Φθηνά ρωσικά drones από ξύλο και αφρό παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Πολωνίας αυτήν την εβδομάδα και καταρρίφθηκαν με οπλικά συστήματα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων – γεγονός που υπογραμμίζει την έλλειψη κατάλληλης προετοιμασίας του ΝΑΤΟ απέναντι σε τέτοιες απειλές.
Τουλάχιστον 19 drones εισήλθαν στην Πολωνία την Τετάρτη, αποτελώντας μια «πολιτική και στρατιωτική δοκιμή από τη Ρωσία. Είναι πολύ θετικό ότι η Πολωνία εντόπισε και κατέρριψε τα drones», δήλωσε η Ούλρικε Φράνκε, ανώτερη ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Ωστόσο, η αντίδραση του ΝΑΤΟ ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματική σε σχέση με την τυπική ουκρανική απόκριση. Η συμμαχία κατέρριψε περίπου τρία drones, ενώ το Κίεβο συνήθως αναφέρει ποσοστά αναχαίτισης 80 έως 90% – παρότι αντιμετωπίζει πολύ μεγαλύτερες επιθέσεις.
Η Φράνκε πρόσθεσε ότι υπάρχει μια αναντιστοιχία μεταξύ του χαμηλού κόστους του ρωσικού εξοπλισμού και της ακριβής στρατιωτικής αντίδρασης του ΝΑΤΟ: «Τι θα κάνουμε, θα στέλνουμε F-16 και F-35 κάθε φορά; Αυτό δεν είναι βιώσιμο. Χρειαζόμαστε καλύτερη εξοπλισμό με συστήματα κατά των drones».
Η απειλή από τα drones ήταν πολύ πραγματική.
Σύμφωνα με τη WELT, πέντε drones βρίσκονταν σε πορεία απευθείας προς μια βάση του ΝΑΤΟ πριν αναχαιτιστούν από ολλανδικά F-35 της Lockheed Martin. Ένα αεροσκάφος ανεφοδιασμού του ΝΑΤΟ, ένα ιταλικό αεροσκάφος επιτήρησης και ένα γερμανικό αντιαεροπορικό σύστημα Patriot συμμετείχαν επίσης στην επιχείρηση.
Αυτό σημαίνει δισεκατομμύρια δολάρια σε εξοπλισμό για να αντιμετωπιστούν φθηνά ρωσικά drones Gerbera – αντίγραφα των ιρανικών Shahed που κοστίζουν περίπου 10.000 δολάρια το καθένα για να παραχθούν.
Αλλά αυτή η χαμηλού κόστους παραβίαση προκάλεσε μια αντίδραση πολύ υψηλού επιπέδου.
Η Πολωνία επικαλέστηκε το Άρθρο 4 του ΝΑΤΟ, που απαιτεί σύγκληση των μελών της συμμαχίας για επείγουσες συνομιλίες. Τόσο η Πολωνία όσο και η Λετονία έκλεισαν τον ανατολικό εναέριο χώρο τους, και το ΝΑΤΟ φέρεται να εξετάζει «αμυντικά μέτρα».
Την Τετάρτη, ο Βρετανός Υπουργός Άμυνας Τζον Χίλι ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει από τους ανώτατους στρατιωτικούς αξιωματούχους να εξετάσουν πώς το Λονδίνο μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της αεράμυνας του ΝΑΤΟ πάνω από την Πολωνία. Η Ουκρανία έχει επίσης προσφερθεί να βοηθήσει.
«Η Πολωνία έχει ζητήσει υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης της στενής παρακολούθησης, περισσότερης συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης, καθώς και περισσότερης αεράμυνας», δήλωσε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
Φθηνά drones, ακριβά βλήματα
Η αεράμυνα έχει εδώ και καιρό αναγνωριστεί ως ένα από τα βασικά κενά δυνατοτήτων των χωρών του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ ενθαρρύνει επίσης τις χώρες να δαπανήσουν μέρος των 150 δισ. ευρώ σε δάνεια SAFE για την αεράμυνα.
Ωστόσο, μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων κατευθύνεται σε πολύ ακριβά όπλα.
Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ο ίδιος τόνισε ότι τα αμερικανικής κατασκευής MIM-104 Patriot και τα γαλλο-ιταλικά SAMP/T συστήματα αεράμυνας, που κοστίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια το καθένα, δεν είναι λογική επιλογή για την αντιμετώπιση των φθηνών ρωσικών drones-καμικάζι.
Η Ουκρανία δεν χρησιμοποιεί τέτοιον εξοπλισμό για να αντιμετωπίζει τα κύματα ρωσικών UAV που μπορεί να αριθμούν εκατοντάδες σε μια μόνο νύχτα. Αντίθετα, έχει αναπτύξει δικά της πολύ φθηνά drones-αναχαιτιστές για να καταρρίπτει τις επερχόμενες απειλές.
Το ζήτημα αυτό τέθηκε την Πέμπτη κατά τη διάρκεια ενημέρωσης μεταξύ του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και των πρέσβεων της ΕΕ στις Βρυξέλλες – η πρώτη φορά που επικεφαλής της συμμαχίας συμμετείχε σε τέτοια συνάντηση.
Πολλοί συμμετέχοντες ανησύχησαν ότι η αντίδραση της Τετάρτης ανέδειξε την έλλειψη ετοιμότητας της Δύσης. Οι στρατοί του ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τακτικά F-35 για να αναχαιτίζουν τέτοιους εισβολείς.
«Ο ίδιος ο Ρούτε κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα, και κανείς δεν διαφώνησε», δήλωσε ένας από τους διπλωμάτες.
Σύμφωνα με τον Τσάρλι Σαλόνιους-Παστερνάκ, CEO του think tank Nordic West Office με έδρα το Ελσίνκι, η προσαρμογή της αντίδρασης του ΝΑΤΟ στον μαζικά παραγόμενο, χαμηλού κόστους εξοπλισμό της Ρωσίας είναι κάτι που έπρεπε να έχει γίνει εδώ και καιρό.
«Υπάρχουν μαθήματα σχετικά με το πώς να εντοπίζουμε και να καταρρίπτουμε πολλά φθηνά drones χωρίς να χρειάζεται ένας πύραυλος εκατομμυρίων ευρώ; Φυσικά, αλλά αυτό δεν είναι νέο μάθημα», είπε. «Τι έχει κάνει το ευρωπαϊκό πολιτικό κατεστημένο γι’ αυτό;».
«Κάποιες χώρες προσαρμόζουν τα οπλοστάσιά τους -αυτές που αισθάνονται πιο έντονα την απειλή- αλλά χρειάζεται χρόνος για να υλοποιηθούν οι δημοσιονομικές αποφάσεις», πρόσθεσε.
Οι προκλήσεις των drones
Μερικοί από τους μεγάλους ευρωπαϊκούς αμυντικούς ομίλους προσπαθούν να προσαρμοστούν στον ταχέως εξελισσόμενο ανταγωνισμό στα drones.
Στα τέλη Αυγούστου, η σουηδική Saab παρουσίασε έναν νέο χαμηλού κόστους πύραυλο με την ονομασία Nimbrix, σχεδιασμένο να εξουδετερώνει μικρά, χαμηλού ύψους UAV. Ο γαλλικός οργανισμός εξοπλισμών DGA παρήγγειλε επίσης πρόσφατα έναν επίδειξης για σύστημα λέιζερ κατά των drones από μια ομάδα εταιρειών που περιλαμβάνει τις MBDA, Safran, Thales και Cilas.
Ωστόσο, μικρότερες καινοτόμες εταιρείες δυσκολεύονται να μπουν στην αγορά. «Οι startups έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο ως προς το τι είναι δυνατό. Δεν έχουμε απαραίτητα αγοράσει (ό,τι προσφέρουν) στην Ευρώπη ακόμα», είπε η Φράνκε.
«Δύο είναι οι βασικές προκλήσεις μπροστά μας για την άμυνα κατά των drones», πρόσθεσε.
Η πρώτη είναι ότι ένα μόνο σύστημα δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις απειλές. «Εξ ορισμού, θα χρειαστούμε μια πολυεπίπεδη άμυνα, με τόσο ηλεκτρονικά όσο και κινητικά αντίμετρα». Η δεύτερη είναι η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογία: Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία προσαρμόζουν συνεχώς τα επιθετικά και αμυντικά drones τους σε μια τεχνολογική σπείρα.
Αυτή είναι η προσέγγιση της Ουκρανίας. Χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά αντίμετρα, ενώ παράγει χιλιάδες drones-αναχαιτιστές τον μήνα. Η Ουκρανία μπορεί να αντιμετωπίζει εκατοντάδες drones σε μια νύχτα, και οι αμυνόμενοι καταρρίπτουν τη συντριπτική πλειονότητα.
Για τους ευρωπαϊκούς στρατούς, αυτό θα απαιτήσει αλλαγή από τα παραδοσιακά πρότυπα προμηθειών μικρών παρτίδων ακριβών όπλων, δήλωσε τον περασμένο μήνα στο POLITICO ο πρώην αρχηγός του γαλλικού γενικού επιτελείου, στρατηγός Τιερί Μπουρκάρ.
«Για ορισμένα συστήματα, είναι πιθανώς καλύτερο να αγοράζουμε σε παρτίδες των 10, 15, 20 ή ίσως 50», είπε. «Δεν έχει σημασία αν η εταιρεία που το αναπτύσσει δεν μπορεί να παρέχει συντήρηση για 20 χρόνια, γιατί σε έναν χρόνο, αυτό το πράγμα είτε θα έχει καταστραφεί στο πεδίο μάχης είτε θα είναι ξεπερασμένο».
