Μπορεί τη Δευτέρα να ανακοινώθηκε η προκαταρκτική συμφωνία, αλλά τίποτα δεν έχει ακόμη λήξει για το φιλόδοξο project της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης.

Hλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου: Το έργο που έχει οδηγηθεί σε «βραχυκύκλωμα», η οικονομική διάσταση και το τουρκικό βέτο

Σύμφωνα με πληροφορίες που μεταδίδουν τις τελευταίες ώρες τα κυπριακά μέσα, η κυπριακή κυβέρνηση εξακολουθεί να αμφιταλαντεύεται. Μεγαλύτερο αγκάθι παραμένει το οικονομικό κόστος, με το υπουργείο Οικονομικών να εμφανίζεται άκρως επιφυλακτικό έως και αρνητικό στη συμμετοχή του κράτους στο project.

Τα γεωπολιτικά οφέλη

Σήμερα ωστόσο ο αντιναύαρχος εν αποστρατεία Γιάννης Εγκολφόπουλος μιλώντας στην ΕΡΤ δήλωσε πως πρόκειται ίσως για το μεγαλύτερο έργο στην ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου. 

Ειδικά γιά το καλώδιο σύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, ανέφερε ότι το έργο υποστηρίζεται όχι μόνο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες, εκτιμώντας ότι «η Τουρκία δεν θα τολμήσει κάνει πολλά πράγματα». Παράλληλα προειδοποίησε για τη στάση της Ρωσίας, υπενθυμίζοντας ότι υπάρχει και η διασύνδεση της Αιγύπτου με την Κρήτη και την Ελλάδα.

Η Κύπρος παύει να είναι απομονωμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη και βεβαίως εξασφαλίζει ενέργεια για τρία εκατομμύρια σπίτια, είπε ο Γιάννης Εγκολφόπουλος. «Το μεγάλο κέρδος είναι ότι όταν γίνει αυτή η σύνδεση, οι 5.000 κιλοβατώρες θα κοστίζουν 400 ευρώ ετησίως. Μιλάμε για 33 ευρώ το μήνα ενώ σήμερα το χαμηλότερο ποσό είναι γύρω στα 62 ευρώ», ανέφερε ο αντιναύαρχος.

Το έργο εκτείνεται στα 900 χιλιόμετρα από την Κύπρο μέχρι την Κρήτη και γύρω στα 380 χιλιόμετρα μέχρι το Ισραήλ με δυνατότητα μεταφοράς μέχρι 2.000 μεγαβάτ, ενώ η εκκίνηση θα γίνει με 1.000 μεγαβάτ.

Η ΑΟΖ της Ελλάδος φτάνει αυτή τη στιγμή μέχρι αυτή τη γραμμή που έχει καθοριστεί με την Αίγυπτο είπε ο κ. Εγκολφόπουλος, δείχνοντας στον χάρτη και την τουρκική ΑΟΖ για να επισημάνει: «Βλέπετε ότι ο σχεδιασμός όλος έχει γίνει να περνάει καθαρά μέσα από τις ΑΟΖ του Ισραήλ, της Κύπρου. Δυνητικά ένα κομμάτι δεν έχει καθοριστεί, γιατί η Αίγυπτος δεν ήθελε να εμπλακεί στη διαμάχη Ελλάδος -Τουρκίας σχετικά με την επήρεια του Καστελόριζου. Η Τουρκία λέει ότι εγώ έχω 2000 χιλιόμετρα εδώ ακτές και δεν μπορεί ένα νησάκι να μου παίρνει τόσο πολύ, αλλά αυτό δεν προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο της Θάλασσας», τόνισε.

Σχετικά με την έρευναο Γιάννης Εγκολφόπουλος στάθηκε στην Κάσο, εξηγώντας ότι το καλώδιο στη σεισμογενή αυτή περιοχή πρέπει να ακουμπήσει πάνω σε σταθερό έδαφος, γιατί σε βράχο μπορεί να πέσει και να κοπεί. «Εκεί λοιπόν πήγαν οι Τούρκοι και άρχισαν τα δικά τους», είπε ο κ. Εγκολφόπουλος, τονίζοντας ότι από το άρθρο 58 και το άρθρο 87 του Δικαίου της Θάλασσας, προβλέπεται σαφέστατα ότι οι χώρες ανεξαρτήτως ΑΟΖ μπορούν να ποντίζουν καλώδια, χωρίς την άδεια κανενός.

Όλα ρευστά

Τα μάτια της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της ΕΕ, της ελληνικής Κυβέρνησης, του ΑΔΜΗΕ και μεγάλου μέρους της κυπριακής κοινής γνώμης ήταν χθες στραμμένα στο Υπουργικό Συμβούλιο, εν αναμονή απόφασης για την επικύρωση της καταρχήν συμφωνίας που επιτεύχθηκε τη Δευτέρα μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών.

Διότι η Κυβέρνηση δεν είναι έτοιμη να επικυρώσει τη συμφωνία που η ίδια έκανε την περασμένη Δευτέρα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ελληνική Κυβέρνηση και τον ΑΔΜΗΕ, ως φορέα υλοποίησης. Και από τις δηλώσεις, αργότερα, του κυβερνητικού εκπροσώπου Κωνσταντίνου Λετυμπιώτη, όπως αναφέρει δημοσίευμα της εφημερίδας , δημιουργείται η εντύπωση πως η Κυβέρνηση έχει ατύπως θέσει το έργο της διασύνδεσης σε εσπευσμένη επαναξιολόγηση ως προς την ωφελιμότητά του για τους καταναλωτές ρεύματος. Η αξιολόγηση αυτή εκ των πραγμάτων θα γίνει βιαστικά και χωρίς να έχει αξιολογηθεί από ξένο οίκο η μελέτη κόστους – οφέλους που ήδη κατέθεσε ο ΑΔΜΗΕ και χωρίς οι κρατικές υπηρεσίες να κάνουν τις δικές τους.

Πληροφορίες αναφέρουν πως σε αυτή την επείγουσα επαναξιολόγηση των δεδομένων και των προοπτικών του καλωδίου Κύπρου – Κρήτης θα αξιοποιηθεί και το περιεχόμενο πολύ πρόσφατης επικοινωνίας της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Οικονομικών με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), η οποία φέρεται να εξετάζει νέο αίτημα, αυτή τη φορά από τον ΑΔΜΗΕ, για δανειοδότηση του έργου με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.

«Τι ζητήσαμε»

Ο κ. Λετυμπιώτης δήλωσε μετά τη χθεσινή συνεδρία του Υπουργικού ότι σήμερα το πρωί θα πραγματοποιηθεί νέα συνεδρία. Είπε πως ζητήθηκαν διευκρινίσεις (χωρίς να αναφέρει από ποιους) και αναλόγως αυτών των διευκρινίσεων θα κληθεί πιθανότατα το Υπουργικό να πάρει αποφάσεις στη βάση πρότασης που θα κατατεθεί.

Και πρόσθεσε τα εξής ο κ. Λετυμπιώτης: «Εκείνο το οποίο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, όμως, είναι το όφελος για τον Κύπριο καταναλωτή, το όφελος για τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος στον καθένα από εμάς. Και αυτό είναι που αξιολογείται. Αυτές οι διευκρινίσεις έχουν ζητηθεί. Ως υπεύθυνη Κυβέρνηση, με τη δέουσα επιμέλεια, με τη δέουσα υπευθυνότητα, οφείλουμε να αξιολογήσουμε όλες αυτές τις παραμέτρους και όταν και εφόσον ληφθούν οι απαντήσεις στις διευκρινίσεις που έχουν ζητηθεί και στη βάση αυτών των διευκρινίσεων είναι που θα ληφθεί η όποια τεκμηριωμένη, υπεύθυνη απόφαση, με στόχο βεβαίως, όπως έχω πει, θα το επαναλάβω, να μην επιβαρυνθούν οι λογαριασμοί του ηλεκτρισμού, επιπρόσθετα, πριν την ολοκλήρωση του έργου»…

Δεν πείστηκαν για το όφελος

Και μόνο η αναφορά του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι «οφείλουμε να αξιολογήσουμε όλες αυτές τις παραμέτρους» (για την ωφελιμότητα του έργου) παραπέμπουν σε αίσθηση της Κυβέρνησης -και προσωπικά του Προέδρου της Δημοκρατίας- ότι αυτή η αξιολόγηση δεν έγινε ή αν έγινε δεν κρίνεται αρκετή.

Συνάγεται από τις δηλώσεις του εκπροσώπου ότι η Κυβέρνηση, σε ανώτατο επίπεδο, δεν έχει καταλήξει σε οριστικό συμπέρασμα ότι η διασύνδεση θα επιφέρει μειώσεις στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Και θέλει να το ξαναψάξει. Άγνωστο πώς, αφού δεν έχει στα χέρια της αξιολόγηση της μελέτης κόστους – οφέλους από ξένο οίκο, όπως είχε δεσμευτεί να πράξει.

Επιπλέον, η Κυβέρνηση καλείται σε αυτή τη φάση να επικυρώσει μία συμφωνία που η ίδια διαπραγματεύτηκε και συμμετείχε στη διαμόρφωσή της και η οποία αφορά μόνο το ρυθμιστικό πλαίσιο (για την ακρίβεια μόνο για το εάν θα ξεκινήσει η χρέωση των καταναλωτών από 1/1/2025 ή αν θα καταβάλει 125 εκατ. το κράτος, με κάποιον τρόπο, μέχρι το 2029, για να καλυφθούν κάποιες από τις δαπάνες του φορέα υλοποίησης της διασύνδεσης. Η απόφαση που καλείται να πάρει η Κυβέρνηση σήμερα – αύριο δεν αφορά την επενδυτική συμμετοχή της στο έργο.

Και θεωρητικά, ακόμα και αν η Κυβέρνηση αποφασίσει να μην πληρώσουν από το ’25 οι καταναλωτές, είτε άμεσα είτε έμμεσα, κανένα ποσό πριν λειτουργήσει η διασύνδεση, ο ΑΔΜΗΕ έχει νόμιμο δικαίωμα να προχωρήσει στο έργο -αν βρει επενδυτές και δανειστές- αναμένοντας ανάκτηση όλων των δαπανών του μετά τη λειτουργία του έργου ή σε κάποιο επόμενο στάδιο της κατασκευής του. Διότι αυτό προβλέπουν οι προηγηθείσες αποφάσεις (κανονισμός) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τη συγκατάθεση και συμμετοχή της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, και τις υπάρχουσες ρυθμιστικές αποφάσεις της ΡΑΕΚ.

Στην πράξη όμως, είναι πιο πιθανό ο ΑΔΜΗΕ και η ΕΕ να αντιδράσουν έντονα αν η Κυβέρνηση αποφύγει να λάβει απόφαση επικύρωσης της συμφωνίας της Δευτέρας ή και να ανακοινώσουν πάγωμα ή ακύρωση του έργου. Από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ έγινε ήδη σαφές προς την κυπριακή πλευρά πως το θέμα πρέπει να κλείσει μέχρι αύριο Παρασκευή.

«Καίει» ο φόβος να πληρώσει ο κόσμος για κάτι που ίσως δεν γίνει

Επισήμως δεν αναφέρθηκε από κανέναν κυβερνητικό αξιωματούχο χθες, αλλά οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι, στο παρά πέντε της επίσημης απόφασης από το Υπουργικό, η Κυβέρνηση δίστασε, αναλογιζόμενη το μεγάλο ρίσκο που θα αναληφθεί από μέρους της, αν ανάψει πράσινο φως για την εκταμίευση χρημάτων προς τον φορέα υλοποίησης, χωρίς αυτός να αναλαμβάνει το ρίσκο της οικονομικής καταστροφής της επένδυσης αν κάποια παρέμβαση της Τουρκίας οδηγήσει σε ναυάγιο τη διασύνδεση.

Από την πλευρά του, ο ΑΔΜΗΕ ζητά το εντελώς αντίθετο: Να αναλάβουν η κυπριακή Κυβέρνηση -άμεσα ή μέσω της ΡΑΕΚ- και η ελληνική Κυβέρνηση (σε τελική ανάλυση οι καταναλωτές ρεύματος) όλο το γεωπολιτικό ρίσκο. Ώστε να τον διασφαλίσουν από τώρα ότι θα πάρει πίσω όλα τα λεφτά που θα δαπανήσει, αν παρ’ ελπίδα το έργο δεν προχωρήσει χωρίς δική του ευθύνη.

Κρατικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η παράγραφος 25 στη ρυθμιστική απόφαση του 2023 (υπήρχε και σε προηγούμενη απόφαση και επαναδιατυπώθηκε το ’23), με το περιβόητο «ενδέχεται», δεν προστατεύει τα συμφέροντα της Κύπρου σε περίπτωση ανατροπών με ευθύνη της Τουρκίας.
Θεωρούν πως και έτσι να παραμείνει η διατύπωση της παραγράφου, ο ΑΔΜΗΕ (και η Nexans) διατηρεί σοβαρά δικαιώματα διεκδίκησης αποζημιώσεων εκατομμυρίων ευρώ, αν το έργο εμποδιστεί από ξένο παράγοντα ή άλλη απειλή.

Μπορεί όμως η Κυβέρνηση να διεκδικήσει σήμερα αλλαγή της ρυθμιστικής απόφασης για να μεταβιβαστεί ο γεωπολιτικός κίνδυνος στον ΑΔΜΗΕ ή αλλού; Προφανώς όχι, χωρίς να ναυαγήσει αμέσως το έργο και να ακυρωθεί η χορηγία των 657 εκατ. που παραχώρησε η ΕΕ.