Η Ελβετία προσανατολίζεται στη μείωση του αριθμού των μαχητικών F‑35A Lightning II που σκοπεύει να προμηθευτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να παραμείνει εντός του αρχικού οικονομικού πλαισίου. Όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση, ο τελικός αριθμός των αεροσκαφών δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, ενώ η βασική επιδίωξη είναι να μην υπάρξει υπέρβαση του εγκεκριμένου προϋπολογισμού.
Η αρχική απόφαση και η διαφωνία για το κόστος
Το 2021, η Βέρνη επέλεξε το Lockheed Martin F‑35A ως το μαχητικό νέας γενιάς της χώρας, βασιζόμενη στην παραδοχή ότι το συνολικό κόστος για 36 αεροσκάφη θα ανερχόταν σε 6 δισ. ελβετικά φράγκα. Το ποσό αυτό είχε εγκριθεί οριακά από τους πολίτες σε δημοψήφισμα το 2020. Ωστόσο, αργότερα οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν ότι η αντίληψη περί σταθερής τιμής αποτελούσε παρεξήγηση, γεγονός που οδήγησε σε σημαντικά υψηλότερες εκτιμήσεις κόστους.
Εντολή για «μέγιστο δυνατό αριθμό» εντός ορίου
Μετά από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή στο υπουργείο Άμυνας να προχωρήσει στην προμήθεια του μέγιστου δυνατού αριθμού F‑35 που μπορεί να καλυφθεί εντός του ορίου των 6 δισ. φράγκων. Παράλληλα, ξεκαθάρισε ότι δεν θα ζητηθεί πρόσθετη χρηματοδότηση, υπογραμμίζοντας πως «η βούληση του λαού θα γίνει σεβαστή».
Αδυναμία διατήρησης των 36 αεροσκαφών
Η κυβέρνηση παραδέχθηκε ότι, λόγω πρόσθετων δαπανών έως και 1,3 δισ. φράγκων που ανακοινώθηκαν από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δεν είναι πλέον εφικτή η διατήρηση του αρχικού στόχου των 36 F‑35 για καθαρά οικονομικούς λόγους. Όπως σημειώθηκε, η Ελβετία δεν κατάφερε να εξασφαλίσει στην πράξη τη συμβατικά προβλεπόμενη σταθερή τιμή.
Επανεξέταση αναγκών και πιθανές επόμενες κινήσεις
Έως τα τέλη Ιανουαρίου, το υπουργείο Άμυνας καλείται να παρουσιάσει μια εσωτερική ιεράρχηση των αναγκών για τα έτη 2026‑2027. Μετά την αξιολόγηση αυτή, το υπουργικό συμβούλιο θα μπορούσε να εξετάσει περαιτέρω βήματα που ενδεχομένως θα επέτρεπαν την επιστροφή στον αρχικό στόχο των 36 αεροσκαφών — εξέλιξη που θα απαιτούσε έγκριση από το κοινοβούλιο και πιθανώς νέο δημοψήφισμα.
Περιορισμένες δυνατότητες άμυνας χωρίς τα F‑35
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, τα μαχητικά και τα επίγεια συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας που έχουν ήδη εγκριθεί από το κοινοβούλιο επιτρέπουν στην Ελβετία να αντιμετωπίζει εναέριες απειλές μόνο σε περιορισμένο βαθμό. Για τον λόγο αυτό, αποκλείστηκε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο πλήρους ακύρωσης της αγοράς των F‑35.
Απόρριψη αλλαγών στα βιομηχανικά αντισταθμιστικά
Η κυβέρνηση απέρριψε επίσης τις προτάσεις για κάλυψη του αυξημένου κόστους μέσω της εγκατάλειψης των βιομηχανικών αντισταθμιστικών συμφωνιών που συνοδεύουν τη σύμβαση. Όπως τονίστηκε, οι συμφωνίες αυτές στοχεύουν στη δημιουργία εγχώριας τεχνογνωσίας και στην ενίσχυση της αυτονομίας της χώρας στη συντήρηση των αεροσκαφών.
Δέσμευση στο πρόγραμμα παρά τις εμπορικές εντάσεις
Παρά τις εντάσεις στις εμπορικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες — συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης επιβολής και μετέπειτα μείωσης δασμών σε ελβετικές εξαγωγές — η κυβέρνηση επιβεβαίωσε τη σταθερή προσήλωσή της στο πρόγραμμα F‑35. Όπως σημειώθηκε, η απόφαση αγοράς παραμένει αμετάβλητη υπό το πρίσμα ευρύτερων ζητημάτων ασφάλειας.
Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για την αεράμυνα
Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η Ελβετία σχεδιάζει την ενίσχυση της αντιαεροπορικής της άμυνας σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον ασφάλειας, βασιζόμενη στην έκθεση του 2017 με τίτλο «Αεράμυνα του Μέλλοντος». Τα συμπεράσματα της έκθεσης θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό ακόμη επίκαιρα και προβλέπουν ότι η χώρα θα χρειαστεί τελικά 55 έως 70 σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη, περίπου διπλάσιο αριθμό από αυτόν που προμηθεύεται σήμερα.
Επόμενα βήματα χωρίς δέσμευση τύπου αεροσκάφους
Το υπουργείο Άμυνας εξετάζει πλέον τα επόμενα βήματα ανεξάρτητα από τον τύπο αεροσκάφους. Όπως επισημαίνεται, καθοριστικό ρόλο θα παίξουν αφενός ο βαθμός ωριμότητας των νέων τεχνολογιών και συστημάτων και αφετέρου η επείγουσα φύση της κατάστασης ασφάλειας, προκειμένου να αποφασιστεί αν θα αναβαθμιστούν τα υφιστάμενα μέσα ή αν θα απαιτηθεί η προμήθεια νέων.
