Ο Αρμένιος ιστορικός και ιερέας Ματθαίος, γεννημένος στην Έδεσσα της Συρίας στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα, υπήρξε συγγραφέας μιας χρονογραφίας που θεωρείται μεγάλης αξίας για τη μεσαιωνική ιστορία της Μέσης Ανατολής.
Σχετικά με το Μεγάλο Σάββατο του 1101, αναφέρει τα εξής:
«Το έτος 1101 ένα φοβερό και θαυμαστό σημάδι εμφανίστηκε στην ιερή πόλη της Ιερουσαλήμ. Το φως, το οποίο συνήθως άναβε στον άγιο Τάφο του Χριστού του Θεού μας, δεν εμφανίστηκε και δεν άναψε το Μεγάλο Σάββατο. Οι κανδήλες δεν είχαν ανάψει, μέχρι που ήρθε η Κυριακή, και τότε ανεφλέγησαν κατά την ενάτη ώρα εκείνης της ημέρας. Όλοι οι χριστιανοί έμειναν κατάπληκτοι απ’ αυτό το φαινόμενο. Τώρα, όλο αυτό συνέβη επειδή το έθνος των Φράγκων παρεξέκλινε στο μονοπάτι του κακού… Ακόμη χειρότερα, διόρισαν γυναίκες να υπηρετούν στον άγιο Τάφο του Χριστού και σε όλα τα μοναστήρια της Ιερουσαλήμ. Όλα αυτά ήταν πολύ μεγάλες αμαρτίες ενώπιον του Κυρίου. Αυτοί οι Φράγκοι έφτασαν στο σημείο να εξορίσουν τους Αρμένιους, τους Έλληνες, τους Σύρους και τους Γεωργιανούς απ’ όλα τα μοναστήρια. Τώρα, όταν οι Φράγκοι είδαν αυτόν τον φοβερό οιωνό ο οποίος ήταν ένα σημάδι [θεϊκής] αποδοκιμασίας προς το έθνος τους, απομάκρυναν τις γυναίκες που υπηρετούσαν στα μοναστήρια της Ιερουσαλήμ και αποκατέστησαν όλα τα έθνη στα αντίστοιχα μοναστήρια τους. Μετά απ’ αυτό, τα πέντε έθνη των χριστιανών άρχισαν με πίστη να προσεύχονται, και ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές τους. Έτσι, λοιπόν, την Κυριακή του Πάσχα, η κανδήλα πάνω από τον άγιο Τάφο του Κυρίου άναψε. Κανείς δεν είχε δει ποτέ να συμβαίνει αυτό στο παρελθόν, διότι το φως του αγίου Τάφου άρχιζε πάντοτε να ανάβει το Σάββατο, την ενδεκάτη ώρα της ημέρας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΧΑΡΗΣ Κ. ΣΚΑΡΛΑΚΙΔΗΣ. ΑΓΙΟΝ ΦΩΣ . ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΣΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
http://apantaortodoxias.blogspot.gr/2017/03/1101-1101.html
