Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης για την 50ή επέτειο της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απηύθυνε έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να εντείνει την πίεση προς τη Ρωσία, προκειμένου να επιτευχθεί ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Ουκρανός πρόεδρος υποστήριξε ότι η Μόσχα, ως υπαίτια για την έναρξη της σύρραξης, μπορεί να εξαναγκαστεί να την τερματίσει, εφόσον υπάρξει αποφασιστική διεθνής δράση.
Ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι, εάν δεν υπάρξει στρατηγική για αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία, η Μόσχα ενδέχεται να συνεχίσει τις αποσταθεροποιητικές της ενέργειες και μετά το πέρας του πολέμου. Παράλληλα, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τις χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας και εργάζονται για την επιβολή νέων μέτρων.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην ανάγκη πλήρους αποδυνάμωσης της ρωσικής πολεμικής μηχανής, μέσω της διακοπής της λειτουργίας της αμυντικής βιομηχανίας, της μείωσης των ενεργειακών εσόδων και της αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων – περιλαμβανομένων εκείνων που αποκτήθηκαν μέσω διαφθοράς – για την ενίσχυση της διεθνούς ειρήνης.
Ο Ουκρανός πρόεδρος χαρακτήρισε «φονικό θέαμα» . Όπως δήλωσε, η επίθεση αυτή αποτελεί την απάντηση της Ρωσίας στην επιθυμία της Ουκρανίας και των δυτικών συμμάχων της για ειρήνη, υπογραμμίζοντας ότι «η ειρήνη χωρίς εξαναγκασμό είναι αδύνατη».
Η διάσκεψη στο Ελσίνκι συγκέντρωσε υψηλόβαθμους διεθνείς παράγοντες, όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και ο Ύπατος Αρμοστής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Φόλκερ Τουρκ. Την έναρξη των εργασιών κήρυξε η υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας και προεδρεύουσα του ΟΑΣΕ, Ελίνα Βαλτόνεν.
Η Τελική Πράξη του Ελσίνκι, που υπογράφηκε την 1η Αυγούστου 1975 από 35 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση, αποτέλεσε θεμέλιο για τη δημιουργία του ΟΑΣΕ. Το κείμενο της συμφωνίας κατοχυρώνει αρχές όπως η εθνική κυριαρχία, η αποφυγή χρήσης βίας και το απαραβίαστο των συνόρων.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ζελένσκι, οι δεσμεύσεις αυτές παραβιάστηκαν από τη Ρωσία με την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, γεγονός που προκάλεσε σοβαρή κρίση στον ΟΑΣΕ. Ο ίδιος εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Ουκρανία θα ζήσει ξανά εν ειρήνη και ότι η Ρωσία θα αναγκαστεί να αναγνωρίσει τα πραγματικά της σύνορα, χάρη στην ενότητα της Ευρώπης.
Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Κιέβου για τον αποκλεισμό της Ρωσίας από τον ΟΑΣΕ, η Μόσχα εξακολουθεί να εμφανίζεται ως μέλος του Οργανισμού, παρότι έχει ανακοινώσει την αναστολή της συμμετοχής της από τον Ιούλιο του 2024.
Τέλος, αναφορά έγινε και στην απόφαση της Φινλανδίας να κλείσει τα σύνορά της με τη Ρωσία τον Δεκέμβριο του 2023, μετά την αιφνίδια άφιξη 1.000 μεταναστών χωρίς βίζα – κίνηση που θεωρήθηκε ενορχηστρωμένη από τη Μόσχα. Σε απάντηση, η Φινλανδία κατασκευάζει φράκτη μήκους 200 χιλιομέτρων στα σύνορα, έργο που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026.
