Παρουσιάζει αναμφίβολα ενδιαφέρον η ερμηνεία των όσων εμπεριέχονται στη σημερινή «αμυντική συνεργασία» της χώρας μας με τις ΗΠΑ και κυρίως η αποσαφήνιση της «θολής», κατά πολλούς, στήριξης της χώρας μας στην αντιμετώπιση των έκνομων ενεργειών των γειτόνων μας. Μια σύγκριση με όσα περιλάμβανε ένα σχετικό κείμενο του 1823, που «αλίευσα» στο αρχείο μου, θα μας οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα, καθώς απηχούσε τις απόψεις των Αμερικανών για την εξέγερση των Ελλήνων, που ακολούθησε την Γαλλική, αλλά και τη δική τους επανάσταση.
του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη
Δημοσιεύω το κείμενο μεταφρασμένο και με όσο πιο πιστή γίνεται απόδοση του πνεύματός του για να βγάλει κανείς τα δικά του συμπεράσματα. Δεν στέκομαι στις ημερομηνίες (30 Μαρτίου) που αναφέρονται, παρότι κι αυτές έχουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Επισημαίνω ωστόσο από τη μεριά μου ότι το χιλιοειπωμένο «…τα δεδομένα αλλάζουν με τις εποχές…», εδώ δεν διαφωτίζει τίποτε… Αντιθέτως, θα έλεγα, μπορεί να εκληφθεί ως ένα επιχείρημα υπεκφυγής ενός βαθύτερου προβληματισμού!
Η μεγάλη συμμετοχή της Ελληνίδας στον παλλαϊκό ξεσηκωμό του 1821
Το κείμενο του 1823[i]: «Στις ακτές του Αρχιπελάγους παρουσιάστηκε τα τελευταία τρία χρόνια, ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα για τη σκέψη του πολιτισμένου κόσμου. Ένα έθνος (η Ελλάδα), το ηθικό μεγαλείο του οποίου κάποτε υπερτερούσε, αλλά επί αιώνες έχει υποστεί την πιο καταπιεστική τυραννία που είχε δει ποτέ ο κόσμος, επαναστάτησε στις αρχές του 1821 εναντίον της τουρκικής κυβέρνησης και στις 30 Μαρτίου έκανε γνωστό στην ανθρωπότητα ότι ήταν ελεύθερο και ανεξάρτητο. Την υπόσχεση που έδωσε τότε, προσπάθησε έκτοτε να την κάνει πράξη και γνωστή στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Απευθύνθηκαν τότε (οι Έλληνες) στο Θεό για το δίκιο της υπόθεσής τους, ενώ αναγνώρισαν στα χριστιανικά έθνη, από τη μια μεριά τα λάθη τους και από τη άλλη τις συγκριτικές αδυναμίες τους. Τα κάλεσαν να τους βοηθήσουν σε αυτόν τον αποφασιστικό αγώνα για την ελευθερία και τη ζωή, για ό, τι είναι λαμπρό στο ιστορικό παρελθόν τους, για όλα όσα ο άνθρωπος θεωρεί πολύτιμα ή ιερά».
Για την ιστορία σημειώνω ότι όταν ο πρόεδρος της Μεσσηνιακής Μάνης Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έκανε έκκληση στις 25 Μαΐου 1821 προς τους Αμερικανούς πολίτες, ζητώντας παροχή βοήθειας, δεν είχε περάσει παρά μόλις μια εβδομάδα από την εξέγερση του Πολυγύρου, στις 17 Μαΐου. Στη συνέχεια γενικεύτηκαν τα επαναστατικά γεγονότα στη Χαλκιδική, αλλά κι αλλού. Άμεση ήταν η ανταπόκριση και η κινητοποίηση των φιλελλήνων, όπως και ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζέιμς Μονρόε (1758-1831) στο εθιμοτυπικό διάγγελμά του τον Δεκέμβριο του 1822, έκανε αναφορά στην Ελληνική Επανάσταση και στις αρχές της αυτοδιάθεσης των λαών.
Αδιανόητο: Αφαίρεσαν Λάβαρο και Αγία Λαύρα από το επίσημο λεύκωμα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας για τα 200 χρόνια από το 1821
Το κλίμα αυτό θαρρείς και διατηρείται μέχρι σήμερα, σε ένα τουλάχιστον τμήμα -το πιο καλλιεργημένο πνευματικά- της Αμερικανικής κοινωνίας. Το διαπίστωσα όταν το 2009 επισκέφτηκα βιβλιοθήκες και ιστορικά αρχεία των ΗΠΑ προκειμένου να βρω και να φωτογραφίσω -με την άδεια και την τήρηση των μέτρων του πρωτοκόλλου-, τεκμήρια της επανάστασης, ιδιαίτερα της Χαλκιδικής. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς επισκεπτόμουν επί μέρες γι’ αυτό το σκοπό τα ιστορικά αρχεία του πανεπιστήμιο του Harvard στη Βοστόνη, εκεί όπου ιδρύθηκε το πρώτο φιλελληνικό κομιτάτο. Φωτογράφισα κυρίως όσα σημαντικά αφορούσαν στη ζωή και την αλληλογραφία του πιο γνωστού Αμερικανού φιλέλληνα, του γιατρού Σάμιουελ Γκρίντλεϋ Χάου (Samuel Gridley Howe, 1801-1876). Χρησιμοποίησα ήδη πολλά απ’ αυτά κι άλλα θα τα δημοσιοποιήσω αργότερα.
