Η Αγία Γραφή, ως αποκρυστάλλωση της Θεϊκής Αλήθειας, του Θεϊκού λόγου, περικλείει στα όριά της το δογματικό σώμα της Εκκλησίας και διαγράφει την περίμετρό του.

Η αλήθεια αυτή, πολύτιμη όχι μόνο ως γνώση αλλά, κυρίως, ως σωστική προϋπόθεση, είναι πηγή απαντήσεων που θεμελιώνουν και προάγουν το ευσεβές πλήρωμα στην πορεία του μέσα στον κόσμο (Τιμ. Β΄, Γ΄,16).

Τα πνευματικά φαινόμενα, Ακρίβεια και Οικονομία, εμφανίζονται στην Γραφή ως αλληλοκαθοριζόμενες καταστάσεις. Γίνονται το ένα αιτία παραγωγής του άλλου.

Στο Κεφάλαιο ΛΒ΄ της Εξόδου για παράδειγμα, βλέπουμε μια διανομή Ακρίβειας και Οικονομίας, ως αναπόσπαστο τμήμα της αγάπης και φιλανθρωπίας του Θεού.

«Ίδιον της του Θεού φιλανθρωπίας το μη σιωπή τας κολάσεις επάγειν, αλλά προκηρύσσειν δια των απειλών προκαλουμένου εις μετάνοιαν τους ημαρτηκότας» (Μ. Βασίλειος ΒΕΠΕΣ 56,152).

Στο Κεφάλαιο αυτό περιγράφεται μια τραγική πτώση (Αποστασία) του λαού του Θεού: «συνέστη ο λαός επί Ααρών και λέγουσιν αυτώ· ανάστηθι και ποίησον ημίν θεούς, οι προπορεύσονται ημών· ο γαρ Μωυσής ούτος άνθρωπος, ος εξήγαγεν ημάς εκ γης Αιγύπτου, ουκ οίδαμεν τι γέγονεν αυτώ» (Κεφ ΛΒ, 1).

Ο Θεός αυστηρά αποδοκιμάζει την πράξη αυτή: «Ηνόμησε γαρ ο λαός σου, ον εξήγαγες εκ γης Αιγύπτου· παρέβησαν ταχύ εκ της οδού, ης ενετείλω αυτοίς» (Κεφ. ΛΒ, 7-8)

Ο πυρήνας της ενέργειας του Λαού είναι Αποστασία και ο λόγος του Θεού είναι η Ακρίβεια.

«Και νυν εασόν μου (άφησέ με) και θυμωθείς οργή εις αυτούς εκτρίψω αυτούς και ποιήσω σε εις έθνος μέγα (τους μη Αποστατήσαντες) (Κεφ. ΛΒ, 9-10).

Παρατηρεί ο Ι. Χρυσόστομος: «Άφες με, έλεγεν, ουχ ότι Μωυσής κατείχεν· ουδέν γαρ εφθέγξατο προς αυτόν, αλλά σιγή παρείστηκει· αλλά πρόφασιν αυτώ δούναι βουλόμενος της υπέρ αυτών ικετηρίας» (Ε.Π.Ε. 31, 162).

Κάτω από την αυστηρή επιτίμηση της αμαρτίας, κάτω από το περίβλημα της Ακρίβειας, υπάρχει η σωτήριος οικονομία στον άξονα της Μετανοίας, «προκαλουμένου εις μετάνοιαν τους ημαρτηκότας», όπως τονίζει ο Μ. Βασίλειος.

Άμεσα προσεύχεται ο Μωυσής υπέρ του λαού με «ευλαβή παρρησία», όπως παρατηρεί ο Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής (προς Θαλάσσιο).

Όπως αναφέρει το Θεόπνευστο κείμενο, τιμωρήθηκαν οι πρωταίτιοι της Αποστασίας και όσοι παρέμειναν στην ειδωλολατρία.

Για τους υπόλοιπους, τους περισσότερους, η μετάνοιά τους έγινε εικόνα αναστάσεως και άρνηση της απελπισίας.

Τότε ο μεσίτης ο Μωυσής. Σήμερα, ο Χριστός.

Έχει ειπωθεί από Πατέρες: «Με την πτώσι και τη συντριβή του ο Αδάμ γέμισε με συντρίμμια όλο το σύμπαν. Ο Θεός όμως, περισυλλέγει τα θραύσματα, τα ξαναχύνει στο φως της αγάπης Του, δια της σταυρικής θυσίας και της Αναστάσεως του Υιού Του και αποκαθιστά τη θραυσμένη ενότητα».

Την εποχή της Αρειανικής πληγής, πλήθος Ορθοδόξων οδηγήθηκε (φοβικά) στον συμβιβασμό. Το Εκκλησιαστικό σώμα έγινε ετερογενές μίγμα. Το πλήθος αυτό όμως, δεν συμβιβάστηκε με τη θεολογία του Αρείου, που πρόδιδε μια βαθειά (δαιμονική) πνευματική ορθολογική – ανθρώπινη συλλογιστική. Η Αρειανική δυναμική αδρανοποιήθηκε μέσα τους. Δεν προσχώρησαν οντολογικά, υπαρξιακά και θεολογικά στην αίρεση. Δημιούργησαν μια σχετική σταθεροποίηση στην Ορθόδοξη βάση με εσωτερικά βήματα προς την ορθή Χριστολογική κατεύθυνση.

«Κατά την επίθεση των πειρασμών, γνωρίζει ο εχθρός το δίκαιο του πνευματικού νόμου και γι’ αυτό ζητά μόνο τη νοερή συγκατάθεση» (Αγ. Μάρκος, φιλοκαλία, Τόμος Α΄), παρατηρεί ο άγιος Μάρκος ο Ασκητής.

Ο Μέγας Αθανάσιος στη θαυμάσια επιστολή του προς τον επίσκοπο Ρουφινιανό, αναλύει το σκεπτικό των Συνόδων που δέχθηκαν τα Μυστήρια των Αρειανών.

Υπογραμμίζει, ότι η αποδοχή των Μυστηρίων έγινε για εκείνους που διατήρησαν την αλήθεια της Ορθοδοξίας (εσωτερικά), ενώ στην πράξη προτίμησαν την επίγεια ανθρώπινη ασφάλεια από φόβο ή βία.

Να τονίσουμε, ότι η συνοδική επιστροφή τους θεμελιώθηκε σε πνευματικούς άξονες ανάλογης κλίμακος προς εκείνους της επιστροφής των Ισραηλιτών (Κεφ. ΛΒ – Έξοδος).

Ανάλυση – Ερμηνεία της επιστολής υπάρχει στο Πηδάλιο, από τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.

Στην επιστολή ο Μ. Αθανάσιος ομιλεί «περί των δι’ ανάγκην υποσυρέντων μεν, μη φθαρέντων δε εν τη κακοπιστία».

Σε άλλο σημείο της επιστολής διαβάζουμε: «τοις δε μη αυθεντούσι μεν της ασεβείας, παρασυρείσι δε δι’ ανάγκην και βίαν, έδοξε δίδοσθαι μεν συγγνώμην, έχειν δε και τον τόπον του κλήρου, μάλιστα οτι απολογίαν πιθανήν επορίσαντο. Και έδοξε τούτο πως οικονομικώς γεγενήσθαι».

«Ότε το δόγμα της ευσεβείας ουδέν παραβλάπτεται», τότε υπάρχει χώρος-τόπος οικονομίας (Αγ. Ευλόγιος Αλεξανδρείας P.G. 103, 953).

Να υπογραμμίσουμε, ότι η «ευλαβής παρρησία» των Συνόδων, δεν έχει καμία σχέση με την «πονηρά οικονομία» των Οικουμενιστών.

Οι Πατέρες καλούσαν «εις μετάνοιαν τους (αιρετικούς) ημαρτηκότας» (Μ. Βασίλειος), ενώ η ψευδο-σύνοδος της Κρήτης λειτουργεί αντιθετικά.

Όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος στην ερμηνεία της επιστολής του Μ. Αθανασίου, υπήρχαν και τότε θεωρητικοί πολέμιοι της οικονομίας (Οικονομάχοι).

Αναμφίβολα, μέσα στις Άγιες Οικουμενικές Συνόδους διατηρείται και φυλάσσεται όλη η εμπειρία της εκκλησίας, όλη η γνώση της αλήθειας του Ευαγγελίου, όλη η οδηγητική πνευματική ασφάλεια του πληρώματος, όλος ο συντονισμός και η συγχρονικότητα της Ορθόδοξης πνευματικότητας.

Ακόμη δε, υπάρχει μέσα τους και η διαχρονική συλλογική– Εκκλησιαστική «Ευλαβής παρρησία» ενώπιον του Χριστού, την οποία στερείται η ψευδο-σύνοδος της Κρήτης.

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ