Όταν στις 24 Φεβρουαρίου η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, στα social media άρχισε να εμφανίζεται μία εικόνα: Ήταν μια φωτογραφία του Ρώσου ποιητή Πούσκιν, μαζί με τον αριθμό 7 και σειρές από το emoji με τον άνθρωπο που περπατά.

Για όσους γνώριζαν, το μήνυμα ήταν σαφές: Το πού (πλατεία Πούσκιν, στη Μόσχα), το πότε (στις 7) και ένα κάλεσμα για διαμαρτυρία κατά της απόφασης της κυβέρνησης για εισβολή.

Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν εδώ και χρόνια τον κώδικα των emojis για να μιλήσουν για τις διαδηλώσεις. Πια, ο κώδικας είναι τόσο γνωστός σε όλους ώστε τον γνωρίζουν και οι αρχές.

Γιατί χρησιμοποιείται κώδικας

Σύμφωνα με το BBC, οι μη εγκεκριμένες διαδηλώσεις έχουν απαγορευτεί στη Ρωσία από το 2014 και όποιος πιαστεί να παραβιάζει τους κανόνες τιμωρείται με κράτηση έως 15 ημερών για την πρώτη του παράβαση και φυλάκιση έως και πέντε ετών για όσους επαναλαμβάνουν το ίδιο αδίκημα.

Έκτοτε, οι ακτιβιστές χρησιμοποιούν κωδικές φράσεις για να οργανωθούν online. «Ας πάμε μία βόλτα στο κέντρο» ή «Έχει ωραίο καιρό για μία βόλτα», γράφει στα μηνύματα που στέλνει στους φίλους της η Μαρία που μίλησε στο βρετανικό δίκτυο. Διαφορετικά, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές.

Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες

Ο Αλεξάντερ συμμετείχε σε μία διαδήλωση στη Μόσχα, αφότου είχε γράψει για αυτή στα social media. Το επόμενο πρωινό, αστυνομικοί με πολιτικά τον συνέλαβαν έξω από το σπίτι της συντρόφου του και τον μετέφεραν στο τοπικό αστυνομικό τμήμα. Τον κράτησαν για αρκετές ημέρες και τον ανάγκασαν να υπογράψει ένα έγγραφο που έλεγε ότι έκανε όσα οι αρχές του επέρριπταν.

Στις 24 Φεβρουαρίου, μία γυναίκα έγραψε στο Twitter: «Δεν έχω περπατήσει στο κέντρο εδώ και πολύ καιρό», ως απάντηση σε ένα άλλο tweet που μιλούσε πιο ξεκάθαρα για διαδήλωση. Πέντε ημέρες μετά, συνελήφθη στο τρένο. Πιστεύει ότι την εντόπισαν μέσω του λογισμικού αναγνώρισης προσώπου που έχει ενεργοποιηθεί στο μετρό της Μόσχας. Στη δίκη της, παρουσιάστηκε έγγραφο που περιείχε το tweet της, στο οποίο φαινόταν ότι οι αρχές το είχαν κάνει screenshot σχεδόν αμέσως αφότου το πόσταρε.

Σχεδόν 14.000 άτομα έχουν προσαχθεί από τις αρχές στη Ρωσία από την έναρξη του πολέμου, κυρίως για τη συμμετοχή τους σε διαδηλώσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της οργάνωσης OVD-Info. Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι κρατούνται για μερικές ώρες ή ημέρες.

Ένας νόμος που ισχύει στη Ρωσία από τις 4 Μαρτίου, όμως, που σύμφωνα με την κυβέρνηση έχει στόχο την αντιμετώπιση των fake news για τον στρατό, προβλέπει ποινές έως και 15 χρόνων.

Τώρα, οι νέοι φοβούνται να γράψουν στα social media, λέει η Μαρία. Άλλωστε, αφότου έκλεισαν τα ανεξάρτητα media, μπλόκαρε το Facebook και επιβλήθηκαν περιορισμοί στο TikTok, οι δυνατότητες πρόσβασης σε πληροφορίες έχουν μειωθεί. Και ο κόσμος αυτολογοκρίνεται από φόβο. Στο Instagram, τα posts είναι πλέον 10 φορές λιγότερα, ενώ πολλοί κλείνουν εντελώς τους λογαριασμούς τους στα social media, υπό τον φόβο των ποινών.