Τις ανησυχίες της κυβέρνησης έρχονται να ενισχύσουν τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών για τις εισπράξεις κρατικών εσόδων στο α' τετράμηνο της χρονιάς, που την εμπόδισαν να διανείμει μέσα στο 2017 «κοινωνικό μέρισμα» από το υπερπλεόνασμα του 2016.

Το Μνημόνιο απαιτεί να επιτευχθεί πλεόνασμα 3,8 δισ. ευρώ (ή 2,1% του ΑΕΠ) ως τον Δεκέμβριο, αλλά η καθίζηση των εισπράξεων από τρέχοντες φόρους στο 1/3 της χρονιάς έχει θορυβήσει για τα καλά πλέον τους επιτελείς του οικονομικού επιτελείου, που αναζητούν τα αίτια και τρόπους ανάσχεσης της κατιούσας πορείας των εσόδων.

Τα αναλυτικά στοιχεία Απριλίου δείχνουν πρωτογενές πλεόνασμα α΄τετραμήνου 928 εκατ. ευρώ. Στην πράξη όμως, τα καθαρά κρατικά έσοδα εμφανίζουν υστέρηση 827 εκατ. ευρώ. Το πλεόνασμα διασώζουν μόνον η υπερείσπραξη οφειλών από φόρους περασμένων ετών (μέσω κατασχέσεων, ρυθμίσεων κλπ) αλλά και το πάγωμα πληρωμών ακόμα και σε συντάξεις και επιδόματα πρόνοιας που έχει διατάξει η κυβέρνηση.

Με άλλα λόγια, αν δεν είχαν εισπραχθεί 467 εκατομμύρια ευρώ παραπάνω από όσα προβλέπονταν ως τον Απρίλιο από φόρους παρελθόντων ετών, η υστέρηση εισπράξεων από άμεσους και έμμεσους φόρους του 2017 θα έφτανε στα 628 εκατ. ευρώ μέσα στους τέσσερις πρώτους μήνες -και με αυξητικές τάσεις μήνα με το μήνα. Χωρίς την εξοικονόμηση αυτή των επιπλέον 467 εκατ. ευρώ, αλλά και χωρίς το «πάγωμα» πληρωμών 1,7 δισ. που είχαν προϋπολογιστεί στο διάστημα Ιανουαρίου-Απριλίου (1,2 δισ.από τρέχουσες δαπάνες και μισό δισ. από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) ο κρατικός προϋπολογισμός θα εμφάνιζε πρωτογενές έλλειμμα της τάξεως της τάξεως του 1,5 δισ. ευρώ στο α΄τετράμηνο.

Εκτός στόχων τα έσοδα

Η ανισορροπία αυτή, αλλά κυρίως η αστοχία στις προβλέψεις για τις εισπράξεις από τρέχοντες φόρους της χρονιάς, μαρτυρά πως ο προϋπολογισμός κρατιέται «με τα δόντια» για να μη γυρίσει «στο κόκκινο».

1) στα κρατικά έσοδα, οι αιτίες των μεγάλων αστοχιών είναι κυρίως τρεις:

α) η μείωση μισθών και συντάξεων φέρνει και μείωση εσόδων από τη μηνιαία παρακράτηση φόρου. Οι εισπράξεις από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων εμφανίζουν μια «τρύπα» 190 εκατ. ευρώ, που συνεχώς διευρύνεται (ήταν 150 εκατ. ευρώ στο α΄τρίμηνο). Εισπράχθησαν 1,985 δισ. και όχι 2,175 που προέβλεπε ο προϋπολογισμός, λιγότερα δηλαδή και από τα αντίστοιχα έσοδα στο α΄τετράμηνο πέρυσι (ήταν 1,989 δισ. ευρώ). Και αυτό αποδίδεται τόσο στις μειώσεις συντάξεων (Νόμος Κατρούγκαλου) όσο και στις μειωμένες αποδοχές λόγω αύξησης της μερικής απασχόλησης, καθώς επίσης στην «μαύρη» εργασία και στις μαζικές διακοπές εργασιών από όσους αμείβονταν με «μπλοκάκι» και απέδιδαν αυτόματα το 20% των αποδοχών τους κάθε μήνα στην εφορία.

β) η προαναγγελία από τον Ιούνιο πέρυσι των αυξήσεων ειδικών φόρων κατανάλωσης που επεβλήθησαν τον Ιανουάριο φέτος. Αυτό οδήγησε σε μαζική αποθεματοποίηση αγαθών μέσα στο 2016, με τον μειωμένο φόρο που ίσχυε πριν έρθουν οι αυξήσεις σε καύσιμα, τσιγάρα, καφέ κλπ από 1.1.2017. Η εξέλιξη αυτή είχε προδιαγραφεί από το β΄εξάμηνο πέρυσι, αφού το 2016 έκλεισε με υπερείσπραξη από ΦΠΑ και φόρους κατανάλωσης σε τσιγάρα, καύσιμα, καφέ κλπ κατά 460 εκατ. ευρώ. Τα  έσοδα αυτά όμως έλειψαν ξαφνικά από το 2017, αφού η αγορά είχε «στοκάρει» αγαθά με τον παλαιό φόρο. Στο α΄τετράμηνο φέτος οι κατηγορίες εσόδων αυτές εμφανίζουν υστέρηση κατά 523 εκατ. ευρώ και μένει να φανεί αν η αγορά θα ισορροπήσει για να κλείσει αυτή η τεράστια «τρύπα» στο υπόλοιπο της χρονιάς.  

γ) η παρατεινόμενη ύφεση πλήττει ευθέως τα κρατικά έσοδα. Συνολικά τα έσοδα από ΦΠΑ που επιβάλλεται σε όλες τις συναλλαγές (και θεωρείται δείκτης της πορείας της αγοράς) εμφανίζει υστέρηση έναντι του στόχου του προϋπολογισμού κατά 229 εκατ. ευρώ. Η «τρύπα» διευρύνεται μάλιστα μήνα με τον μήνα, αφού ως τον Μάρτιο δεν ξεπερνούσε τα 159 εκατ. ευρώ. Ειδικά οι φόροι κατανάλωσης (που αντικατοπτρίζουν την ποσότητα και όχι την αξία των πωλήσεων) έκαναν «βουτιά», λόγω ύφεσης ή ενδεχομένως και πιθανής αύξησης του λαθρεμπορίου. Για παράδειγμα, από Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης καυσίμων και τσιγάρων στο α΄τετράμηνο πέρυσι είχαν εισπραχθεί 2,1 δισ. ευρώ αλλά φέτος μόνον 2 δισ. και ενώ  από τις αυξήσεις που επεβλήθησαν την Πρωτοχρονιά το  υπουργείο Οικονομικών ανάμενε ήδη 2,3 δισ. και συνολική αύξηση μέσα στο 2017 περίπου 420 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι!

2. Την «πληρώνουν» οι κοινωνικές δαπάνες και οι επενδύσεις:

Για να κρατήσει ρευστότητα και να εμφανίζει πλεονάσματα, η κυβέρνηση έχει «κουρέψει» τις κοινωνικές δαπάνες και τις πληρωμές για επενδύσεις -ακριβώς εκείνες τις πληρωμές δηλαδή πως ήθελε να διασώσει αυξάνοντας τους φόρους!

Για παράδειγμα:

-Σε τέσσερις μήνες δαπάνησε για το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης μόνο 85 εκατ. ευρώ, ενώ στο 12μηνο προϋπολόγιζε ότι θα δώσει 760 εκατ. ευρώ. Διέθεσε δηλαδή μόνον 11,1% του κονδυλίου αντί τα τριπλάσια (33%) που θα έπρεπε.

-Για επιδόματα πολυτέκνων δαπάνησε μόλις 90 εκατ. ευρώ, λιγότερα δηλαδή και από τα 95 εκατ. που είχε δώσει πέρυσι. Έχει ξοδέψει μόλις το 14,6% από τα 650 εκατ. ευρώ που έχουν λαμβάνειν οι δικαιούχοι, ένώ θα έπρεπε να έχει δώσει 220 εκατ. ευρώ.

-Οι πληρωμές για αποδοχές και συντάξεις ήταν χαμηλότερες κατά 134 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.

-Οι επιχορηγήσεις Υγείας (νοσοκομείων, ΠΕΔΥ κλπ) ήταν μειωμένες κατά 85 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου τετραμήνου.

-Οι επιδοτήσεις Γεωργίας ήταν μειωμένες κατά 150 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.

Αντίστοιχα και οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις εξανεμίστηκαν, αφού δεν ξεπέρασαν τα 91 εκατ. ευρώ. Πέρυσι στο ίδιο διάστημα ήταν 55% υψηλότερες και είχαν φτάσει στα 141 εκατ. ευρώ. Το κονδύλι για ολόκληρο το 2017 ανέρχεται σε 1 δισ. ευρώ αλλά έχει δαπανηθεί μόλις το 9% αντί το 33%.