Δεν είναι λίγες οι φορές που μια λάθος εκτίμηση ή μια αιφνίδια παθολογική αιτία μπορούν να μετατρέψουν τα φαινομενικά ήρεμα ύδατα σε επικίνδυνη άβυσσο με τραγική κατάληξη για κάποιους από τους κολυμβητές.

Τα επίσημα στοιχεία μετρούν κάθε χρόνο εκατοντάδες περιστατικά πνιγμών στις ελληνικές θάλασσες ή σε πισίνες με ένα μεγάλο ποσοστό να αφορά κυρίως ηλικιωμένους.

Ο κίνδυνος στη θάλασσα δεν ξεχωρίζει ηλικίες γι΄αυτό θύματα, καθίστανται και παιδιά που ξέφυγαν για δευτερόλεπτα από την προσοχή των γονέων τους.

Καθημερινά σχεδόν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η επικαιρότητα καταγράφει τέτοια περιστατικά ανά την Ελλάδα, με τραγικούς πρωταγωνιστές άτομα όλων των ηλικιών είτε πρόκειται για Έλληνες, είτε για τουρίστες που είχαν επισκεφθεί τη χώρα μας για να περάσουν ανέμελες διακοπές.

Παρόλο που οι παραλίες της χώρας μας θεωρούνται ασφαλείς, υπάρχουν ορισμένες, που κρύβουν θανάσιμους κινδύνους με πιο πρόσφατο παράδειγμα τον πνιγμό ενός νέου ανθρώπου στο «Κάθισμα» Λευκάδας για τον οποίο θρήνησε όλη η Ελλάδα.

Οι κολυμβητές και τα άτομα υψηλού κινδύνου θα πρέπει να είναι διπλά προσεκτικοί σε παρόμοιες τοποθεσίες και να προτιμούν εκείνες που έχουν ναυαγοσωστική κάλυψη ιδιαίτερα όταν πρόκειται για άτομα μεγαλύτερων ηλικίων, μας λέει η διευθύντρια Πανελλήνιας Σχολής Ναυαγοσωστικής (ΠΑ.ΣΧ.ΝΑ) Βάνια Βήχου, ναυαγοσώστρια και η ίδια που έχει κληθεί πολλές φορές να ανταποκριθεί στην αποστολή της, την διάσωση ανθρώπων που κινδυνεύουν στο νερό.

Τα παθολογικά αίτια αυξάνουν το ποσοστό των πνιγμών

Τους εκατοντάδες θανάτους στις ελληνικές ακτές επιβεβαιώνουν τα επίσημα στοιχεία από την αρμόδια Διεύθυνση του Αρχηγείου του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής.

Όπως φαίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί για την τελευταία οκταετία (2017-2024), πολλά από τα περιστατικά πνιγμών στην Ελλάδα, οφείλονται σε παθολογικά αίτια.

Καταγράφονται επίσης τα μη προσδιοριζόμενα αίτια θανάτου για τους οποίους αναμένονται ιατροδικαστικές εκθέσεις ή οι εν λόγω ιατροδικαστικές εκθέσεις κατέληξαν σε αδιευκρίνιστη αιτία.

«Ηλικιωμένοι το 80% των ανθρώπων που καταλήγουν στη θάλασσα»

Τα περισσότερα άτομα που καταλήγουν στη θάλασσα σε ποσοστό πάνω από 80% είναι ηλικιωμένοι, οι οποίοι παρουσιάζουν μέσα στο νερό κάποιο πρόβλημα υγείας.

«Εχουμε πολλές ανακοπές στο νερό», μας λέει η κα Βήχου που συμβουλεύει τα άτομα τρίτης ηλικίας να προτιμούν φυλασσόμενες παράλιες με ναυαγοσωστική κάλυψη, να κολυμπούν ώρες που δεν υπάρχει μεγάλη ηλιοφάνεια γιατί εκείνες τις ώρες εμφανίζονται φαινόμενα εξάντλησης και τρίτο και πολύ σημαντικό, να μην είναι μόνοι τους αλλά να συνοδεύονται.

«Συνήθως ένας ηλικιωμένος άνθρωπος λυποθυμά μέσα στο νερό, χάνει τις αισθήσεις του και δεν δείχνει σημάδια ότι πρόκειται να χάσει τις αισθήσεις του. Απλά ακουμπάει το κεφάλι του στο νερό και δεν αναπνέει» περιγράφει η κα Βήχου τονίζοντας ότι η παρουσία συνοδού είναι καθοριστικής σημασίας γιατί θα καλέσει σε βοήθεια το ναυαγοσώστη που θα παρέμβει σωτήρια.

«Θα φέρω ως παράδειγμα παραλία του δήμου Γλυφάδας που έχει μια ράμπα για άτομα μεγάλης ηλικίας όπου ο δήμος έχει βάλει κι ένα άτομο που δεν είναι ναυαγοσώστης να παρατηρεί τα άτομα που μπαίνουν στο νερό και είναι σε συνεργασία με το ναυαγοσώστη. Ετσι έχουν σωθεί πολλοί άνθρωποι» μας λέει.

Οι ομάδες υψηλού κινδύνου - Περισσότερα τα περιστατικά στην Αθήνα

Οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, εκείνοι που δεν γνωρίζουν να κολυμπάνε, όσοι έχουν προβλήματα υγείας και βρίσκονται στην παραλία χωρίς συνοδό, ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Υπάρχουν και περιστατικά με τουρίστες οι οποίοι πίνουν και μπαίνουν στην πισίνα διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, εξηγεί η κα Βήχου.

Επίσης, τα περιστατικά αυξάνονται κατακόρυφα τις ημέρες του καύσωνα, ενώ αντίθετα δεν καταγράφονται συχνά περιστατικά με χειμερινούς κολυμβητές.

Αυτό γιατί σύμφωνα με την ναυαγοσώστρια, «όσοι κολυμπάνε όλο το χρόνο έχουν προσαρμοστεί στο υγρό στοιχείο και έχουν εξελιχθεί στο κολύμπι. Γι΄αυτό όσοι θα βγούν τώρα στη θάλασσα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα τις πρώτες δέκα ημέρες».

Οι ακτές της Αττικής

Στο μεγαλύτερο ποσοστό των ακτών της Αττικής, υπάρχει ναυαγοσωστική κάλυψη και το ωράριο έχει διευρυνθεί. Επίσημα η σεζόν ξεκινά 1/6 εως 30/9 από τις 10:00-18:00 όμως ο κάθε δήμος έχει την δυνατότητα να διευρύνει αυτό το ωράριο από τις 8:00 μέχρι τις 20:00 το βράδυ αφού οι ηλικιωμένοι πάνε για κολύμπι πολύ πρωί ή αργά το βράδυ.

Σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα οι παραλίες που έχουν χαρακτηριστεί πολυσύχναστες είναι υποχρεωμένες να έχουν ναυαγοσώστη από 1η Ιουνίου, διαφορετικά είναι υπεύθυνος ο δήμος, ή ο ιδιώτης που έχει καθιερώσει εισιτήριο εισόδου στην παραλία.

Πώς έγινε το δυστύχημα στο «Κάθισμα»

Παρόλο που οι ελληνικές θάλασσες είναι ασφαλείς, υπάρχουν και αρκετές επικίνδυνες, με μία από αυτές να είναι το «Κάθισμα» στη Λευκάδα.

«Η μέρα που έγινε το τραγικό ατύχημα ήταν πριν από τη ναυαγοστωστική περίοδο. Τα κύματα και τα ρεύματα εκεί είναι πελώρια και δεν υπήρχε ναυαγοσώστης να βάλει κόκκινη σημαία που σημαίνει προειδοποίηση για κακές καιρικές συνθήκες. Αλλά και ναυαγοσώστης να υπήρχε δεν θα μπορούσε να μπει μέσα», εξηγεί η κα Βήχου για τις συνθήκες του τραγικού δυστύχηματος.

Αν στο «Κάθισμα» εκείνη την ημέρα είχαν προσπαθήσει να μπουν κι άλλοι θα είχαμε πολλαπλό περιστατικό, επισημαίνει η ναυαγοσώστρια τονίζοντας πως αν ο νεαρός που βρήκε τραγικό θάνατο στο Κάθισμα δεν προσπαθούσε να βγει έξω, αλλά αφηνόταν στη φορά του ρέματος, αυτό μετά από λίγη ώρα θα τον έβγαζε έξω στην ακτή, όπως και έγινε.

«Οι Ελληνες σε σχέση με τους τουρίστες ξέρουμε καλύτερα τη θάλασσα. Το ότι πολλές φορές δεν πειθαρχούμε στους κανόνες είναι άλλο θέμα. Τα θαλάσσια ύδατα είναι επικίνδυνα και για τους τουρίστες που έχουν μάθει να κολυμπάνε σε πισίνες», επισημαίνει επίσης, προχωρόντας σε ποιοτικό διαχωρισμό Ελλήνων και τουριστών κολυμβητών.

Βασικοί κανόνες αυτοπροστασίας

• Η κατανάλωση αλκόολ δεν είναι συμβατή με το κολύμπι

«Δεν μπορούμε να καταναλώνουμε αλκοόλ και να μπαίνουμε μέσα στο νερό. Τότε είναι που παρατηρούμε το φαινόμενο του "σιωπηρού πνιγόμενου' όταν δηλαδή τα σημάδια πνιγμού δεν φαίνονται», εξηγεί η κα Βήχου

• Η προσοχή μας πάντα πρέπει να είναι στραμμένη στα παιδιά.

«Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι η θάλασσα στα ρηχά είναι ακίνδυνη, αλλά έχουμε δει παιδάκι να πνίγεται σε μια κουταλιά νερού γι αυτό και πρέπει να είναι πάντα κάτω από την επίβλεψη των γονιών και στις πισίνες και στις παραλίες. Οι γονείς έχουν συνυπευθυνότητα και πρέπει να καταλάβουν ότι οι ναυαγοσώστες δεν είναι εκεί για να προσέχουν μόνο τα δικά τους παιδιά, αλλά για να προστατεύουν όλο τον κόσμο. Το παιδί τους πρέπει εκείνοι να το προσέχουν και αν συμβεί κάτι να φωνάξουν τον ναυαγοσώστη» αναφέρει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας την εκμάθηση κολύμβυσης για μικρά παιδιά στα baby swimming ή τα κολυμβητήρια.

«Όλα τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν σε αυτά, όχι για να γίνουν πρωταθλητές, αλλά να μάθουν κολύμπι. Κανένα παιδί που πάει κολυμβητήριο δεν κυνδυνεύει στη θάλασσα», σημειώνει.

• Σωσίβια στα παιδιά που βρίσκονται σε σκάφη.

Στο σημείο αυτό η κα Βήχου επισημαίνει το πρόβλημα που υπάρχει με τα 17χρονια αγόρια που δεν είναι διδιαίτερα προσεκτικά στη διασκέδαση στη θάλασσα: «Τα αγόρια στην ηλικία 16 εως 18 ετών έχουν δεκαπλάσια ατυχήματα από τα κορίτσια στην ίδια ηλικία. Δηλαδή βουτάνε από τα βράχια μη γνωρίζοντας τι είναι από κάτω και τραυματίζονται» αναφέρει.

• Οι ηλικιωμένοι να προτιμούν παραλίες με ναυαγοσωστική κάλυψη και να έχουν συνοδό ώστε σε περίπτωση κινδύνου να φωνάξει ναυαγοσώστη
• Όσοι δεν γνωρίζουν κολύμπι να παραμένουν σε ρηχά νερά
• Πειθαρχούμε στους κανόνες και όταν υπάρχουν επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα δεν μπαίνουμε στην θάλασσα
• Όχι πανικός σε παράσυρση από ρέμα

«Ξαπλώνουμε ανάσκελα για να αναπνέουμε κανονικά γιατί αυτό ρίχνει τον πανικό, και αφηνόμαστε να παρασυρθούμε από το ρεύμα ώστε να μας βγάλει παρακάτω».

Ποιες τροφές επιτρέπονται πριν το κολύμπι

«Επειδή γύρω από το φαγητό υπάρχει μια ένταση και υπερβολή ούτε νηστικοί ούτε φαγωμένοι πρέπει να μπαίνουμε στο νερό. Πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία σε αυτό», συστήνει η κα Βήχου και εξηγεί:

«Αν φάμε δηλαδή μισό τοστ μπορούμε να κολυμπήσουμε και σε ένα τέταρτο. Αν φάμε ένα κλαμπ σάντουιτς θα πρέπει να περάσουν δύο ώρες. Δεν είναι το ίδιο οι πατάτες τηγανητές, τα κορεσμένα λιπαρά οι μπύρες, και το ίδιο να πεις ένα χυμό ή νερό, να είσαι ενυδατωμένος στην παραλία», εξηγεί.

Πότε μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια σε άτομο που κινδυνεύει

Το να προφέρουμε βοήθεια σε άτομο που κινδυνεύει είναι επίσης μια επικίνδυνη διαδικασία καθώς εύκολα μπορεί να προκληθεί διπλό και τριπλό περιστατικό. Σε αυτή την περίπτωση είναι προτιμότερο να ζητήσουμε βοήθεια από ναυαγοσώστη και αν δεν υπάρχει τότε πρέπει να τηρήσουμε κατα γράμμα τα ακόλουθα βήματα, όπως τα περιγράφει η κα Βήχου:

• Αρχικά θα πάω μέχρι εκεί που πατώνω αφού και τα περισσότερα περιστατικά συμβαίνουν με ηλικιωμένους στα ρηχά.
• Αν είναι σε σημείο που δεν πατώνω θα πρέπει να του πετάξω κάτι για να κρατηθεί στην επιφάνεια, πχ. ένα φουσκωτό στρώμα, σωσίβιο ή μια πετσέτα, εφόσον έχει τις αισθήσεις του.
• Δεν πλησιάζω το άτομο που κινδυνεύει γιατί αν έχει τις αισθήσεις του μπορεί να γίνει επικίνδυνος επειδή με βλέπει σαν σανίδα σωτηρία και μπορεί να γαντζωθεί επάνω μου και να με βυθίσει.
• Ποτέ, δεν θα έρθω σε άμεση σωματική επαφή ή αν είμαι δίπλα του θα τον πιάσω από πίσω, από την πλάτη ή τα μαλλιά, αλλά όχι από μπροστά.

Να προσέχουμε τις σημαίες καιρού στον πύργο

Οι σημαίες στον πύργο είναι ορατές στον λουόμενο για να καταλαβαίνει τις καιρικές συνθήκες. Δηλαδή, όπως εξηγεί η κα Βήχου:

• Αν είναι πράσινη κολυμπάμε χωρίς προβλημα όσον αφορά τα καιρικά φαινόμενα
• Η κίτρινη σημαία δείχνει ότι έχει ανέβει λίγο ο καιρός και θέλει μεγαλύτερη προσοχή
• Η κόκκινη σημαία πάνω στον πύργο σημαίνει μην μπείτε στο νερό.

«Η μόνη διαφορά στη Λευκάδα αν υπήρχε ναυαγοσώστης είναι ότι θα υπήρχε κόκκινη σημαία αλλά και πάλι ο πολίτης θα πρέπει να ακολουθήσει την σύσταση - εντολή που όμως εμείς δεν μπορούμε να επιβάλουμε».

Ναυαγοσώστης, ένα καλά αμειβόμενο επάγγελμα

Η διευθύντρια της σχολής ΠΑ.ΣΧ.ΝΑ απευθύνει πρόσκληση σε νέους ανθρώπους να ακολουθήσουν το επάγγελμα του ναυαγοσώστη που όπως μας λέει, προσφέρει καλή οικονομική κάλυψη, με τον μισθό στην Αθήνα να φθάνει τα 1300 ευρώ για 6ωρη ή 8ωρη κάλυψη.

Για να εργαστεί κάποιος σε πισίνα ή παραλία πρέπει να έχει περάσει από σχολή και να έχει δώσει τις αντιστοιχες εξετάσεις. Η φοίτηση στη σχολή είναι 15-20 ημέρες και μια εβδομάδα για την έκδοση άδειας χειριστή. Στη συνέχεια καλείται να δώσει εξετάσεις για την άδεια λιμενικής αρχής.

Να σημειωθεί επίσης, ότι οι ναυαγοσώστες αποτελούν τα «μάτια του Λιμενικού» με το οποίο συνεργάζονται και ειδοποιούν όταν διαπιστωθεί κάποια παραβατική συμπεριφορά σε θαλάσσια ύδατα.