Ο σεβ. Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος είναι ένας από τους πιο δραστήριους Αρχιερείς της Μακεδονίας, πολύ γνωστός για τις ωραίες εκπομπές του στον Ρ/Σ της Εκκλησίας της Ελλάδος, το πλούσιο συγγραφικό και ομιλητικό του έργο, τη δύναμη και την παρρησία του λόγου του.

Περιορίζομαι να αναφέρω την ανοικτή επιστολή προς τον κ. Τσίπρα με την ευκαιρία  του τελευταίου νομοσχέδιου που αποποινικοποιεί τη σκόπιμη βλασφημία των Θείων. Αλλά, είναι επίσης γνωστός για τις θέσεις του ενάντια σε κληρικούς που μειώνουν και ευτελίζουν τους ομοφυλοφίλους. Στο πρόβλημα  της αγίας και μεγάλης Συνόδου των Ορθοδόξων Εκκλησιών που έλαβε χώρα στην Κρήτη πέρυσι τον Ιούνιο υποστήριξε θέσεις γενικά ρεαλιστικές και θεολογικά υπεύθυνες.

Δεν θα ήταν δε υπερβολή, αν έλεγα πως ο άγιος Σισανίου και Σιατίστης είναι ένας από τους χαρισματούχους σκαπανείς του Αγρού του Κυρίου. Ο υπογραφόμενος και οι πολυπληθείς αναγνώστες του παρόντος άρθρου δεν έχουν παρά να ευχαριστήσουν το Σεβασμιώτατο για τη Συνέντευξη που μας παραχώρησε για το PRONEWS.

Ερώτηση καθηγητή Ελευθεριάδη: α. Η Εκκλησία έχει διατυπώσει ενδιαφέρουσες θέσεις και απόψεις, τόσο για τα προβλήματα της κοινωνίας, όσο και για το ζήτημα των προσφύγων. Ποιες από όλες αυτές θα μπορούσαν να υλοποιηθούν;

β. Στο μεταναστευτικό ζήτημα ποια είναι η συμβολή της Εκκλησίας για την αντιμετώπισή του; Ποια βοήθεια παρέχετε στους πρόσφυγες;

Απάντηση Σεβασμιώτατου Σ.Σ. Παύλου: Ἡ Ἐκκλησία δέν ὁμιλεῖ ποτέ θεωρητικά, ἀλλά ἐπί πραγματικοῦ ἐδάφους. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία τοποθετεῖται σέ κάτι αὐτό σημαίνει ὅτι μπορεῖ  νά γίνει. Ἄλλωστε καί τά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι σάν τά ἀξιώματα τῆς Γεωμετρίας, ἀλλά ἀποκαλύπτουν τόν τρόπο τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου, θεραπεύουν τίς ἀσθένειές του καί ἀπαντοῦν στά ὑπαρξιακά του ἐρωτήματα μέ τόν πιό οὐσιαστικό τρόπο. Στό ζήτημα τῶν προσφύγων ἡ Ἐκκλησία τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ, ὅτι ὁ ἄλλος, ὁ ἐμπερίστατος, εἶναι ὁ ἐλάχιστος ἀδελφός τοῦ Χριστοῦ τόν κάνει ἀπό αἰώνων πράξη μέσα στήν ἱστορία.

Ἄν κάποιοι πρόσφατα ἀνακάλυψαν τόν ἐθελοντισμό ἡ Ἐκκλησία ἀπό τῆς συστάσεως της τόν ἔκανε πράξη. Ἔτσι μέσα ἀπό τίς δομές τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, τῶν Ἐνοριῶν,  ἀλλά καί μεμονομένων ἀτόμων ἀγκαλιάζει ὅλα τά προβλήματα τους. Ἐάν ἡ Ἐκκλησία δέν εἶχε ἀναπτύξει αὐτό τό τεράστιο φιλανθρωπικό ἔργο, ἴσως ἡ Πατρίδα μας σήμερα νά μήν ὑπῆρχε. Ἡ Ἐκκλησία στούς πρόσφυγες πρόσφερε τροφή, ἔνδυση, ὅπου μποροῦσε διαμονή, καί στήριξε μέ ὅλες της τίς δυνάμεις τίς διάφορες δομές πού ἡ Πολιτεία δημιούργησε. Ἐμεῖς στήν Μητρόπολη μας ἀπαντώντας σέ αἴτημα τοῦ τότε Ὑπουργοῦ κ. Κουρουπλῆ  προσφερθήκαμε νά φιλοξενήσουμε 40 ἀσυνόδευτα παιδιά καί τελικά δέν πήραμε καμμία ἀπάντηση, ἴσως γιατί ἐξηγήσαμε ὅτι δέν εἴχαμε ἀνἀγκη κανενός «ἀλληλέγγυου» καί ὁ νοῶν νοείτω.

καθ. Ελευθεριάδης: Είναι δικαιολογημένες οι αντιδράσεις μερίδας της κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες, ακόμα και στην εκπαίδευση των προσφυγόπουλων στα σχολεία μας;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Ἡ Παιδεία καί ἡ ἀγωγή ἑνός λαοῦ δέν εἶναι ὑπόθεση μιᾶς στιγμῆς. Ὅταν διαφθείρης ἕνα λαό δέν μπορεῖς νά ἔχεις τήν ἀπαίτηση ὅταν ἐσύ τόν χρειάζεσαι νά εἶναι καλός. Θελήσαμε νά φτιάξουμε ἕνα κράτος χωρίς Θεό καί φτιάξαμε μιά Πολιτεία χωρίς ἀνθρώπους. Προφανῶς οἱ μετανάστες δέν εἶναι ἄγγελοι καί ξαφνικά ἐμεῖς γίναμε δαίμονες. Οἱ μετανάστες ὅμως εἶναι ἐμπερίστατοι, οἱ μετανάστες δέν εἶναι ὅλοι μετανάστες καί γι’αὐτό ὑπάρχουν καί ἀντιδράσεις δικαιολογημένες. Νομίζω εἴμασταν ἀνέτοιμοι νά ἀντιμετωπίσουμε τά πράγματα καί ἡ Πολιτεία μας εἶδε τό πρόβλημα σάν πολιτικό καί ὄχι ἀνθρωπιστικό.

Τίς ἀντιδράσεις ὅμως γιά τά παιδιά καί τήν συμμετοχή τους στό σχολεῖο τίς θεωρῶ ἀπαράδεκτες. Τά παιδιά αὐτά δέν εἶναι παιδιά ἑνός κατώτερου Θεοῦ. Ἡ Πολιτεία γι’αὐτά τά σχολεῖα ἔπρεπε νά ἐπιλέξει τούς καλύτερους ἐκπαιδευτικούς πού θά εἶχαν τήν δυνατότητα μιᾶς ἀληθινῆς παιδαγωγίας ὄχι μόνο τῶν μικρῶν παιδιῶν ἀλλά καί τῶν μεγάλων, τῶν γονέων δηλαδή. Ὅμως ἡ Πολιτεία καλλιέργησε μιά κοινωνία ἀκοινώνητη καί τώρα δρέπει τούς καρπούς τῶν ἔργων της

καθ. Ελευθεριάδης: Ποια είναι η θέση της Εκκλησίας για την πολυπολιτισμικότητα της κοινωνίας μας και αν αυτή εγκυμονεί κινδύνους για την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και την αλλοίωση του χαρακτήρα της κοινωνίας μας.

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Ὅταν ἡ Ἐκκλησία θεωρεῖ τόν ἄνθρωπο σάν εἰκόνα Θεοῦ τότε δέν φοβᾶται γιατί ἀγαπᾶ καί ἡ ἀληθινή ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβο. Τά προβλήματα δείχνουν τά κενά μας, τίς ἀτέλειες τῆς παιδείας μας, τόν ἐγωϊσμό μας πού ἀπορρίπτει τούς ἄλλους. Ἡ Ἑλληνορθόδοξη παράδοση μας κινδυνεύει πρῶτα ἀπό ἐμᾶς τούς ἴδιους καί κυρίας ἀπό ἐμᾶς καί ὄχι ἀπό τούς ἄλλους. Ὅταν ὅμως κάποιοι χρησιμοποιοῦν τούς πρόσφυγες γιατί θέλουν συνειδητά νά πλήξουν αὐτή τήν Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση τότε ἀναχητήσατε τόν ἐχθρό ἐντός τῶν τειχῶν.

Ὁ μακαρίτης ὁ Τσαρούχης κάποτε μᾶς εἶχε πεῖ σέ μιά ἰδιωτική του ἐπίσκεψη στήν Χαλκίδα. «Ἡ Ἑλλάδα πέρασε πολλές κατοχές, ἡ χειρότερη ἀπό ὅλες εἶναι ἡ ἑλληνική κατοχή».Μιά κοινωνία ὅπου ἡ ἐξουσία προσπαθεῖ νά κόψει τίς πνευματικές ρίζες τοῦ λαοῦ μας, εἶναι αὐτή κυρίως πού ὑπονομεύει τήν παράδοσή μας καί ἐπιχειρεῖ νά ἀλλοιώσει τόν χαρακτήρα τῆς κοινωνίας μας.

καθ. Ελευθεριάδης:  Ποια είναι η άποψή σας για την αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στα σχολεία;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Τό βασικό ἐρώτημα εἶναι μέ ποιά κριτήρια ἐπιχειρεῖται αὐτή ἡ ἀλλαγή. Στόχος εἶναι ἡ ἀναβάθμιση τοῦ μαθήματος ἤ ἡ ἀλλοίωση τοῦ χαρακτήρα της. Τό θρησκευτικό φαινόμενο ἔχει τήν ἴδια ἡλικία μέ τόν ἄνθρωπο. Δυστυχῶς δέν μπορεῖ νά ἀποκρυβεῖ ὅτι ἡ πραγματική πρόθεση αὐτῶν πού ἐπιχειροῦν τήν ἀλλάγή. Ἡ πρόθεση τους εἶναι ξεκάθαρη.

Τά παιδιά νά ἀποξενωθοῦν μέ τήν ὀρθόδοξη πίστη καί παράδοση, νά μπερδευθοῦν γιά νά γίνουν αὕριο εὔκολα θύματα τῶν ὅποιων «προοδευτικῶν». Νά γίνουν χρήσιμα ἐργαλεῖα. Τό μέτρο τῆς ἀνθρώπινης ἀξίας εἶναι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ. Ὅταν τό μέτρο χαθεῖ τότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἀντικείμενο χωρίς προσωπικότητα. Αὐτός εἶναι ὁ στόχος ἄν κανείς τόν συγκρίνει καί μέ ἄλλα μέτρα πού ἀφοροῦν τήν Παιδεία.

καθ. Ελευθεριάδης: Υπάρχει επίσης μία τάση αναθεώρησης της Ιστορίας με τον τρόπο που τη μαθαίναμε στα σχολεία. Συμφωνείτε με αυτό;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Τούς διατάκτες τῆς Νέας Ἐποχῆς δέν τούς ἐνδιαφέρει ἡ πραγματική ἱστορία, ἀλλά ἡ χρήση της πού θά ἐξυπηρετεῖ τούς σκοπούς της. Ὄχι ἀνθρώπους πρόσωπα, ἀνθρώπους μέ ρίζες καί παράδοση, ἀλλά ἀνθρώπους νούμερα, χωρίς ρίζες πού ἐπιτρέπουν τίς εὔκολες μεταφυτεύσεις. Μέσα στό ἴδιο πλαίσιο κινεῖται καί ἡ ἀποδυνάμωση τῆς Παιδείας. Οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοι μας μᾶς ἐξήγησαν ὅτι τῆς ἀληθινῆς Παιδείας οἱ ρίζες εἶναι πικρές ἀλλά οἱ καρποί γλυκεῖς. Ἐμεῖς ἐπιχειροῦμε ἐνάντια στήν γνώση καί σοφία τῶν παλαιῶν νά κάνουμε τίς ρίζες γλυκές, γι’αὐτό φτιάχνουμε καρπούς σάπιους.

Μέ διάταξη πού ψήφισε νομίζω ἡ Βουλή ἤ πού θέσπισε τό Ὑπουργεῖο «Παιδείας» Οἰ μαθητές καί κάτω ἀπό τή βάση νά παίρνουν σέ πρωτεύοντα μαθήματα ἄν ἔχουν μέσο ὅρο 9,5 στό τέλος μποροῦν νά περνοῦν στήν ἑπόμενη τάξη. Δυστυχῶς αὐτό τό χαίρονται καί οἱ γονεῖς καί τά παιδιά. Δέν κατάλαβαν ὅτι ἑτοιμάζεται μιά πλειψηφία ὀλιγογράμματων, ἄρα χαμηλῶν οἰκονομικῶν ἀπαιτήσεων καί ἄρα εὐκολόχρηστων πού θά κυβερνιῦνται ἀπό μερικές ἐλίτ πού θά ἔχουν γνώσεις ἀλλά ὄχι ἀρετή. Ἀπό ἀνθρώπους πανούργους πού θά χρησιμοποιοῦν τήν γνώση ὡς τεχνη ἀδικίας καί ὡς μέθοδο ἐκμετάλλευσης τῶν πολλῶν ἀπό τούς λίγους. Εἶναι αὐτοί πού κατέστρεψαν τήν Πατρίδα μας ὄχι γιατί δέν ἤξεραν, δέν εἶχαν γνώσεις, ἀλλά γιατί δέν εἶχαν ἀρετή. Καί ἐδῶ οἱ πρόγονοι μας μᾶς προειδοποίησαν-πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη ἀρετῆς πανουργία καί οὐ σοφία φαίνεται- γι΄αύτό τώρα τούς πετᾶμε ἀπό τήν Παιδεία μας.

καθ. Ελευθεριάδης: Στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης η κυβέρνηση νομοθετεί την κατάργηση της αργίας της Κυριακής, που εκκλησιαστικά είναι αφιερωμένη στον Κύριο και την ανάπαυση του εργαζομένου. Είναι και αυτό εκδήλωση παχυλής υλοφροσύνης των κυβερνητών μας;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Εἶναι μιά συνειδητή προσπάθεια συντριβῆς καί ἐξουθένωσης τοῦ λαοῦ μας προκειμένου νά γίνει μάζα. Προσπάθεια ἀποκοπῆς ἀπό ὅλες τίς πνευματικές του ρίζες, προσπάθεια διάλυσης καί συντριβῆς τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων, προσπάθεια διάλυσης τῶν οἰκογενειακῶν σχέσεων. Τά ἔχω ζήσει αὐτά στό παρελθόν καί τά ἔχω φωνάξει ἐδῶ καί σαράντα χρόνια. Εἶναι σημαντικό ὅμως αὐτό πού βγῆκε ἀπό τούς ἴδιους τούς ἐμπόρους. «Ποτέ τήν ΚΥΡΙΑΚΗ».

Ὅπως πολύ σωστά εἶπαν ἀπό τήν ἐμπειρία τους πλέον κανένα οἰκονομικό ὄφελος δέν προέκυψε, οἱ θέσεις ἐργασίας δέν αὐξήθηκαν. Τί πέτυχαν;τό στίψιμο τῶν ἀνθρώπων! Μά αὐτό ἐπιθυμοῦσαν. Ἕνα λαό χωρίς πηγές πνευματικοῦ ἐφοδιασμοῦ, ἕνα λαό ὅπου ἡ οἰκογένεια ἀδυνατεῖ νά μαζέψει τά μέλη της, ἀκόμη καί τήν Κυριακή, ἕνα λαό νά σέρνεται, ἕνα λαό ὑποταγμένο.

καθ. Ελευθεριάδης: Ποια είναι η θέση της Εκκλησίας για τις έμφυλες σχέσεις; Πώς σχολιάζετε την απόφαση να γίνεται αλλαγή φύλου με μια απλή δήλωση του ενδιαφερομένου στο Πρωτοδικείο; Αλλοιώνει αυτό το χαρακτήρα της κοινωνίας;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Ὁ χαρακτήρας τῆς κοινωνίας δέν ἀλλοιώνεται. Οἱ συγκεκριμένοι ἄνθρωποι ταλαιπωροῦνται. Ἡ πρόσφατη κραυγή ἑνός τέτοιου ἀνθρώπου ἡ γεμάτη ἀπόγνωση, «Θεέ μου, ἄνδρας δέν εἶμαι, γυναίκα δέν εἶμαι, τί εἶμαι ἐπί τέλους» νομίζω ὅτι τά λεει καί τά ἐξηγεῖ ὅλα.

Οἱ ἔμφυλες ταυτότητες εἶναι ἕνας καινούργιος ὅρος πού μπῆκε νά συσκοτίσει καί νά ἀποπροσανατολίσει τόν ἄνθρωπο. Ὅπως πρόσφατα διεκήρυξε τό Κολλέγιο τῶν Ἀμερικανῶν Παιδιάτρων τρίτο φῦλο δέν ὑπάρχει.Κοινωνικό φῦλο δέν ὑπάρχει. Μόνο ἡ παγίδευση τῶν ἀνθρώπων ἐπιχειρεῖται καί ἡ ἐξουδένωση τους. Βέβαια γιά τόν ἄνθρωπο μέ τήν δυστιχισμένη κραυγή πού εἶπα παραπάνω κανείς δέν νοιάζεται, γιατί κανείς ἀπό ὅλους αὐτούς δέν νοιάζεται γιά τόν ἄνθρωπο. Ὅσοι ἀπό ἐμᾶς εἴμαστε πνευματικοί γν ωρίζουμε, καί μιά τέτοια ἔρευνα θά ἔχει ἐνδιαφέρον, πόσοι ἀπ’αὐτούς τούς ἀνθρώπους καταφεύγουν σέ μᾶς. Ξέρουν τίς θέσεις τῆς Ἐκκλησίας, ὅμως ἔρχονται, γιά νά συναντήσουν ἀγάπη καί παρηγοριά στήν συντριβή τους. Ὁ Θεός «κατ’εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησε τόν ἄνθρωπο, ἄρσεν καί θήλυ ἐποίησεν αὐτούς». Αὐτή ἡ πραγματικότητα δέν ἀναιρεῖται  μέ τίποτα καί πρό παντός μέ τεχνάσματα.

καθ. Ελευθεριάδης: Σας προβληματίζουν οι εξελίξεις στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Εἶναι λογικό νά μᾶς προβληματίζουν ὅλους. Χρειάζεται προσοχή μεγάλη, αὐτοσυγκράτηση καί ἑτοιμότητα.

καθ. Ελευθεριάδης: Πόσο ανησυχείτε για την τουρκική προκλητικότητα;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Ἴσως οἱ Τούρκοι πρέπει νά ἀνησυχοῦν περισσότερο, γιατί αὐτή ἡ προκλητικότητα μπορεῖ νά ἐξελιχθεῖ σέ μπούμερακ γι’αὐτούς.

καθ. Ελευθεριάδης: Ο ρόλος της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση της οικονομικής, ανθρωπιστικής κρίσης είναι σημαντικός. Πιστεύετε ότι αρκεί το φιλανθρωπικό έργο που κάνετε; Ο Χριστός ίδρυσε την Εκκλησία Του προκειμένου Αυτή να στρώνει τραπέζια;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Ὁ Χριστός ἴδρυσε τήν Ἐκκλησία Του γιατί ἀγαπᾶ τόν ἄνθρωπο. Μέσα στήν ἀγάπη ὑπάρχουν καί τά τραπέζια.  Εἶναι σημαντικό νά μπορεῖς νά ἀναπαύσεις τόν ἄνθρωπο σωματικά, γιατί ἔτσι μπορεῖς νά τόν ἀναπαύσεις καί πνευματικά. Φιλανθρωπικό ἔργο ὅμως εἶναι καί ἡ Ἁγία Τράπεζα, εἶναι καί τό Ἅγιο Εὐαγγέλιο. Ἡ Ἐκκλησία σώζει τόν ἄνθρωπο ὁλόκληρο. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τό Θεό ψυχο-σῶμα καί σώζεται ὡς ψυχο-σῶμα. Ἡ κρίση εἶναι πρώτιστα πνευματική καί δευτερευόντως οἰκονομική.

καθ. Ελευθεριάδης: α) Μετά από εκατό και πλέον έτη, η παγκόσμια Ορθοδοξία συναντήθηκε εν Συνόδω πριν ένα περίπου χρόνο στην Κρήτη και εξέδωκε βαρυσήμαντες αποφάσεις με την παρουσία δέκα μόνο από τους δεκατέσσερις προκαθημένους.  Η εφαρμογή αυτών των αποφάσεων επαφίεται στην καλή πρόθεση του κάθε πιστού, σύμφωνα με το Κανονικό Δίκαιο;

β) Τον τελευταίο καιρό ακούμε και διαβάζουμε πως ελάχιστοι κληρικοί και μοναχοί έχουν διακόψει το μνημόσυνο των οικείων τους επισκόπων, έχουν δηλαδή «αποτειχισθεί» από αυτούς επειδή αυτοί (οι επίσκοποι) κοινωνούν με τον (άπαγε της βλασφημίας!) αιρετικό Πατριάρχη μας. Ποια είναι η προσωπική σας θέση πάνω σε αυτό το γεγονός και πώς η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος οφείλει να αντιδράσει;

Σεβασμιώτατος Σ.Σ. Παύλος: Καί μετά τήν Α Οἰκουμενική Σύνοδο ὑπῆρξαν ἐκεῖνοι πού τήν ἀμφισβήτησαν. Ὅμως αὐτή εἶναι καί παραμένει ἡ Α Οἰκουμενική Σύνοδος. Κάποιοι ἐπεζήτησαν τήν ἰδίαν δόξαν. Πάντοτε θά ὑπάρχουν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι. Μόνοι τους ἀκολούθησαν τήν ὁδόν τῆς ἀπωλείας. Μακάρι νά βροῦν τό δρόμο τους. Ἡ Ἱεραρχία ὀφείλει νά ἐπιδείξει πολλή ὑπομονή, ἀγάπη μεγάλη καί προσευχή πολλή καί ἐάν χρειασθεῖ νά τούς δείξει καί ἐπισήμως τήν κατάσταση εἰς τήν ὁποίαν ἔχουν περιέλθει. Πολλοί ἀποκηρύσσουν μετά βδελυγμίας τόν Παπισμό, ἀλλά ἔγιναν ἀπό μόνοι τους Πάπες.

 *Ο Αντώνης Ιακώβου Ελευθεριάδης είναι Καθηγητής δρ. Φιλολογίας και Θεολόγος 

Ερώτηση καθ. Ελευθεριάδη: