Το USS Enterprise, το πρώτο πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, αποτελεί μια εμβληματική φυσιογνωμία στην ιστορία της στρατιωτικής ναυτιλίας. Από το 1961 που τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία μέχρι και σήμερα, αυτό το πλοίο όχι μόνο αναδιαμόρφωσε τον τρόπο διεξαγωγής του ναυτικού πολέμου αλλά στάθηκε και πρότυπο για την σχεδίαση των αεροπλανοφόρων επόμενης γενιάς.

Με εκπληκτική ταχύτητα και καινοτόμες δυνατότητες, το USS Enterprise συμμετείχε σε πολλές κρίσιμες συγκρούσεις και αποστολές, αποδεικνύοντας την χρηστικότητα της πυρηνικής ενέργειας στα συστήματα ισχύος των αεροπλανοφόρων. Το USS Enterprise άφησε πίσω του μεγάλη κληρονομία, η οποία ζει μέχρι σήμερα μέσω της επιρροής που είχε στις επόμενες γενιές πολεμικών πλοίων. Κατ' επέκταση, το  USS Enterprise είναι ένα από τα πιο θρυλικά αεροπλανοφόρα στην ιστορία.

USS Enterprise: Η Κληρονομιά του Πρώτου Πυρηνικού Αεροπλανοφόρου 

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όπως προείπαμε, το USS Enterprise ήταν το πρώτο αεροπλανοφόρο στον κόσμο που λειτουργούσε χάρις σε πυρηνικό σύστημα ισχύος. Σχεδιάστηκε ως αεροπορική βάση που θα μπορούσε να ταξιδεύει σε ολόκληρο τον πλανήτη χωρίς την ανάγκη ανεφοδιασμού καυσίμου. Το USS Enterprise αποτέλεσε βάση για την ανάπτυξη όλων των επόμενων αεροπλανοφόρων των ΗΠΑ.

Η ιστορία του USS Enterprise ξεκινά τον τον Αύγουστο του 1950, όταν ο τότε αρχηγός των ναυτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ, Ναύαρχος Forrest Sherman, ζήτησε να ξεκινήσουν μελέτες για το κατά πόσο βιώσιμα θα ήταν τα πυρηνοκίνητα αεροπλανοφόρα. Ένας χερσαίος πυρηνικός αντιδραστήρας κατασκευάστηκε ως δοκιμή, και βάσει της επιτυχίας του εν λόγω αντιδραστήρα (ο οποίος ονομάζονταν A1W), εγκρίθηκε το πρόγραμμα ανάπτυξης ενός πυρηνοκίνητου αεροπλανοφόρου έτος 1958.

Το USS Enterprise τέθηκε και επίσημα σε λειτουργία τρία χρόνια αργότερα, το 1961. Το πελώριο πολεμικό πλοίο είχε μήκος 342 μέτρων ή 1,123 πόδια (όπως το μετράνε οι Αμερικανοί). Την εποχή εκείνη αποτελούσε το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο που είχε ναυπηγηθεί στην ιστορία. Πλήρως φορτωμένο το σκάφος είχε εκτόπισμα 93,284 τόνων, νούμερο πραγματικά εντυπωσιακό (ακόμη και σήμερα).

Τελικά το USS Enterprise εξοπλίστηκε με οκτώ αντιδραστήρες A2W, μίας ανώτερη εκδοχή του αρχικού μοντέλου A1W. Και οι οχτώ αυτοί αντιδραστήρες μπορούσαν να παράγουν συνολικά 280,000 άλογα, δίνοντας κίνηση στις τέσσερις προπέλες του Enterprise. Το αποτέλεσμα ήταν το τεράστιο αυτό δημιούργημα να μπορεί να πλέει με μέγιστη ταχύτητα 35 κόμβων. Το πλοίο είχε πλήρωμα 5,500 ατόμων, συμπεριλαμβανομένης μίας μεγάλης ομάδας που επιχειρούσε τα 85 αεροσκάφη που μετέφερε το αεροπλανοφόρο. 

Το USS Enterprise διέθετε τον ίδιο αποδεδειγμένο και συμβατικό σχεδιασμό με τους προκατόχους του, τα αεροπλανοφόρα Kitty Hawk και Constellation του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού. Είχε τέσσερα συστήματα εκτόξευσης αεροσκαφών (τα οποία αποκαλούνται και καταπέλτες): δύο στην πλώρη και δύο στα πλάγια. Στο πλοίο υπήρχαν επίσης και τέσσερις ανελκυστήρες αεροσκαφών.

Ο πύργος του ονομάστηκε «η κυψέλη» και φιλοξενούσε εξοπλισμό ηλεκτρονικού πολέμου και το SCANFAR, το πρώτο ναυτικό ραντάρ συστοιχίας φάσεων στον κόσμο. Το ραντάρ αυτό αποτελούνταν από τα επιμέρους μοντέλα ραντάρ SPS-32 και SPS-33. 

Το USS Enterprise αποτέλεσε επίσης το πρώτο αμερικανικό αεροπλανοφόρο που τέθηκε σε λειτουργία χωρίς καθόλου ατομικό οπλισμό. Αρχικά είχε σχεδιαστεί για να μεταφέρει τον πύραυλο επιφανείας-επιφανείας Terrier, αλλά το σύστημα τελικά αφαιρέθηκε από την τελική έκδοση του πλοίου λόγω κόστους. Μόνο το 1967 εγκαταστάθηκαν δύο εκτοξευτές για αεράμυνα σημείου τύπου Mk. 25 Basic Point Defense Missile Systems, καθένας με οκτώ πύραυλους Sea Sparrow. Αυτοί αντικαταστάθηκαν αργότερα με εκτοξευτές Mk. 29 και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '1980 προστέθηκαν τρεις εκτοξευτές κοντινής απόστασης Mk. 15 Phalanx Close-In Weapon Systems για την αυτοάμυνα του πλοίου.

Το USS Enterprise φιλοξενούσε πολλούς τύπους διάσημων αεροσκαφών κατά τη διάρκεια της καριέρας του, συμπεριλαμβανομένων των F-4 Phantoms, F-14 Tomcats, A-1 Skyraiders, A-3 Skywarrior, A-4 Skyhawks, A-5A Vigilantes και A-7 Crusaders. Η τελευταία αεροπορική πτέρυγα που απονηώθηκε από το USS Enterprise ήταν η Carrier Air Wing One, η οποία είχε τέσσερα σμήνη από μαχητικά αεροσκάφη τύπου F/A-18E/F Super Hornets. 

Η επιχειρησιακή ιστορία του USS Enterprise άρχισε το 1962, όταν το πλοίο συμμετείχε στην αποστολή αποκλεισμού της Κούβας κατά τη διάρκεια της Κρίσης των Πυραύλων στην Κούβα. Το 1964, USS Enterprise συμμετείχε στην Επιχείρηση Sea Orbit.

Λίγο αργότερα το αεροπλανοφόρο μαζί με το πυρηνοκίνητο καταδρομικό USS Long Beach και το πυρηνοκίνητο αντιτορπιλικό USS Bainbridge - γνωστοί συλλογικά ως Task Force One—έκαναν το γύρο του κόσμου σε 65 ημέρες, διανύοντας 30,565 μίλια. Η επιχείρηση απέδειξε ότι μια πυρηνική ναυτική δύναμη μπορεί να είναι γρήγορη και πανίσχυρη και πάνω από όλα ευέλικτη.

Το 1965, το USS Enterprise άρχισε αεροπορικές επιχειρήσεις κοντά στο Βιετνάμ, παρέχοντας υποστήριξη πυρός κατά στόχων του Βιετκόνγκ και του Βόρειου Βιετνάμ. Το 1968 το κατάστρωμα του φιλοξένησε την Task Force 71, η οποία εξαπέλυσε πλήγματα στην Βόρεια Κορέα ως απάντηση στην κατάληψη του πλοίου κατασκοπίας USS Pueblo. Αργότερα εκείνη τη χρονιά, πραγματοποίησε ξανά αεροπορικές επιθέσεις στη Νοτιοανατολική Ασία. Το USS Enterprise πραγματοποίησε συνολικά έξι αποστολές κοντά στο Βιετνάμ, η τελευταία από τις οποίες έλαβε χώρα το 1975. 

Το 1969, κατά τη διάρκεια επιθεωρήσεων ετοιμότητας κοντά στη Χαβάη, εκτοξεύτηκε μια ρουκέτα αεροσκάφους στο κατάστρωμα πτήσης, προκαλώντας φωτιά. Εννέα βόμβες πυροδοτήθηκαν ως αποτέλεσμα της φωτιάς, σκοτώνοντας είκοσι οκτώ μέλη του πληρώματος και τραυματίζοντας 343 άλλους. Δεκαπέντε αεροσκάφη καταστράφηκαν, συμπεριλαμβανομένων αρκετών ολοκαίνουργιων A-7 Corsairs. Παρά τη φρικτή ζημιά και τις απώλειες, το USS Enterprise θα μπορούσε να είχε επισκευαστεί έκτακτα και να επαναλάβει τις αεροπορικές επιχειρήσεις εντός ωρών, αλλά αντ' αυτού στάλθηκε σε ναυπηγείο στη Χαβάη. 

Η μεταπολεμική εποχή του Βιετνάμ ήταν σχετικά ήσυχη για το USS Enterprise, τουλάχιστον μέχρι το 1988, όταν η αεροπορική πτέρυγά του βύθισε μια ιρανική φρεγάτα Saam-class στο πλαίσιο της Επιχείρησης Praying Mantis. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, το αεροπλανοφόρο επέβλεπε τους περιορισμούς πτήσεων πάνω από τη Βοσνία και το Ιράκ. Τον Οκτώβριο του 2001, πραγματοποίησε μερικές από τις πρώτες αεροπορικές αποστολές πάνω από το Αφγανιστάν, διεξάγοντας αεροπορικές επιθέσεις κατά των Ταλιμπάν και των δυνάμεων της Αλ Κάιντα.  

Το USS Enterprise τελικά αποσύρθηκε στις 1 Δεκεμβρίου του 2012. Τα επόμενα πέντε χρόνια προετοιμάζονταν σταδιακά για απόσυρση, απογυμνωμένο από στρατιωτικό εξοπλισμό και με τους αντιδραστήρες του απενεργοποιημένους. Το πλοίο αποσύρθηκε επίσημα στις 3 Φεβρουαρίου 2017, σε μια ιδιωτική τελετή στο ναυπηγείο Newport News στη Βιρτζίνια. 

Αυτό το θρυλικό αμερικανικό αεροπλανοφόρο απέδειξε τη βιωσιμότητα της πυρηνικής ενέργειας για όλα τα πολεμικά πλοία, αλλά αυτό ήταν μόνο ένα από τα πολλά επιτεύγματά του. Έκανε τρεις γύρους του κόσμου, πραγματοποίησε είκοσι πέντε αποστολές στο εξωτερικό και ολοκλήρωσε έναν εκπληκτικό αριθμό τετρακοσίων χιλιάδων προσνηώσεων αεροσκαφών κατά τη διάρκεια της ζωής του. Συμμετείχε σε μάχιμες αποστολές από το Βιετνάμ μέχρι το Αφγανιστάν, και κατά τη διάρκεια της ζωής του, δεκάδες χιλιάδες—αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες—ναυτικοί υπηρέτησαν ως μέρος του πληρώματος του.  

Το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό διασφάλισε ότι το USS Enterprise θα συνεχίσει να ζει. Το 2012, ο Υπουργός Ναυτικού Ray Mabus ανακοίνωσε ότι το τρίτο αεροπλανοφόρο της κλάσης Gerald R. Ford, CVN-80, θα φέρει το όνομα Enterprise.