Την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε την έναρξη του έργου «Χρυσός Θόλος για την Αμερική» με τον δεδηλωμένο στόχο να τερματιστεί η πυραυλική απειλή κατά της αμερικανικής πατρίδας. Ενώ η φιλοδοξία είναι εμβληματική του μεγαλοπρεπούς πολιτικού στυλ του Τραμπ, υπογραμμίζει μια σκληρή πραγματικότητα: τα δυτικά συστήματα αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας υστερούν επικίνδυνα σε σχέση με τις νεοσύστατες και ολοένα και πιο ισχυρές επιθετικές ικανότητες των μη δυτικών αντιπάλων.
Από τις εξελίξεις στους υπερηχητικούς πυραύλους της Ρωσίας και της Κίνας μέχρι τη συνεχή πρόοδο της Βόρειας Κορέας στους βαλλιστικούς πυραύλους, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ακόμη και τις ελλιπώς αναφερόμενες εξελίξεις στο Πακιστάν , η τάση είναι σαφής. Τα δυτικά έθνη δεν διαθέτουν ούτε τα αμυντικά συστήματα για να θωρακιστούν ούτε τις αντίστοιχες επιθετικές δυνατότητες για να αποτρέψουν πιθανούς επιτιθέμενους.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η ανακοίνωση για τον Χρυσό Θόλο σηματοδοτεί μια απότομη αλλαγή —μια αλλαγή που θα επικεντρώνεται όχι μόνο στους πυραύλους αναχαίτισης αλλά και σε μια ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική επόμενης γενιάς. Αυτό περιλαμβάνει αισθητήρες που βασίζονται στο διάστημα και ενδεχομένως ακόμη και πυραύλους αναχαίτισης, που συνδέουν χερσαία, θαλάσσια, αεροπορικά και εξωατμοσφαιρικά περιουσιακά στοιχεία μέσω ενός αναδυόμενου «υφάσματος δεδομένων» που συνδέει πολιτικούς και στρατιωτικούς αισθητήρες, αξιοποιώντας τη μηχανική μάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, είναι δίκαιο να πούμε ότι η πρωτοβουλία βρίσκεται στα αρχικά της στάδια και αντιμετωπίζει το δικό της σύνολο σημαντικών προκλήσεων. Για να αναφέρουμε μερικές, αυτές περιλαμβάνουν τα σημεία συμφόρησης στην παραγωγή, τις ελλείψεις εξαρτημάτων και μια μακροχρόνια έλλειψη ολοκλήρωσης σε διάφορα αμυντικά επίπεδα.
Βόρεια Κορέα: «Πολύ επικίνδυνη» απειλή ο «Χρυσός Θόλος» που οραματίζεται ο Τραμπ
Στην Ευρώπη, η πρόκληση είναι ελαφρώς διαφορετική αλλά όχι λιγότερο επείγουσα. Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει καταδείξει τον καταστροφικό ρόλο των πυραυλικών συστημάτων - τόσο των βαλλιστικών όσο και των κρουζ. Σε περίπτωση που η Ευρώπη αντιμετωπίσει μια μεγάλης κλίμακας σύγκρουση με τη Ρωσία, οι πυραυλικές απειλές θα είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, κρίσιμες, δεδομένης της περιορισμένης ικανότητας της Ρωσίας να προωθεί συμβατικές επίγειες δυνάμεις βαθιά στο εχθρικό έδαφος. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Ρωσία πιθανότατα θα βασιστεί περισσότερο σε πυραυλικές επιθέσεις με απότομη απόκλιση.
Ωστόσο, η πυραυλική άμυνα είναι εδώ και καιρό ορφανή της ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής—παραμελημένη ακόμη περισσότερο από άλλες κρίσιμες δυνατότητες, όπως η παραγωγή πυρομαχικών πυροβολικού, ο ηλεκτρονικός πόλεμος, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) και οι στρατηγικοί αεροπορικοί ενισχυτές. Το αποτέλεσμα; Ένα κραυγαλέο κενό στην ικανότητα της Ευρώπης να υπερασπιστεί τους ουρανούς της.
Σήμερα, τα ευρωπαϊκά έθνη διαθέτουν μόνο ένα κλάσμα των ολοκληρωμένων συστημάτων αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας (IAMD) που χρειάζονται για να αποτρέψουν αξιόπιστα τη Ρωσία - ή για να αμυνθούν σε περίπτωση αποτυχίας της αποτροπής. Οι Financial Times ανέφεραν πέρυσι ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να καυχηθεί μόνο για λιγότερο από το 5% των δυνατοτήτων αεροπορικής άμυνας που απαιτούνται για την υπεράσπιση της Ανατολικής Ευρώπης. Κάποιο επίπεδο ευπάθειας είναι αναπόφευκτο σε έναν πόλεμο με έναν ομότιμο ανταγωνιστή, αλλά η τρέχουσα έκθεση της Ευρώπης είναι αβάσιμη και εξαιρετικά ανησυχητική.
Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, οι επιθετικές πυραυλικές δυνατότητες της ηπείρου δεν είναι πλέον καθησυχαστικές. Μόνο μια χούφτα ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν πυραύλους ικανούς να πλήξουν σχετικούς ρωσικούς στόχους από την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, το πιθανότερο θέατρο μιας μελλοντικής σύγκρουσης. Από αυτές, μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία διαθέτουν δυνατότητες βαλλιστικών πυραύλων με βεληνεκές που υπερβαίνει τα 1000 χλμ . Ακόμα χειρότερα, τα υπάρχοντα αποθέματα όπλων θα ήταν ανεπαρκή για μια βιώσιμη εκστρατεία σε περίπτωση που η αποτροπή μας αποτύχει ποτέ.
Με ένα σχετικά ισχυρό ρωσικό απόθεμα ποικίλων συμβατικών πυραύλων, τα ευρωπαϊκά έθνη είναι απίθανο να φτάσουν σε ισοτιμία σύντομα, υπό ρεαλιστικές υποθέσεις. Παρ 'όλα αυτά, χρειάζεται επειγόντως κάποια μορφή ανάπτυξης δυνατοτήτων.
Υπάρχουν, ωστόσο, σημάδια προόδου. Η πρωτοβουλία European Long-Range Strike Approach (ELSA) υπόσχεται μεγαλύτερη αυτονομία στην παραγωγή και συντήρηση πυραύλων, μεγαλύτερα αποθέματα και ένα πιο διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο πυρών μεγάλου βεληνεκούς. Από αμυντικής άποψης, η πρωτοβουλία European Sky Shield (ESSI) της Γερμανίας, η οποία ξεκίνησε το 2022 σε απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ξεκίνησε με υψηλές φιλοδοξίες, αλλά έκτοτε έχει σημειώσει μόνο σταδιακή πρόοδο. Το πρόσφατα ανακοινωθέν σχέδιο ReArm Europe/Readiness 2030 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει επίσης χαρακτηρίσει την αεροπορική και πυραυλική άμυνα ως προτεραιότητα.
Εν τω μεταξύ, από την πλευρά του ΝΑΤΟ, η επερχόμενη υπουργική σύνοδος Άμυνας του Ιουνίου αναμένεται να θέσει νέους στόχους για κάθε σύμμαχο. Τόσο η IAMD όσο και οι δυνατότητες επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς πιθανότατα θα βρίσκονται ψηλά στη λίστα προτεραιοτήτων για τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ.
Για να αντιμετωπίσει το μέγεθος αυτής της πρόκλησης, η Ευρώπη πρέπει να δράσει επειγόντως και με στρατηγική. Αυτό σημαίνει επιτάχυνση των προμηθειών και της συνεργασίας με μη Ευρωπαίους συμμάχους, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και η Νότια Κορέα, για να διασφαλιστεί η ευρεία συμμετοχή όλων των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με μικρότερους στρατούς, και διαφοροποίηση των πλατφορμών πυραύλων σε όλους τους τομείς.
Τα νέα σχέδια Τραμπ για το αμυντικό σύστημα «Χρυσός Θόλος» - Θα είναι αποτελεσματικό;
Είναι σημαντικό ότι η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει τις ίδιες παγίδες που παρεμποδίζουν επί του παρόντος τις προσπάθειες των ΗΠΑ. Ενώ ο Χρυσός Θόλος υπόσχεται πολυεπίπεδη προστασία, θα μπορούσε να μαστίζεται από προκλήσεις ολοκλήρωσης — συστήματα σε όλες τις υπηρεσίες και τους τομείς που εξακολουθούν να δυσκολεύονται να επικοινωνούν απρόσκοπτα. Η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει όχι μόνο συστήματα αλλά και ένα σύστημα συστημάτων που συνδέονται με μια συνεκτική αρχιτεκτονική και κοινή υποδομή δεδομένων.
Η κλιμάκωση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης αποτελεί μια ακόμη κρίσιμη πρόκληση. Η ζήτηση για βασικά εξαρτήματα - ανιχνευτές, αισθητήρες, πυραυλοκινητήρες στερεών καυσίμων - αυξάνεται παγκοσμίως, με πάνω από 18 έθνη να λειτουργούν ήδη συστήματα Patriot. Η Ευρώπη δεν βρίσκεται μόνο σε έναν αγώνα δρόμου ενάντια στον χρόνο, αλλά και σε ανταγωνισμό με τον υπόλοιπο κόσμο για παραγωγική ικανότητα.
Η κινητικότητα και η επιβιωσιμότητα πρέπει επίσης να καθοδηγούν τις ευρωπαϊκές επενδύσεις. Τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας πρέπει να είναι ιδιαίτερα κινητά για να αποφεύγουν να γίνονται τα ίδια στόχοι, ιδίως δεδομένων των δυνατοτήτων ακριβείας των αντιπάλων και της συνεχούς επιτήρησης. Οι αναχαιτιστές που είναι τοποθετημένοι σε φορτηγά και τα διάσπαρτα δίκτυα αισθητήρων θα είναι ζωτικής σημασίας για μελλοντικές σκέψεις.
Τέλος, κανένα σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας -ευρωπαϊκό ή αμερικανικό- δεν μπορεί να προσφέρει τέλεια προστασία. Η ιδέα μιας ολοκληρωμένης ασπίδας έναντι μιας πλήρους κλίμακας ρωσικής ή κινεζικής στρατηγικής επίθεσης παραμένει μια τεχνολογική φαντασίωση. Ακόμη και ένας επιτυχημένος Χρυσός Θόλος δεν θα άλλαζε το γεγονός ότι η επίθεση διατηρεί ένα διαρκές επιχειρησιακό πλεονέκτημα. Τούτου λεχθέντος, η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να ιεραρχήσει τι προστατεύει και πώς προστατεύει. Ωστόσο, ακόμη και για ένα περιορισμένο, πολυεπίπεδο και ιεραρχημένο σύνολο στόχων, χρειάζεται ισχυρές δυνατότητες και δυνατότητες.
Ο χρόνος απομένει για την Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να παρηγορεί τους Ευρωπαίους ηγέτες. Μια ολοκληρωμένη, ισχυρή, πολυεπίπεδη αντιπυραυλική άμυνα με αξιόπιστη αποτροπή επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς δεν είναι πλέον προαιρετική. Αποτελεί ένα ολοένα και πιο απαραίτητο στοιχείο της μελλοντικής ασφάλειας της Ευρώπης.
