Από την ημέρα που εισέβαλε στις ζωές μας, η πανδημία του νέου κορωνοϊού εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο έχουν αναγκαστεί να αλλάξουν τις συνήθειές τους.

Μπορεί οι συνθήκες καραντίνας να χαλαρώνουν σταδιακά, όμως, απλές, καθημερινές συνήθειες και κινήσεις, εξακολουθούν να αποφεύγονται συστηματικά, σύμφωνα πάντα με τις συστάσεις των ειδικών.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το άγγιγμα. Σήμερα, οι άνθρωποι δίνουν αγώνα για να μπορέσουν να αγνοήσουν «χιλιάδες χρόνια βιο-κοινωνικής σύμβασης», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε δημοσίευμά του το BBC.

Μια χειραψία, μπορεί να μοιάζει ταπεινή και συνηθισμένη ως κίνηση, αλλά συμβολίζει πολλά. Μπορεί να είναι ένας ισχυρός χαιρετισμός ανάμεσα σε συγγενείς ή φίλους. Μπορεί να είναι ένας απλός χαιρετισμός δύο ξένων που ίσως δεν συναντηθούν ποτέ ξανά. Ή μπορεί να είναι μέχρι η επισφράγιση μιας σημαντικής συμφωνίας εκατομμυρίων ευρώ.

Σύμφωνα με το BBC, υπάρχουν διάφορες απόψεις σχετικά με τις «ρίζες» της χειραψίας. Μια εκδοχή είναι ότι εμφανίστηκε ως χαιρετισμός στην αρχαία Ελλάδα. Συμβόλιζε την ειρήνη ανάμεσα σε δύο ανθρώπους καθώς κατά τον χαιρετισμό ο ένας μπορούσε να αντιληφθεί ότι ο άλλος ήταν άοπλος.

Μια έτερη εκδοχή είναι ότι η χειραψία ξεκίνησε ως παράδοση χαιρετισμού στη Μεσαιωνική Ευρώπη. Ιππότες έσφιγγαν και κουνούσαν δυνατά ο ένας τα χέρια του άλλου για να σιγουρευτούν ότι δεν κρύβει κάποιο όπλο στην πανοπλία του.

Οι Κουάκεροι (ή αλλιώς Χριστιανοί Φίλοι) – τα μέλη μιας Χριστιανικής Εκκλησίας που φέρει την ονομασία Θρησκευτική Κοινωνία των Φίλων και ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα στην Αγγλία από τον περιπλανώμενο ιεροκήρυκα Τζορτζ Φοξ – έκαναν ευρέως γνωστή τη χειραψία στη Μεγάλη Βρετανία. Θεωρούσαν ότι ως πράξη είναι πιο ισότιμη από τις υποκλίσεις.

Η χειραψία είναι μια «κυριολεκτική χειρονομία ανθρώπινης σύνδεσης» και ένα σύμβολο του πώς οι άνθρωποι εξελίχθηκαν σε βαθιά κοινωνικά όντα, εξηγεί η Κριστίν Λεγκάρ, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν των ΗΠΑ.

Φυσικά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν ότι με μια ιστορία χιλιάδων χρόνων, η χειραψία παραείναι εδραιωμένη για να διακοπεί εύκολα ως χαιρετισμός.

«Το γεγονός», σχολιάζει η Λεγκάρ του ότι αυτή την περίοδο «το χτύπημα του αγκώνα είναι η εναλλακτική λύση, δείχνει πόσο σημαντική είναι η αφή. Δεν θέλαμε να χάσουμε αυτήν τη φυσική σύνδεση».

Βεβαίως, υπάρχουν πολλές μορφές χαιρετισμού δίχως τη συμμετοχή της αφής.

Για παράδειγμα, ο παραδοσιακός χαιρετισμός Namaste των Ινδουιστών. Πραγματοποιείται με τις παλάμες των δύο χεριών ενωμένες με τα δάχτυλα να δείχνουν στον ουρανό και με το σώμα σε ελαφριά υπόκλιση.

Στη Σαμόα, έχει επικρατήσει το άνοιγμα των βλεφάρων και ένα πλατύ χαμόγελο προς το άτομο που χαιρετάμε.

Σε μουσουλμανικές χώρες, το χέρι τοποθετείται πάνω από την καρδιά δείχνοντας σεβασμό στον άνθρωπο που χαιρετούμε.

Η επαφή δεν υπήρξε ανέκαθεν και τόσο σημαντική για τους ανθρώπους. Ενδεικτικά, στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, αρκετοί ψυχολόγοι επέμεναν ότι οι πράξεις στοργής στα παιδιά δεν εξυπηρετούσαν κάποιον ουσιαστικό σκοπό. Αντίθετα, προειδοποιούσαν ότι εγκυμονούν κινδύνους μολύνσεων και διάδοσης ασθενειών.

Από την άλλη, η επιστήμονας Βαλ Κέρτις στο βιβλίο της «Μην κοιτάς, μην αγγίζεις» υπογραμμίζει ότι ένας από τους κύριους λόγους που οι χειραψίες και τα φιλιά στα μάγουλα επικρατούν ως χαιρετισμοί είναι επειδή σηματοδοτούν την εμπιστοσύνη ανάμεσα στα δύο άτομα που χαιρετιούνται.

Ποιο θα είναι, όμως, το μέλλον της χειραψίας όταν αφήσουμε πίσω μας την πανδημία του κορωνοϊού;

«Για να είμαι ειλικρινής, εκτιμώ ότι δεν θα δώσουμε τα χέρια ποτέ ξανά» αναφέρει ο Δρ. ‘Αντονι Φαούτσι, μέλος της ομάδας κρούσης κατά του κοροναϊού του Λευκού Οίκου.

«Όχι μόνο θα λειτουργούσε προληπτικά για τον κορωνοϊό, αλλά πιθανότατα θα μείωνε σημαντικά και τα περιστατικά γρίπης στις ΗΠΑ» πρόσθεσε ο ίδιος.

Στον αντίποδα, ο Έλκε Ουέμπερ, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Πρίνσετον που ειδικεύεται στον τρόπο που οι άνθρωποι παίρνουν ρίσκα, τονίζει «οι συνήθειες πεθαίνουν δύσκολα».

«Από την άλλη, οι κοινωνικές συμβάσεις, οι συνήθειές μας αλλάζουν όταν το κοινωνικό, οικονομικό ή στην προκειμένη περίπτωση, το πλαίσιο υγείας μεταβληθεί σημαντικά» συμπληρώνει.

Εξάλλου, υπάρχουν ήδη αρκετοί εναλλακτικοί χαιρετισμοί αντί της χειραψίας. Το άγγιγμα αγκώνων για παράδειγμα έχει ήδη διαδοθεί σε όλο τον κόσμο. Ακόμη, μπορούμε να χαιρετήσουμε κουνώντας το χέρι μας ή απλά να χαμογελάσουμε σε κάποιον.

Η καθηγήτρια Λεγκάρ επισημαίνει ότι οι άνθρωποι έχουν περισσότερο ανάγκη από επαφή, από ανθρώπινο άγγιγμα στα δύσκολα.

«Σκεφτείτε τους τρόπους που αντιδρούμε όταν οι άνθρωποι θρηνούν κάποιο θάνατο ή κάτι άσχημο που τους συνέβη. Τους αγκαλιάζουμε. Ή στεκόμαστε δίπλα τους και τους αγγίζουμε στον ώμο» λέει η Λεγκάρ.

Η χειραψία, όσο και αν περιορίζεται ασφυκτικά στις μέρες μας, θα συνεχίσει να υπάρχει. Η αποφυγή ασθενειών είναι κρίσιμη για τον άνθρωπο. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι η διαβίωσή μας να είναι ολοκληρωμένη και πλήρης, εξηγεί ο καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Τέξας, ‘Αρθουρ Μάρκμαν.

«Ίσως αρχίσουμε να εστιάζουμε πολύ περισσότερο σε διαδικασίες ρουτίνας όπως ο καθαρισμός χεριών και η χρήση αντισηπτικών τζελ αλλά και ο περιορισμός των επαφών στο πρόσωπο, παρά να κόψουμε οριστικά τις χειραψίες» τονίζει ο Μάρκμαν.