Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης παραχώρησε μία συνέντευξη εφ' όλης της ύλης στην "Καθημερινή". Ο υπουργός ανάντησε σε ερωτήσεις για το μέλλον, σαν να έφτιαχνε το «μανιφέστο» της επόμενης μέρας, όταν η υγειονομική κρίση θα υποχωρεί και η οικονομική θα επέρχεται. Στον Εβρο έλεγε πως «δεν θα περάσουν και δεν θα τους περάσει». Ετσι έγινε. Τώρα, το μήνυμα που εκπέμπει, όχι μόνο με βεβαιότητα, αλλά με επιχειρήματα είναι ότι «θα τα καταφέρουμε». Γνωρίζουμε πως ήταν από τους πλέον στιγματισμένους πολιτικούς στην περίοδο των μνημονίων. Σήμερα, βρίσκεται σταθερά στους δημοσκοπικά πλέον δημοφιλείς υπουργούς και πολιτικούς. Από γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, υπουργός της Ν.Δ., από πρώτος βουλευτής στη Β΄ Αθηνών εκτός Βουλής και μετά για 4η φορά υπουργός στο ίδιο υπουργείο. Εχοντας επιβιώσει για μία ακόμη φορά, δεν διστάζει να μιλήσει για το τι μέλλει γενέσθαι στα παγκοσμίως αχαρτογράφητα νερά μιας κρίσης που μοιάζει να βγαίνει από ταινία, που όμως τη ζήσαμε, τη ζούμε και ίσως γι’ αυτό δεν συνειδητοποιούμε το βαρύ ιστορικό της περιεχόμενο.
– Στην Ελλάδα υπήρχε διάχυτη η αίσθηση, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, ότι το κράτος δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε μεγάλες κρίσεις. Πώς εξηγείτε ότι οι επιδόσεις της κρατικής μηχανής, περιλαμβανομένης της ΕΛ.ΑΣ. ήταν ιδιαίτερα υψηλές το τελευταίο δίμηνο όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με τον κορονοϊό;
– Υπάρχει κράτος. Δεν ήταν σύνθημα προεκλογικό. Υπάρχει κράτος και το είδαμε. Φάνηκε απτά σε τρία καίρια ζητήματα:
Υπάρχει κράτος για να συνδράμει. Oταν προνοεί, όταν ενεργεί ψύχραιμα και έγκαιρα. Κάθε υπηρεσία είναι ένας μικρός στρατός. Χωρίς σχέδιο είναι μπουλούκι από ανέτοιμους. Με ετοιμότητα και πρόγραμμα γίνονται μαχητές πρώτης γραμμής. Δεν υπάρχουν βαριεστημένοι στο μέτωπο, μόνο μαχητές. Στα νοσοκομεία των ελλείψεων, στους γιατρούς που «δεν νοιάζονται». Ηρωες γίνονται οι κανονικοί άνθρωποι που εμπνέονται σε συνθήκες μάχης.
Υπάρχει κράτος για να αμυνθεί. Οταν δεν περιμένει την κρίση για να σκεφτεί. Οταν έχει σχέδιο και στρατηγική. Στον Εβρο από τον Νοέμβριο ετοιμαζόμαστε. Τον Μάρτιο ξέραμε τι να κάνουμε.
Υπάρχει κράτος για να διευθύνει. Οταν δεν κραυγάζει γιατί δεν φοβάται. Οταν ηγείται γιατί ξέρει και μπορεί. Οι πολίτες ανταποκρίνονται, συνεργάζονται, αυτοπειθαρχούν όταν το προσωπικό συμφέρον ταυτίζεται με το κοινό καλό. Είναι θέμα της πολιτικής ηγεσίας να το καταδείξει, να ενημερώνει, να πείθει. Να μην μονοπωλεί, να συναισθάνεται και να διευθύνει.
– Μήπως μέχρι τώρα οι πολιτικοί απέφευγαν να ακούσουν τους ειδικούς και η όλη επιτυχία στην αντιμετώπιση του κορονοϊού οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν ακολούθησε τον ίδιο δρόμο;
– Νομίζω είναι κάτι ευρύτερο. Κράτος χωρίς ηγεσία δεν υπάρχει. Εμπνευση χωρίς ηγέτη δεν γίνεται. Ο πρωθυπουργός αναδείχθηκε σε ηγέτη. Δεν μονοπώλησε, δεν προέτρεξε. Ηξερε να ακούει, να τολμά και να προκρίνει. Γι’ αυτό και κατάλληλοι άνθρωποι βρέθηκαν σε κατάλληλες θέσεις τις κρίσιμες στιγμές. Με το φως να πέφτει στις ικανότητες και όχι στις ανθρώπινες αδυναμίες τους. Επιτέλους ζήσαμε λιγότερη καταγγελία στον πολιτικό λόγο, επιτελική και περισσότερη δουλειά στον κρατικό μηχανισμό. Ετσι χτίσθηκε η συναίνεση.
– Θεωρείτε, λοιπόν, πως η σχέση κράτους-πολίτη αρχίζει να αποκαθίσταται;
– Είναι πεποίθησή μου. Το κράτος στην κρίση λοιδορήθηκε. Οταν η οικονομία κατέρρευσε, η εμπιστοσύνη χάθηκε. Δεν επρόκειτο μόνο για το δίλημμα του δημόσιου-ιδιωτικού, που απασχόλησε σε προηγούμενες δεκαετίες, είτε για την επιχειρηματικότητα είτε για το μέγεθος και την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα. Η κρίση κατέστρεψε τη σχέση με τους πολίτες. Το Μάτι την αποτελείωσε. Τώρα έγινε μια νέα αρχή για εμπιστοσύνη. Μπροστά μας είναι τα πιο δύσκολα. Η έξοδος από τους περιορισμούς, οι οικονομικές συνέπειες. Αυτή η εμπιστοσύνη είναι το βασικό μας απόκτημα για να τα καταφέρουμε.
– Στις κρίσεις, οι έκτακτες συνθήκες ευνοούν αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που σε κανονικές συνθήκες φαντάζουν πολύ δύσκολες. Κάτι τέτοιο συνέβη και στην περίπτωσή μας; Είχαμε παράπλευρα οφέλη;
– Εχετε πολύ δίκιο, οι κρίσεις επιταχύνουν τις εξελίξεις σε πολλά πεδία. Θα έλεγα ότι εμείς κάναμε την πανδημία ψηφιακή ευκαιρία. Δεν ήταν δεδομένο, δεν ήταν αυτονόητο. Οχι μόνο στην τηλεργασία, στην τηλεδιάσκεψη, όχι μόνο στην εκπαίδευση. Αλλά στη συνταγογράφηση, στον σκληρό πυρήνα της γραφειοκρατίας. Το κινητό και το sms μετακίνησης έκαναν τον καταναγκασμό εύκολη υπόθεση. Οι πιστωτικές κάρτες σβήνουν τα μετρητά. Επιτέλους οι επικεφαλής του κράτους απέκτησαν ηλεκτρονική υπογραφή και το ηλεκτρονικό εμπόριο υπόσταση. Προχωρήσαμε γοργά σε ένα δρόμο που φαινόταν αδιάβατος.
– Μπορεί η υγειονομική κρίση να υποχωρεί, αλλά το πλήγμα στην οικονομία είναι μεγάλο και τώρα θα αρχίσει να φαίνεται. Θεωρείτε ότι η χώρα έπειτα από μία οκταετία κρίσης χρέους έχει τις δυνάμεις να αντεπεξέλθει;
– Εχουμε την ατυχία η ύφεση να μας βρίσκει εξαντλημένους από δεκαετή κρίση. Παράλληλα είμαστε πιο έτοιμοι, πιο έμπειροι στη διαχείριση κρίσεων, έχουμε μάθει να περιορίζουμε τις ανάγκες μας. Φυσικά και μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Δεν νοείται ανόρθωση χωρίς στήριξη των πιο αδύναμων
– Η Ν.Δ., στην κυβέρνηση της οποίας μετέχετε, προέτασσε πάντα το ιδιωτικό έναντι του δημόσιου. Θεωρείτε πως μετά την κρίση του κορονοϊού θα πρέπει να δείτε τον ρόλο του κράτους και του Δημοσίου με άλλο μάτι;
– Η ύφεση θα προκληθεί από κρίση ζήτησης. Απόλυτη προτεραιότητα, οι δημόσιες επενδύσεις σε βάθος για να ανορθωθεί η οικονομία. Δεν είναι ζήτημα καλού ή κακού Δημοσίου, διλήμματος αγοράς ή κράτους. Ο κόσμος αλλάζει σελίδα, η παγκόσμια παραγωγή τροποποιείται. Η αβεβαιότητα δεν ευνοεί ιδιωτικές επενδύσεις. Ταυτόχρονα δεν μπορεί για λόγους πληθωρισμού τελικά, η ανθρωπότητα να συνεχίσει να παράγει στην Κίνα και να καταναλώνει στη Δύση. Η εξάρτηση είναι επικίνδυνη και φάνηκε δραματικά, ακόμη και σε υλικά όπως οι μάσκες προφύλαξης. Η Ευρώπη, στο μερίδιο που της αναλογεί και η Ελλάδα, πρέπει να αρχίσει να παράγει περισσότερο και να καταναλώνει διαφορετικά. Η οικονομία μας στηρίζεται σε υπηρεσίες και τουρισμό, έχει πληγεί καίρια και το μείγμα χρειάζεται αλλαγή ώστε να γίνει πιο ανθεκτικό. Οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές είναι μονόδρομος. Ωστε να επιτευχθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός αλλά και η διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας. Η Ελλάδα πρέπει να δημιουργήσει πολύ σύντομα προϋποθέσεις για να υποδεχθεί επενδύσεις στους νέους παραγωγικούς κύκλους ψηφιακών υλικών, μεταφορών και ενεργειακών τεχνολογιών και μεταφορών που θα προωθηθούν στην Ευρώπη. Θέλω να σταθώ λίγο στο τελευταίο. Τώρα, για πρώτη φορά, γνωρίζουμε τι θα συμβεί αν κρυφτεί ο ήλιος. Η κλιματική αλλαγή είναι η μέγιστη πανδημία. Μπορεί σήμερα το σοκ της πανδημίας του κορονοϊού να υποβαθμίζει τα θέματα της κλιματικής αλλαγής. Ομως μετά την ύφεση, αυτή η απειλή θα κυριαρχήσει στην παγκόσμια συνείδηση. Η Ελλάδα έχει ανάγκη, μπορεί να προσανατολισθεί και πρέπει να πρωτοπορήσει σε πολιτικές και τεχνολογίες φιλικές στο περιβάλλον.
– Τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν επανέφεραν στο προσκήνιο τη συζήτηση περί ισορροπίας μεταξύ προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και των ατομικών δικαιωμάτων. Πώς τοποθετείστε επ’ αυτού;
– Η δημοκρατία δεν κινδυνεύει, οι θεσμοί ενισχύονται. Η Ελλάδα απέδειξε πως μια δημοκρατία μπορεί να νικά γιατί ξέρει να σταθμίζει. Ενα ώριμο κομματικό σύστημα, ομόθυμα υποστήριξε τα μέτρα. Μια άξια Πρόεδρος της Δημοκρατίας εγγυήθηκε την αναγκαιότητα και την ορθότητα. Οι θεσμοί λειτούργησαν και λειτουργούν. Η ενημέρωση και η διαφάνεια κυριάρχησαν όσο ποτέ, διαχέοντας υπευθυνότητα και περιορίζοντας θεωρίες συνωμοσίας και ανώφελο θόρυβο. Η αποκατάσταση της πλήρους λειτουργίας των θεσμών και η άρση των περιορισμών θα γίνει με τον ίδιο δημοκρατικό και ψύχραιμο τρόπο. Σε αυτή τη διαδρομή αποκατάστασης, ομόθυμη συνείδηση είναι ότι η ζωή δεν υποφέρεται με ασφυκτικό έλεγχο, η ατομική αυτονομία είναι το οξυγόνο ζωής και δημοκρατίας. Και κοινό μέτρο αυτογνωσίας είναι ότι η πολιτεία δεν έχει δικαίωμα να επεμβαίνει στον πυρήνα του ιδιωτικού, δεν υπάρχουν δικαιολογίες για κάτι τέτοιο. Είναι πρωτόγνωρη κατάσταση η λεγόμενη διαδικασία αποκλιμάκωσης, όμως στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα πρότυπο πολιτισμικό αγαθό συλλογικής διαχείρισης και γνώσης, ένα δημοκρατικό κεκτημένο που θα ανεβάσει τη χώρα κατά πολύ σε θεσμική ανθεκτικότητα και κοινωνική συνειδητότητα.
– Γίνεται και από τον πρωθυπουργό λόγος για δίκαιη κατανομή των βαρών. Πώς θα πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να κινηθεί η κυβέρνηση;
– Η δικαιοσύνη είναι κοινή ανάγκη. Η αποκλιμάκωση των μέτρων θα είναι αργή και επίπονη. Η ύφεση βαθιά. Η μοίρα μας αποδείχθηκε κοινή, όπως κοινή ανάγκη είναι και η δικαιοσύνη στη διαχείριση της δύσκολης περιόδου που έρχεται. Η κυβέρνηση έχει αποδείξει πως σκέφτεται δίκαια και έξυπνα. Τα μέτρα στήριξης δεν ήταν μόνο επιδόματα αλλά και περιορισμοί στο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων. Ωστε να ανακάμψουν κατά το δυνατόν οι επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα να ανακουφισθούν προσωρινά οι πιο αδύναμοι.
– Θα πρέπει να υπάρξουν ρυθμίσεις για μακρόχρονη στήριξη των πλέον αδύναμων ή όλο το βάρος είναι σωστό να δοθεί σε μέτρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας;
– Δεν νοείται ανόρθωση χωρίς στήριξη των πιο αδύναμων, των νέων ανέργων που θα δημιουργηθούν, χωρίς ρυθμίσεις των νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα προκύψουν. Δεν νοείται ανόρθωση χωρίς απευθείας ενίσχυση μικρών επιχειρήσεων και ατόμων. Ολες οι επενδύσεις, όλες οι πολιτικές πρέπει να έχουν ρήτρα περιβάλλοντος και ρήτρα αλληλεγγύης.
Η αξιοπιστία είναι η άγκυρά μας σε όποιες φουρτούνες κι αν έρθουν
– Με ποια εργαλεία θα πρέπει να γίνει η επανεκκίνηση της οικονομίας;
– Θεωρώ ότι έχουμε πολιτικές συγκυρίες, κοινωνικές συνθήκες και οικονομικές προϋποθέσεις για να κάνουμε γρήγορα, όχι βιαστικά, στέρεα βήματα μπροστά. Σαν παράδειγμα, το ψηφιακό κεφάλαιο που αναφέραμε προηγουμένως είναι η μεγάλη ευκαιρία μας. Να διευρυνθεί, να μετασχηματίσει, να δημιουργήσει νέες δουλειές και να βελτιώσει δημόσια διοίκηση και κοινωνικό κράτος. Γιατί το κοινωνικό κράτος, παρά την ύφεση, μπορεί να βελτιωθεί. Η Υγεία χρειάζεται ψηφιακό μετασχηματισμό στην πρωτοβάθμια φροντίδα. Να γίνει η πρώτη ασπίδα προστασίας, καταργώντας τις ανισότητες προσβασιμότητας της περιφέρειας με τον αστικό χώρο. Η παιδεία στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια βαθμίδα θα γίνει πιο ελκτική, πιο βοηθητική, πιο παιδεία αν η παράδοση υπάρχει και στην οθόνη. Τώρα πια αυτό δεν είναι προνόμιο των ιδιωτικών σχολείων. Η δημόσια διοίκηση είδε ότι οι πολλές υπογραφές δεν χρειάζονται. Οι ουρές στα γραφεία μπορούν να περιορισθούν. Η ταχύτητα εξυπηρέτησης μπορεί να ανέβει εκθετικά και η ποιότητα εργασίας να αλλάξει επίπεδο.
– Μιλήσατε για πολιτική συγκυρία. Εννοείτε τους εσωτερικούς πολιτικούς συσχετισμούς;
– Εννοώ τη γεωπολιτική αξιοπιστία που ανέκτησε η χώρα. Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε σχεδόν μοναδικό κράτος εμπιστοσύνης στην περιοχή. Δεν ξέρουμε πότε θα ολοκληρωθεί ο κύκλος της πανδημίας. Δεν γνωρίζουμε τι ανακατατάξεις θα προκληθούν στις παγκόσμιες ισορροπίες. Οι εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο είναι επιπλέον αστάθμητος παράγοντας. Ιστορικά, οι γεωπολιτικές αναταράξεις ήταν σεισμοί για την Ελλάδα. Εχουμε τις προϋποθέσεις ώστε αυτό να μην επαναληφθεί. Γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα, με τον Εβρο και την αντιμετώπιση της πανδημίας, έχει ανακτήσει κεφάλαιο αξιοπιστίας στην Ευρώπη και στη διεθνή κοινότητα. Αυτή η αξιοπιστία είναι η άγκυρά μας σε όποιες φουρτούνες κι αν έρθουν, ιδιαίτερα στην πάντα ταραγμένη περιοχή μας.
– Τον τελευταίο ενάμιση μήνα η Αστυνομία επικέντρωσε τις προσπάθειές της στην πιστή εφαρμογή των κανόνων περιορισμού της κίνησης. Πώς αποτιμάτε το έως τώρα αποτέλεσμα; Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που έπρεπε να αντιμετωπίσετε δεδομένου ότι ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση για όλους μας;
– Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να έχουμε ενσυναίσθηση και μέτρο. Να συναισθανθούν οι 50.000 μέλη του Σώματος πως καλούνται να συνεργάζονται, όχι να επιβάλλουν, να χαμογελούν γνήσια, όχι να σμίγουν αυστηρά τα φρύδια. Επρεπε να αλλάξουν, να εμπιστευθούν τους πολίτες για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους, να δώσουν για να πάρουν. Αυτή τη φορά ο στόχος ήταν τόσο ομόθυμα κοινός, αλλά και ο ρόλος της Αστυνομίας τόσο πρωτόγνωρος. Κάποιοι θα πουν πως «ο φόβος φυλάει τα έρημα», αλλά πέραν της συνεργασίας των πολιτών, οι αστυνομικοί δεν ξεκουράσθηκαν, κινδύνευσε η υγεία τους, ξεπέρασαν τον εαυτό τους σε δουλειά και συμπεριφορά. Τους έχω ήδη ευχαριστήσει δημοσίως, αλλά νιώθω την ανάγκη κι αυτή τη στιγμή να το ξαναπώ. Αυτή ήταν Αστυνομία! Γιατί ήταν όλων των πολιτών της, των πολιτών της και μόνο.
– Τόση ώρα δίνετε την εντύπωση που είχαμε όταν μιλούσατε στο τηλέφωνο την περίοδο των ταραχών στον Εβρο. Σαν σε πόλεμο, σαν μάχη πρώτης γραμμής.
– Είναι απολύτως έτσι. Και θέλω να σας διαβεβαιώσω για κάτι: Κι αυτόν τον πόλεμο της νέας εποχής θα τον κερδίσουμε, θα τον τελειώσουμε γιατί όλοι μας λογοδοτούμε. Το 2021 έχουμε να αναφέρουμε στους πατριάρχες του έθνους μας τι καταφέραμε και ποιαν Ελλάδα θεμελιώνουμε για να αφήσουμε στα παιδιά μας. Είναι χρέος μας και δεν θα αποστούμε.
