Στο οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του Ισραήλ, το Τελ Αβίβ, σε πολλούς από τους ουρανοξύστες της πόλης ξεχωρίζουν οι ισραηλινές σημαίες μαζί με δύο εβραϊκές λέξεις: Beyachad Nenatze'ach — Μαζί, θα κερδίσουμε.
Μια πιο προσεκτική ματιά στους δρόμους της πόλης φανερώνει μία πολύ διαφορετική εικόνα: από τη μία πλευρά υπάρχουν αφίσες και πλακάτ από τις οικογένειες των ομήρων στη Γάζα, με αίτημα μία συμφωνία για την απελευθέρωσή τους – με κόστος ακόμη και τον τερματισμό του πολέμου εναντίον της Χαμάς. Και από την άλλη πλευρά υπάρχουν επίσης αφίσες στρατιωτών που σκοτώθηκαν στον πόλεμο, οι οποίες ζητούν τη συνέχιση του πολέμου μέχρι την «ολοκληρωτική νίκη».
Η εικόνα αυτή αντανακλά τον διχασμό που υπάρχει στην ισραηλινή κοινωνία γύρω από ένα ερώτημα: αξίζει να τερματιστεί ο πόλεμος προκειμένου να επιστρέψουν οι όμηροι;
Μια κοινωνία σε απόλυτο σοκ
Ο διχασμός στην ισραηλινή κοινωνία ήταν εμφανής ακόμη και κατά το διάστημα πριν από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Επί μήνες πολλοί άνθρωποι διαδήλωναν ενάντια στην δικαστική μεταρρύθμιση που πρότεινε η δεξιά κυβέρνηση της χώρας.
Οι επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου είχαν απολογισμό περισσότερους από 1.200 νεκρούς, κυρίως αμάχους, ενώ η Χαμάς, η οποία χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, την ΕΕ και άλλα κράτη, πήρε και πάνω από 250 ομήρους στη Γάζα.
Η ισραηλινή κοινωνία βρέθηκε σε κατάσταση απόλυτου σοκ. Πολλοί αισθάνθηκαν πως η κυβέρνησή τους ήταν ανίκανη να διαχειριστεί την κρίση και πολλοί πολίτες ανέλαβαν μέρος της διαχείρισής της.
Μητσοτάκης για τον έναν χρόνο από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ: Δεν ξεχνάμε, να απελευθερωθούν άμεσα οι όμηροι
Σε διάφορα μέρη άρχισαν να ξεπροβάλλουν κέντρα έκτακτης ανάγκης, τα οποία οργάνωσαν και διοικούσαν πολίτες με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά εξοπλισμού για τους στρατιώτες, την προσφορά στέγης για τους χιλιάδες ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους ή την εύρεση εργατικών χεριών για τον γεωργικό κλάδο προκειμένου να αντικατασταθούν οι μετανάστες που εγκατέλειψαν τη χώρα εξαιτίας του πολέμου. Κατά κάποιον τρόπο η κοινωνία των πολιτών και οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες επιτελούσαν έτσι τον ρόλο της κυβέρνησης.
Το Ισραήλ διχασμένο
Έναν χρόνο αργότερα αυτό το αίσθημα αλληλεγγύης φαίνεται να έχει εξαφανιστεί σχεδόν εντελώς. Η κοινωνία είναι και πάλι διαιρεμένη, μόνο που αυτήν τη φορά ο διχασμός περιστρέφεται γύρω από τον πόλεμο και τους ομήρους που κρατούνται στη Γάζα.
Εν τέλει οι εκκλήσεις για μία συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων έγιναν συνώνυμες με μία απορριπτική στάση απέναντι στις πολιτικές του πρωθυπουργού Νετανιάχου και της ισραηλινής κυβέρνησης αναφορικά με τη διαχείριση του πολέμου.
Ολοένα και συχνότερα οι συγγενείς των ομήρων δέχονται προσβολές, τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και στους δρόμους, ενίοτε γίνονται στόχος ακόμη και επιθέσεων. Η πιο συχνή προσβολή προς τους συγγενείς των ομήρων είναι η λέξη “Smolanim”, η οποία είναι συνώνυμη του «αριστερός».
Πολλοί επικρίνουν μάλιστα τους συγγενείς πως η εκστρατεία τους για την επιστροφή των ομήρων ενισχύει τη Χαμάς στις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ. Και όλα αυτά ωφελούν βέβαια έναν άνθρωπο: «τον πρωθυπουργό Νετανιάχου», όπως λέει ένας εκ των συγγενών.
Σε τι συμφωνούν οι Ισραηλινοί;
Ο Σμούελ Ρόσνερ είναι δημοσκόπος και δημοσιογράφος στην Ισραηλινή Δημόσια Ραδιοτηλεόραση. Σε ένα από τα podcasts του, ο Ρόσνερ συζήτησε για τη λεγόμενη «σφαίρα συμφωνίας»: τα ζητήματα δηλαδή στα οποία οι Ισραηλινοί μπορούν να συμφωνήσουν, ακόμη και αν προέρχονται από διαφορετικά σημεία του πολιτικού φάσματος.
Σύμφωνα με τον Ρόσνερ τα ζητήματα αυτά έχουν διαφοροποιηθεί από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Όπως εξηγεί ο δημοσιογράφος, οι επιθέσεις της Χαμάς κατέστησαν σαφές για πολλούς Ισραηλινούς πως η παρουσία του ισραηλινού στρατού στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα είναι απαραίτητη για την ασφάλεια της χώρας. Περισσότεροι πολίτες θεωρούν ως αναγκαία την κατοχή της Δυτικής Όχθης, η οποία θεωρείται παράνομη βάσει του διεθνούς δικαίου, μετά την 7η Οκτωβρίου.
Από την άλλη πλευρά ο πόλεμος έδωσε τη δυνατότητα σε ριζοσπαστικές ομάδες της ισραηλινής κοινωνίας να κερδίσουν σε απήχηση, ενώ προηγουμένως ορισμένες από τις θέσεις τους θεωρούνταν ταμπού.
Έτσι όμως επιστρέφουν στο προσκήνιο ορισμένες κοινωνικές τριβές, τις οποίες οι Ισραηλινοί θεωρούσαν πως έχουν αφήσει πίσω τους. Και αυτό εν τέλει «καθιστά πιο δύσκολη τη δημιουργία μίας σφαίρας συμφωνίας».
Η ανασφάλεια των Ισραηλινών
Μετά τις δραματικές εξελίξεις του τελευταίου έτους μία δημοσκόπηση του ισραηλινού Institute for National Security Studies (INSS) από τον περασμένο Σεπτέμβριο δείχνει πως οι Ισραηλινοί νιώθουν μεγαλύτερη ανασφάλεια. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, το 31% των Ισραηλινών έχουν «χαμηλό» ή «πολύ χαμηλό» αίσθημα ασφάλειας ενώ μονάχα το 21% δηλώνει πως αισθάνεται πολύ ασφαλές.
Από τις 7 Οκτωβρίου 2023 αυξάνεται ολοένα και περισσότερο ο αριθμός των Ισραηλινών που αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τη χώρα – το 2023 έφυγαν περισσότεροι πολίτες απ’ ότι το 2022, με τους αριθμούς να αναμένονται ακόμη υψηλότεροι για το 2024.
