Το Ιερό Πηδάλιο είναι το βιβλίο που περιέχει όλους τους έγκυρους Κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μαζί με ερμηνεία. Γράφτηκε από τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη και τον μοναχό Αγάπιο σε δημώδη γλώσσα, και περιέχει παράθεση, ερμηνεία και «συμφωνία» των κανόνων των Αγίων Αποστόλων, των Οικουμενικών συνόδων, των τοπικών συνόδων και των Πατέρων της εκκλησίας, με σκοπό, όπως εξαγγέλλεται στο προοίμιο του βιβλίου, να ωφεληθούν οι χριστιανοί.

Στις εκτεταμένες υποσημειώσεις, οι δύο μοναχοί ασχολούνται με πολλά σύγχρονά τους θέματα και συνήθειες, που κάποιες φορές υπερβαίνουν το κείμενο του κανόνα.

Το βιβλίο συντάχθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1800 στη Λειψία, μετά από επικύρωση της πατριαρχικής συνόδου Κωνσταντινούπολης, το 1791 όπως και το 1841 κατά τη δεύτερη έκδοσή του. Έχει χαρακτηριστεί από έγκριτους θεολόγους και σημαίνοντα μέλη της ιεραρχίας ως η «πληρεστέρα και πλουσιοτέρα μέχρι των χρόνων των συλλογή». Η αλήθεια είναι πως το κείμενο δεν είναι πάντα τόσο πιστό στις πηγές του, αλλά οι δύο μοναχοί ασχολούνται με πολλά σύγχρονά τους θέματα και συνήθειες, που συχνά «ξεπερνούν» τους παλιότερους κανόνες. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι τοΠηδάλιον παραμένει σε πλήρη ισχύ μέχρι σήμερα, παρά τις κατά καιρούς ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί για την αναχρονιστικότητά του από πολλά μέλη της Εκκλησίας.

Το Πηδάλιον αποτελεί το επίσημο και σε ισχύ μέχρι και σήμερα «Ποινολόγιο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πρέπει να τονιστεί εδώ πως στην Ορθόδοξη πνευματικότητα, ο πνευματικός (ο ιερέας που έχει την ευθύνη της πορείας ενός πιστού), είναι αυτός που ορίζει εάν και πότε πρέπει να τηρούνται κατά γράμμα τα επιτίμια των Κανόνων και πότε όχι. Δεν είναι Ταλμούδ το Πηδάλιο. Δεν είναι άτεγκτοι κανόνες, που πρέπει να τηρούνται δήθεν απαρεγκλήτως. Είναι «ενδεικτικές κατευθύνσεις», που αφήνονται στη διάθεση των πνευματικών, για να τους χρησιμοποιήσουν στη βοήθεια των πιστών. Μερικοί λένε: «Α, ο τάδε πνευματικός είναι πολύ πατερικός. Πολύ αυστηρός! Είναι έξυπνος, έχει μνήμη, ξέρει το Πηδάλιο απ’ έξω». Ένας πνευματικός όμως που εφαρμόζει κατά γράμμα τους κανόνες που αναφέρει το Πηδάλιο μπορεί να κάνη κακό στην Εκκλησία. Δεν βοηθάει να πάρη ο πνευματικός το Πηδάλιο και να αρχίση: «Τι αμαρτία έκανες εσύ; Αυτή. Τι γράφει εδώ γι’ αυτήν την περίπτωση; Τόσα χρόνια αποχή από την θεία Κοινωνία! Εσύ τι έκανες; Αυτό. Τι γράφει εδώ; Αυτόν τον κανόνα!». – Πρέπει, Γέροντα, κανείς να λαμβάνη υπ’ όψιν του δεκάδες πράγματα. – Ναι, ιδίως στην σημερινή εποχή δεν είναι να πάη κανείς να εφαρμόση όλον τον νόμο της Εκκλησίας με μια αδιάκριτη αυστηρότητα, αλλά πρέπει να καλλιεργήση το φιλότιμο στους ανθρώπους. Να κάνη πρώτα δουλειά στον εαυτό του, για να μπορή να βοηθάη τις ψυχές, αλλιώς θα σπάζη κεφάλια. Το Πηδάλιο λέγεται πηδάλιο, γιατί οδηγεί προς την σωτηρία τον άνθρωπο πότε με τον έναν τρόπο και πότε με τον άλλον, όπως ο καραβοκύρης πάει το πηδάλιο πότε αριστερά και πότε δεξιά, για να βγάλη το καράβι στην ακτή. Αν το πάη ολόισια, χωρίς να στρίψη όπου χρειάζεται, θα ρίξη το καράβι πάνω στα βράχια, θα το βουλιάξη και θα πνιγούν οι άνθρωποι. Αν ο πνευματικός χρησιμοποιή τους κανόνες σαν… κανόνια, και όχι με διάκριση, ανάλογα με τον άνθρωπο, με την μετάνοια που έχει κ.λπ., αντί να θεραπεύη ψυχές, θα εγκληματή….. Γέροντας Παΐσιος Πηγή: proskynitis Ο ΡΒ” Κανών της εν Τρούλλω Πενθέκτης Συνόδου τονίζει πως τα επιτίμια πρέπει να χορηγούνται ως φάρμακο για τη θεραπεία των παθών – όχι ως σαδιστική τιμωρία. Και φυσικά δεν προσεγγίζονται όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο στην πνευματική ζωή… Ως γνωστόν τοις πάσι που έχουν εκκλησιαστικό βίωμα, η Ορθοδοξία δεν είναι συλλογή κανόνων ηθικής που εφαρμόζεται κατά γράμμα. Αλλά καθολικός τρόπος ζωής. Που αναδεικνύει ως γνωστόν ως μια μέγιστη αρετή την ΔΙΑΚΡΙΣΗ. Και γι” αυτό οφείλει ο κάθε πνευματικός να προοδεύει στο χάρισμα της διάκρισης, ώστε να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες του κάθε πιστού ξεχωριστά, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της προσωπικότητάς του, και τις ιδιαίτερες ανάγκες του. Ασφαλώς και το Πηδάλιο ήταν επόμενο να δεχθεί τις επιθέσεις μανιασμένων παρωπιδοφόρων. Μήπως τους ενοχλεί ότι στο Πηδάλιο αναγνωρίζονται ως αμαρτήματα ο αυνανισμός, οι ειδωλολατρικές τελετές και η βρώση αίματος; «Αν η γεωμετρία είχε να κάνει και με την ηθική, θα υπήρχαν πάρα πολλοί που θα αμφισβητούσαν τα συμπεράσματά της». Γκότφριντ Λάιμπνιτς (Γερμανός μαθηματικός και φιλόσοφος, 1646-1716). Από αυτό αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, τον λόγο που το Ιερό Πηδάλιο δέχεται διαρκείς επιθέσεις από ανθρώπους που δεν αντέχουν φραγμούς στον ηθικό εκτροχιασμό τους. Μόνο δυο Κανόνες του Πηδαλίου θα εξηγήσουμε εδώ ενδεικτικά, προς διάλυση κάθε πιθανής παρερμηνείας, ως δείγμα όχι μόνο των επιθέσεων που δέχεται το Πηδάλιο από απίστους κυρίως, αλλά και του τρόπου που πρέπει να προσεγγίζεται από τους Χριστιανούς. 1 «Αλλά και των γυναικών η εις ασπασμούς ανδρός ελθούσα ΚΑΙ επαφάς, μη μέντοι διαφθαρείσα, το τής μαλακίας επιτίμιον δέχεται.» (ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΝΗΣΤΕΥΤΟΥ ΚΑΝΩΝ ΙΑ”) Αυτό ενοχλεί πολύ μερικούς. (Ειδικά τους θερμούς επίδοξους εραστές). Λένε λοιπόν ότι εδώ το παρακάνει ο κανόνας, αφού απαγορεύει ακόμα και το φιλί μεταξύ δύο φύλων. Είναι σαφές ότι ο άγιος Ιωάννης μιλάει για το φιλί που γίνεται έτσι ώστε να επιτευχθεί σεξουαλική διέγερση. Όχι για οποιοδήποτε φιλί του στόματος. Γι” αυτό γράφει ότι αμαρτάνει η ελθούσα σε «ασπασμούς ΚΑΙ επαφάς» ανδρών. Οι «επαφές» είναι τα «χουφτώματα», των οποίων ο σκοπός είναι γνωστός. Με την ευκαιρία ας θυμίσουμε εδώ πως η Ορθοδοξία ως γνωστόν βρίσκεται στον αντίποδα του υποκριτικού πουριτανισμού που μας έρχεται από τη Δύση. Η Εκκλησία λέει τα πράγματα με το όνομά τους όταν χρειάζεται. Και όχι μόνο ευλογεί και επικροτεί, αλλά και προσεύχεται για την ερωτική πράξη του ανδρόγυνου – στα πλαίσια της ένωσής τους εν Αγίω Πνεύματι. Η Εκκλησία γνωρίζει τα πράγματα. Και καλύτερη απόδειξη στο θέμα αυτό είναι η ευλογία και η ειρήνη που βιώνουν (παρά τις όποιες δυσκολίες) όσοι ζουν σ’ έναν (αυθεντικά) Χριστιανικό γάμο. 2 Ο Λ” Κανών της εν Λαοδικεία Συνόδου καταδικάζει το λούσιμο ανδρών μαζί με γυναίκες σε λουτρά, ποτάμια ή παραλίες. Και αυτός ο κανόνας γίνεται αντικείμενο σχολίων και επιθέσεων, ιδιαίτερα από αυτούς που συγχέουν το λουτρό του σώματος με το «οφθαλμόλουτρο». Και φυσικά πρέπει να θυμόμαστε πάντοτε και τον παράγοντα «χρόνο». Μέχρι και την εποχή που γράφτηκε το Ιερό Πηδάλιο από τον άγιο Νικόδημο (18ος αιώνας), δεν υπήρχαν τα μαγιώ. Άρα οι άνθρωποι έκαναν μπάνιο, και στη θάλασσα ακόμη, ολόγυμνοι. Αν, ακόμα και σήμερα που έχουμε μπουχτίσει από σάρκα, αυτού του είδους τα θεάματα αποτελούν σφοδρό πειρασμό, εντυπώνονται στη σκέψη του ανθρώπου και διαταράσσουν την πνευματική ηρεμία του, πόσο μάλλον τότε;! Σχεδόν πάντα οδηγούν στην πορνεία, όσους ανθρώπους «θερμής ιδιοσυγκρασίας» δεν μπόρεσαν ακόμα να ξεφύγουν από το στάδιο της κάθαρσης. Σήμερα τα μαγιώ υπάρχουν κι έτσι ευτυχώς μπορούμε να απολαμβάνουμε τη θάλασσα. Ο Βαλσαμών, με τον οποίο συμφωνεί ο άγιος Νικόδημος, υποστηρίζει ότι ο Κανόνας αυτός ισχύει και για τα ανδρόγυνα. Όμως ο ίδιος ο Κανόνας δεν αναφέρει κάτι τέτοιο. Και σε τελική ανάλυση, ένας άγιος δεν έχει το αλάθητο ως πρόσωπο… Αλάθητο έχουν μόνο οι αποφάσεις του πληρώματος της Εκκλησίας, η οποία είναι «στύλος και εδραίωμα της αληθείας» (Β” Προς Τιμόθεον 3/γ” 15). Ας έχουμε λοιπόν υπ” όψιν αυτά τα παραδείγματα, είτε όταν διαβάζουμε το Ιερό Πηδάλιο, είτε όταν ακούμε κάποιους να το κατηγορούν, επειδή «τους χαλάει το γλέντι» με τις παθοκτόνες διατυπώσεις του. Στο κάτω-κάτω, το Πηδάλιο απευθύνεται σε ανθρώπους που ΘΕΛΟΥΝ, και ΒΑΔΙΖΟΥΝ στηνπορεία προς την αγιότητα, και όχι σε όσους θέλουν να βαδίζουν συρόμενοι πίσω από τα τυφλά σαρκικά πάθη. Τέτοιοι άνθρωποι, φυσικό είναι να αντιδρούν στον νόμο του Πνεύματος και να ψάχνουν αιτίες για να κατηγορήσουν τους Ιερούς Κανόνες. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΕΔΩ: Πηγές:  –  –  –