Το φθινόπωρο του 2016, μια οδηγία της Unesco έκανε έξαλλη την ισραηλινή κυβέρνηση γιατί αναφερόταν στους ιερούς τόπους των Ιεροσολύμων με την αραβική τους ονομασία, γεγονός που ερμηνεύτηκε ως προσπάθεια άρνησης της εβραϊκής τους καταγωγής.
Τον Ιανουάριο του 2017, τα σχέδια του προέδρου Τραμπ να μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ ως την Ιερή Πόλη, αντίθετα, χαροποίησε την κυβέρνηση Νετανιάχου και τους υποστηρικτές του, αλλά τρόμαξε την παγκόσμια κοινότητα. Η ιερή πόλη κρατάει ως σήμερα άθικτη την ικανότητά της να πυροδοτήσει τις εντάσεις.
Σε αυτό τον χάρτη του Γαλλικού πρακτορείου ειδήσεων, φαίνονται τα σημεία «κατοχής» των δύο πλευρών -Ισραηλινών και παλαιστινίων:
Ας δούμε γιατί.
Ο πρέσβης που επέλεξε ο Ντόναλντ Τραμπ για την εν λόγω πρεσβεία στο Ισράηλ, ο David Friedman, δήλωσε ότι θα δουλεύει καλύτερα από την πρωτεύουσα της χώρας. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έχει διευκρινίσει πότε θα μετακινήσει την πρεσβεία, αλλά ο πρέσβης του Ισραήλ στην Ουάσινγκτον, Ron Dermer, ενθάρρυνε τον Τραμπ να κρατήσει την υπόσχεσή του, λέγοντας ότι ήρθε επιτέλους η ώρα.
Ο Dermer απαρίθμησε μάλιστα και ορισμένα επιχειρήματα για την μεταφορά της πρεσβείας, τα οποία επαναλήφθηκαν σε ένα εντιτόριαλ της Wall Street Journal: Η σχέση του ιουδαϊσμού με τα Ιεροσόλυμα είναι πανάρχαιη. Σε καμμία άλλη χώρα δεν αρνούνται να υπάρχει διπλωματική εκπροσώπηση στην πρωτεύουσά της. Η μετακόμιση θα μπορούσε να γίνει ήρεμα, κυρίως στην παρούσα συγκυρία, γιατί το Ισραήλ και οι Αραβες γείτονές του έχουν καλή σχέση και κοινά συμφέροντα για να πολεμήσουν το ισλαμικό κράτος και να μειώσουν την δύναμη του Ιράν.
Ο Eli Lake παρουσίασε στο Bloomberg , αντίθετα, ορισμένα επιχειρήματα εναντίον αυτής της μετακόμισης, ειδικά για τις σχέσεις με τις γειτονικές αραβικές χώρες.
Καταρχήν, οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν την πόλη και το να μεταφέρεις την πρεσβεία πριν υπάρξει συμφωνία για το τελικό καθεστώς της Παλαιστίνης, είναι αμφιλεγόμενο. Η πόλη είναι σαν μια κλειστή τσέπη και κάθε αναταραχή στο statu quo της παράγει απίστευτη βία. Οι σύμμαχοι του Ισραήλ στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο (επίσημοι και ανεπίσημοι) ίσως θα άρχιζαν να κάνουν πίσω. Αλλά σίγουρα, οι εχθροί του Ισραήλ, ειδικά το Ιράν, το οποίο κάθε χρονιά γιορτάζει την «πτώση» των Ιεροσολύμων, καθώς και το ισλαμικό κράτος, θα αρπάξουν την ευκαιρία για να ξεκινήσουν νέο κύκλο βίας.
Και οι σύμμαχοι του Ισραήλ; Ακόμη και τα δικτατορικά καθεστώτα θα πρέπει να απαντήσουν μπροστά στο λαό τους, ο οποίος πιθανότατα αντιτίθεται σε μια τέτοια απόφαση. Η μετακόμιση θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο μια ενδεχόμενη ειρηνευτική προσπάθεια.
Πέραν όμως από το «καλό» ή το «κακό», υπάρχει και το απρόβλεπτο.
Στις αρχές του 1980, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπεγκίν κάλεσε τους δημοσιογράφους του Τελ Αβίβ να πηγαίνουν στο κέντρο Τύπου των Ιεροσολύμων, το Beit Agron, για να αναγνωριστεί η πόλη ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Με απρόσμενο τρόπο, πολλά πρακτορεία απάντησαν θετικά: ενώ οι δημοσιογράφοι έβλεπαν σπάνια τους Παλαιστινίους, όταν έγραφαν από το Τελ Αβίβ, μόλις πήγαν στα Ιεροσόλυμα γνώρισαν καλύτερα τις παλαιστινιακές αρχές και κατανόησαν καλύτερα τα προβλήματα, πράγμα που δεν άρεσε τελικά ιδιαίτερα στο Ισραήλ.
Οι Αμερικανοί έχουν προξενείο στα Ανατολικά Ιεροσόλυμα και οι ισραηλινές αρχές, καθώς και οι ενώσεις παραπονούνται ότι οι εργαζόμενοι εκεί «πέρασαν στον εχθρό» και στηρίζουν τα συμφέροντα του αραβικού πληθυσμού.
Αντίθετα, οι εργαζόμενοι στο Τελ Αβίβ βρίσκεται στο πιο δυτικό κομμάτι των Ιεροσολύμων και βλέπει θετικά το Ισραήλ. Τι θα συμβεί όταν θα μετακομίσουν σε έναν λόφο από την άλλη μεριά;
Η ισραηλινή κυβέρνηση αποδοκιμάζει τις συναντήσεις των διπλωματών με τις παλαιστινιακές αρχές στα Ιεροσόλυμα, γιατί αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζουν τις παλαιστινιακές απαιτήσεις πάνω στην πόλη. Θα συνεχιστεί αυτή η πολιτική αν η αμερικανική πρεσβεία μετακομίσει; Οι παλαιστινιακές αρχές θα δέχονται να μπουν στην πρεσβεία; Και αν μπαίνουν, το Ισραήλ θα χαιρετίζει αυτές τις επισκέψεις ως αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας ή θα τις βλέπει ως απειλή στην κυριαρχία της;
Και τι θα συμβεί με το προξενείο στα Ανατολικά Ιεροσόλυμα, τα οποία ασχολούνται με τα αραβικά θέματα; Θα ζητήσει η ισραηλινή κυβέρνηση να μετακομίσει και προς πού;
Ενα άλλο επιχείρημα είναι πως τα Ιεροσόλυμα είναι πόλη διαδηλώσεων και η αμερικανική πρεσβεία θα γίνει άμεσα στόχος όλων τους, ακόμη κι αν οι διεκδικήσεις τους δεν αφορούν τις ΗΠΑ.
Η μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στα Ιεροσόλυμα σε κάθε περίπτωση θα ήταν αντίθετη με την ιστορική πολιτική των ΗΠΑ και με την θέση του ΟΗΕ, σύμφωνα με την οποία το καθεστώς των Ιεροσολύμων -των οποίων η Ανατολική παλαιστινιακή πλευρά βρισκόταν υπό κατοχή από το 1967 και στη συνέχεια δόθηκε στο Ισραήλ, το 1980 (το οποίο είναι παράνομο, σύμφωνο με τον ΟΗΕ)- θα πρέπει να επιλυθεί με διαπραγμάτευση.
Μια ενδεχόμενη μεταφορά της πρεσβείας θα ερμηνευόταν ως αναγνώριση των ισραηλινών απαιτήσεων ώστε να κάνουν τα Ιεροσόλυμα «την αόρατη πρωτεύουσά» τους, την ώρα που οι Παλαιστίνιοι θέλουν να κάνουν τα Ανατολικά Ιεροσόλυμα την πρωτεύουσα του Κράτους που ονειρεύονται να αποκτήσουν.
Στην συνέντευξη που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ στους Times και στην Bild, απέφευγε να απαντήσει καθαρά, κάνοντας μια πιρουέτα:
«Θα δούμε τι συμβαίνει», είπε.
Αλλά η σύμβουλός του Κελυάν Κονγουέη είχε δηλώσει τον περασμένο Δεκέμβριο ότι αυτή η μετακόμιση ήταν «πολύ μεγάλη προτεραιότητα» για τον νέο πρόεδρο. Εξάλλου, ο πρέσβης τον οποίο επέλεξε ο Τραμπ για την πρεσβεία είναι ο David Friedman, υπερασπιστής των εποικισμών στα Ιεροσόλυμα και ο οποίος όταν έμαθε τον διορισμό του δήλωσε ότι θα εγκατασταθεί «στην αιώνια πρωτεύουσα του Ισραήλ, τα Ιεροσόλυμα».
Πολλοί αμερικανοί πρόεδροι, ειδικά ο Τζορτζ Μπους και ο Μπιλ Κλίντον, είχαν υποσχεθεί πριν τον Τραμπ ότι θα μεταφέρουν την πρεσβεία «στην Πόλη τρεις φορές ιερή». Η Γερουσία είχε μάλιστα υιοθετήσει έναν νόμο το 1994 για την επανεγκατάσταση της πρεσβείας. Αλλά ποτέ δεν εκτέλεσαν τις υποσχέσεις τους. Ο Ντόναλντ Τραμπ μοιάζει έτοιμος να υλοποιήσει την υπόσχεσή του, παρά τις διεθνείς αντιδράσεις.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, προειδοποίησε ήδη:
«Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό για όλους να μην γίνοντα μονομερείς ενέργειες, ειδικά όσες μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες».
Και ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ζαν Μαρκ Ερό, δήλωσε ανήσυχος από μια τέτοια ενδεχόμενη εξέλιξη:
«Οταν είναι κάποιος πρόεδρος των ΗΠΑ, δεν μπορεί να έχει τέτοια στάση για το ζήτημα, τόσο μονομερή, πρέπει να προσπαθεί να δημιουργήσει συνθήκες ειρήνης», δήλωσε.
Ο επικεφαλής της παλαιστινιακής αρχής, Μαχμούτ Αμπάς απείλησε ότι θα επανεξετάσει την αναγνώριση του Ισραήλ, η οποία έγινε μετά την συμφωνία του Οσλο, το 1993, αν εφαρμοστεί αυτή η απόφαση για την πρεσβεία και ζήτησε την βοήθεια της Ρωσίας για να αποτρέψει την εξέλιξη.
