοθέτησε μια νέα πολιτική περιφερειακών σχέσεων, κορυφή της οποίας ήταν αφενός η προσέγγιση με το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και αφετέρου η βαθύτερη προσέγγιση με την Ουάσιγκτον. Στην πραγματικότητα, τα παραπάνω οδήγησαν στα γεγονότα των τριών τελευταίων ημερών, με τις ελληνικές αρχές να κατάσχουν ένα ιρανικό τάνκερ κοντά στο νησί της Εύβοιας, κατόπιν αμερικανικής εντολής, και τους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης να απαντούν καταλαμβάνοντας δύο πλοία υπό ελληνική σημαία στον Περσικό Κόλπο.
-Το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται από τα γεγονότα της Καρύστου. Βρίσκετε ομοιότητες με το καλοκαίρι του 2019, όταν οι αρχές του Γιβραλτάρ κατέλαβαν το ιρανικό πλοίο Grace 1, γεγονός που οδήγησε σε κλιμάκωση μεταξύ Λονδίνου και Τεχεράνης; Θεωρείτε πως μπορούμε να έχουμε αντίστοιχα επακόλουθα;
Ως παρατηρήτρια της Μέσης Ανατολής, όταν η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι οι ελληνικές αρχές είχαν δεσμεύσει το ιρανικό τάνκερ, το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν τα γεγονότα του καλοκαιριού του 2019 όταν το Λονδίνο κατέλαβε το ιρανικό πλοίο Grace 1 στο στενό του Γιβραλτάρ και η Τεχεράνη απάντησε καταλαμβάνοντας το βρετανικό πλοίο Stena Impero, όπως συνέβη χθες με την κατάληψη από το Ιράν δύο ελληνικών πλοίων.
Είναι αλήθεια ότι το σκηνικό τώρα οδεύει προς περισσότερες επιπλοκές, δεδομένου ότι οι ελληνικές αρχές παρέδωσαν το ιρανικό πλοίο στην αμερικανική πλευρά, κάτι που καθιστά αδύνατη την προσπάθεια διαπραγμάτευσης με την ιρανική πλευρά για την ανταλλαγή.
Έτσι είναι πιθανή ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση εκ μέρους του Ιράν ή η είσοδος σε μυστικούς γύρους διαπραγματεύσεων όπου η Τεχεράνη θα εκβιάζει την ελληνική κυβέρνηση να πληρώσει λύτρα με αντάλλαγμα την απελευθέρωση του πληρώματος των δύο ελληνικών πλοίων και την δέσμευση να μην παρεμποδίσει ξανά ιρανικά πλοία. Εδώ γεννάται το ερώτημα εάν η Ουάσιγκτον θα συμφωνήσει σε αυτές τις παραχωρήσεις της Αθήνας ή θα εμποδίσει τις διαπραγματεύσεις. Και για να πάρουμε απάντηση, πρέπει να περιμένουμε.
-Σε ποιο βαθμό έχουν επηρεαστεί οι ιρανοελληνικές σχέσεις με δεδομένη την στενή συνεργασία της χώρας μας με Ισραήλ και ΗΑΕ, παραδοσιακών εχθρών της Τεχεράνης;
Όντως, η άνοδος του επιπέδου συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας αφενός και του Ισραήλ και των ΗΑΕ αφετέρου στους τομείς της οικονομίας, της ενέργειας και των επενδύσεων είναι ένα πολύ σημαντικό και απαραίτητο βήμα για να προωθηθεί η ελληνική οικονομία.
Όμως, η κατεύθυνση της ελληνικής κυβέρνησης προς την στρατιωτική συνεργασία με αυτές τις δύο χώρες και στην συνέχεια η βαθύτερη συνεργασία με την υπογραφή μιας κοινής αμυντικής συμφωνίας ήταν ένα βήμα που μπορεί να χαρακτηριστεί "τζογάρισμα".
Όσοι παρακολουθούμε στενά τα τεκταινόμενα στην περιοχή, γνωρίζουμε τους κινδύνους και ότι η διολίσθηση προς μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ της Τεχεράνης και των συμμάχων της στην περιοχή με το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και τους συμμάχους τους είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο, ειδικά τώρα που οι συνομιλίες για την ιρανική πυρηνική συμφωνία έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με αυτά τα βήματα, έχει τοποθετηθεί ως εχθρός του Ιράν, έστω κι αν δεν το εννοούσε. Κατά την γνώμη μου, η ιρανική πλευρά παρακολουθεί στενά τις ελληνικές κινήσεις και γι' αυτό είδαμε χθες μια τόσο γρήγορη και επιθετική απάντηση που δεν απαίτησε πολλή σκέψη.
-Μετά το περιστατικό της κατάληψης, πως εκτιμάτε πως θα επιχειρηθεί να δοθεί λύση στον ‘γόρδιο δεσμό’;
Θεωρώ ότι η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει επειγόντως να στείλει ένα μήνυμα ηρεμίας στην ιρανική πλευρά, προκειμένου να περιοριστεί η κλιμάκωση, καθώς η Αθήνα θα είναι ο μεγαλύτερος χαμένος από έναν αυξανόμενο κύκλο έντασης απέναντι σε μια πλευρά που είναι συνηθισμένη στην κλιμάκωση.
Όσο για το επόμενο βήμα, πρέπει να προετοιμαστεί για δύσκολες διαπραγματεύσεις, που αρχικά θα πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα να σταματήσει κάθε ιρανική απάντηση εναντίον ελληνικών πλοίων στον Κόλπο και στη συνέχεια να απελευθερωθούν τα πληρώματα των δύο πλοίων, εννέα εκ των οποίων είναι Έλληνες πολίτες σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες.
Οι διαπραγματεύσεις αυτές πρέπει να είναι ρεαλιστικές και ξεκάθαρες ότι η Ελλάδα δεν συμμετέχει σε καμία τρέχουσα κλιμάκωση μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον ή οποιαδήποτε πιθανή κλιμάκωση στο μέλλον μεταξύ της Τεχεράνης και των εχθρών της στην περιοχή, με επικεφαλής το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
-Χρεώνεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη και η φιλοαμερικανική της θέση την ανησυχία πλέον ολόκληρου του ελληνικού ναυτιλιακού στόλου έναντι της ιρανικής πειρατείας;
Το ερώτημα αυτό θα πρέπει να απευθυνθεί στους αξιωματούχους της ελληνικής κυβέρνησης που έκαναν το βήμα της κατάληψης του ιρανικού πλοίου. Η Αθήνα θα μπορούσε να απέχει και να αφήσει το θέμα της κατάσχεσης στην αμερικανική πλευρά ώστε να είναι αυτή υπεύθυνη για τις όποιες συνέπειες αυτού του επικίνδυνου βήματος. Αυτό με οδηγεί, ως εξειδικευμένη στα θέματα της Μέσης Ανατολής, να αναρωτηθώ εάν οι αξιωματούχοι στην Αθήνα έχουν μελετήσει ορθολογικά αυτό το βήμα και τις επιπτώσεις του στον ελληνικό ναυτιλιακό τομέα που ελέγχει το 26% των πετρελαιοφόρων στον κόσμο, τα οποία διασχίζουν τα νερά του Κόλπου οι χώρες του οποίου (Ιράκ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Ομάν, Κατάρ) βρίσκονται στην κορυφή των δραστηριοτήτων των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων.
Είναι, δηλαδή, εκτεθειμένα στο έλεος της Τεχεράνης και του στρατιωτικού της σκέλους, των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν. Έτσι, κάθε νέο λάθος της ελληνικής κυβέρνησης στην αντιμετώπιση αυτού του γεγονότος μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα όχι μόνο για την Ελλάδα και την οικονομία της, αλλά και για την Ευρώπη και τον κόσμο. Η διακοπή της δραστηριότητας των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών θα εντείνει την παγκόσμια ενεργειακή κρίση αυξάνοντας υπερβολικά τις τιμές των καυσίμων παράλληλα με τον αντίκτυπο των σημερινών δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία.
-Μπορεί να εκμεταλλευτεί η Τουρκία την επιδείνωση των σχέσεων Αθήνας-Τεχεράνης;
Αυτήν την στιγμή, η Άγκυρα και η Τεχεράνη αντιμετωπίζουν ένταση στις σχέσεις τους υπό το φως των πρόσφατων τουρκικών στρατιωτικών κινήσεων στο βόρειο Ιράκ κατά της πολιτοφυλακής του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ), αφενός, και μέσω της προσπάθειας της Άγκυρας να υπογράψει μακροπρόθεσμα συμβόλαια για την μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από την περιοχή του Κουρδιστάν του Ιράκ προς την Ευρώπη μέσω αγωγών που περνούν από το τουρκικό έδαφος. Αυτό το βήμα προκάλεσε την Τεχεράνη η οποία επιδιώκει να βρίσκεται κορυφή της λίστας των εξαγωγέων φυσικού αερίου και πετρελαίου προς την Ευρώπη.
Αυτή η ένταση μπορεί, επίσης, να μεταφερθεί στο συριακό έδαφος όπου η Τουρκία επιθυμεί να ελέγξει την βόρεια Συρία μέσω της αναμενόμενης στρατιωτικής επιχείρησης τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες, κάτι που επίσης απεύχεται η Τεχεράνη που είναι ο κύριος υποστηρικτής του καθεστώτος Άσαντ στη Δαμασκό. Επομένως, δεν βλέπω ότι οι τεταμένες ελληνοϊρανικές σχέσεις μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην ήδη πολύπλοκη τουρκική σκηνή.
-Η παγιωμένη αντι-ρωσική στάση της ελληνικής κυβέρνησης δύναται να οδηγήσει και σε άλλες «εκπλήξεις» σαν την τελευταία;
Φαίνεται ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει πάρει την απόφασή της να ακολουθήσει πιστά την αμερικανική γραμμή, όσο αρνητικές και αν είναι οι συνέπειες στην ελληνική σκηνή, πολιτικά ή οικονομικά. Όμως, τι θα γινόταν αν η Τεχεράνη επέλεγε να εκδικηθεί την Αθήνα με πιο βίαιο τρόπο; Οι στρατιωτικοί βραχίονες της Τεχεράνης στην περιοχή, που εκτείνονται από το al-Ḥashd ash-Shaʿbī στο Ιράκ έως την Hezbollah στον Λίβανο, είναι σε θέση να πιέσουν για την πραγματοποίηση τρομοκρατικών επιθέσεων εντός της Ελλάδας ή να στοχοποιήσουν Ισραηλινούς πολίτες σε ελληνικό έδαφος. Είναι βέβαιο ότι μια τέτοια επίθεση θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία με βαρύ αντίκτυπο στον τουρισμό και τις επενδύσεις.
Επομένως, η κλιμάκωση με το Ιράν τις τελευταίες τρεις ημέρες πρέπει να αντιμετωπισθεί ορθολογικά και ρεαλιστικά, θέτοντας τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα ως προτεραιότητα, μακριά από οποιεσδήποτε πιέσεις που μπορεί να ασκήσει η Ουάσιγκτον στους Έλληνες διαπραγματευτές.
