Οι κανόνες στη Χριστιανική πρόοδο – Τού γέροντα Σοφρωνίου Σαχάρωφ

98. Ο Ντοστογιέφσκυ έλεγε: «Όλα μου επιτρέπονται». Η έκφραση αυτή είναι απόλυτα σωστή στην πνευματική της έννοια, αλλά όχι στην πραγματικότητα που ζούμε. Πού σφάλλει ο Ντοστογιέφσκυ, αν σφάλλει; Στο έργο του δεν αναφέρεται στον Απόστολο Παύλο που λέει: «Πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ου πάντα συμφέρει· πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινος» (Α’ Κορ. 6,12). Έχουμε άραγε αυτή την ανεξαρτησία, αυτή τη δύναμη μέσα μας; Όχι βέβαια. Συνεπώς, στερούμαστε την ικανότητα να ζούμε σύμφωνα με το χάρισμα αυτό της θείας ελευθερίας. Τι να κάνουμε; Ν’ αρνηθούμε τον Χριστό, να προτιμήσουμε την οδό του κόσμου; Ίσως, αλλά τότε θα ζήσουμε και θα πεθάνουμε με αδιαφορία· η ζωή θα χάσει την αξία της.

1. Πώς να βρούμε διέξοδο στην καθημερινή ζωή μας; Πώς να οικοδομήσουμε τη σωτηρία μας; Χωρίς το θείο δώρο της ελευθερίας δεν υπάρχουμε, αλλά η ελευθερία αυτή μας ξεπερνά. Είναι απαραίτητη, αλλά δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε ούτε να την αντέξουμε. Πώς να ζήσουμε; Η ορθόδοξη ασκητική μας δίνει απάντηση. Με αυτήν αρχίζουμε να ζούμε με συναίσθηση των ορίων μας και το φόβο του Θεού.
2. Για να μη χάσετε την ευλογία που σας έδωσε ο Θεός αγωνισθείτε ν’ αφομοιώνετε κάθε σκέψη που σας εμπνέει και να διώχνετε κάθε λογισμό που σας φονεύει.
3. Πώς να καθαρίσουμε τη φύση μας από κάθε ίχνος του προπατορικού αμαρτήματος; Αυτή είναι η έννοια της ασκητικής ζωής. Έξω από αυτή δεν υπάρχει σωτηρία.
4. Πολλά πνεύματα είναι ισχυρότερα από μας. Αν είμαστε όμως με τον Χριστό, θα κατορθώσουμε να τα νικήσουμε.
5. Οι εξωτερικές εκδηλώσεις της ασκήσεως όπως είναι η τήρηση των νηστειών δεν αρκούν. Οφείλουμε να αναγεννηθούμε εκ θεμελίων.
6. Πώς να μη φοβούμαστε τη Μεγάλη Τεσσαροκοστή; Στην αρχή της διαμονής μου στο Άγιον Όρος η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ήταν για μένα μια μεγάλη γιορτή: Να ετοιμασθώ, για να δεχθώ την αποκάλυψη της αναστάσεως μας. Αν δεχθούμε αυτήν την αποχή από την τροφή με εμπνευσμένη προσευχή, όχι μόνο ο οργανισμός μας θα την αντέξει εύκολα, αλλά και πολλές αρρώστιες θα θεραπευθούν.
7. Όσοι έχουν την ευλογία να έχουν καλή υγεία και μπορούν να απέχουν από την τροφή για μερικές εβδομάδες, φθάνουν σε κατάσταση μακαριότητος. Τα πάθη γαληνεύουν. Ζωντανό αίσθημα ειρήνης και παρουσίας του Θεού συνοδεύει την προσευχή. Είναι κρίμα που σήμερα δεν έχουμε συχνά αύτη την αντοχή.
8. Σήμερα είναι αδύνατο να επιβάλλουμε πλήρως τους κανόνες της Εκκλησίας. Εφόσον είστε όλοι διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο, καθορίστε μόνοι τη νηστεία σας.
9. Το μειονέκτημα των σαφώς καθορισμένων κανόνων είναι ότι καθησυχάζουν τη συνείδηση εκείνων που μπορούν να τους τηρούν, και τους δίνουν την αίσθηση ότι είναι σωσμένοι. Αυτό είναι πολύ αφελές. Οι Φαρισαίοι, οι ασκητές και θεολόγοι της Παλαιάς Διαθήκης εγκρατεύονταν επίσης, αλλ’ αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο Χριστός είπε: «Εάν μη περισσεύση η δικαιοσύνη υμών πλείον (των αρετών) των Γραμματέων και των Φαρισαίων, ου μη εισέλθητε εις την Βασιλείαν των Ουρανών» (Ματθ. 5,20).
10. Ο Απόστολος Παύλος, το μεγάλο αυτό πνεύμα που μας έδωσε η Πρόνοια του Θεού, βεβαιώνει ότι ο νόμος δεν οδήγησε ποτέ κανένα στην τελειότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι κανόνες της Εκκλησίας μπορούν να μας βοηθήσουν στην αρχή. Πράγματι, αν από την αρχή αφεθούμε στον εαυτό μας, στο αυτεξούσιο μας, μπορεί να αισθανθούμε λίγο χαμένοι.
11. Ο άνθρωπος που κατόρθωσε να υψωθεί πάνω από κάθε νόμο, έφθασε στην κατάσταση της θεώσεως, δηλαδή στη σωτηρία. Σημαντικότερο είναι να έχουμε συνείδηση και υπευθυνότητα για την κάθε κίνηση της καρδιάς και του νου μας, παρά να έχουμε κάποιον κανόνα.
12. Είναι δυσκολότερο να αναπτύσσουμε κάποια ικανότητα διακρίσεως, παρά να ορίζουμε στον εαυτό μας κανόνες.
13. Στην καθημερινή ζωή είναι πολύ σημαντικό να μένουμε σταθερά προσηλωμένοι στις υποδείξεις που μας δίνει ο Θεός για ό,τι πρέπει να κάνουμε και για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να το κάνουμε. Δεν μπορούμε να ελευθερωθούμε πάντως τελείως από τους κακούς λογισμούς· κανείς δεν το κατορθώνει ούτε οι πιο τέλειοι. Όσο μεγάλη και αν είναι η τελειότητα, δεν εμποδίζει ποτέ τον άνθρωπο να νιώσει ταραχή. Απλώς, με την πείρα της πνευματικής ζωής αυτό που άλλοτε μας συγκλόνιζε, το ξεπερνούμε ευκολότερα.
14. Ο Χριστός αντιτάσσει στους πειρασμούς του διαβόλου στην έρημο μία άμεση απόρριψη, θεμελιώνοντας μάλιστα θεολογικά τις απαντήσεις Του. Αυτό αποτελεί μάθημα για μάς. Κάθε φορά που έχουμε κακό λογισμό, οφείλουμε να τον αποβάλουμε αμέσως, ν’ αποφύγουμε τον διάλογο μαζί του. Αυτό όμως δεν μπορεί να αφομοιωθεί παρά μόνο με μακρόχρονη άσκηση, με την ενέργεια της χάριτος μέσα μας.

Πηγή: Αρχιμανδρίτου Σοφρωνίου: «Περί Πνεύματος και ζωής πνευματικά κεφάλαια»