Η Κύπρος για πάρα πολλά χρόνια υπήρξε ίσως ένα από τα πιο σημαντικά στηρίγματα των Παλαιστινίων και του Αραβικού κόσμου στην Ευρώπη. Οι σχέσεις που διατηρούσε με το Ισραήλ ήταν καλές, χωρίς όμως να βρίσκονται στο επίπεδο στο οποίο έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, με τις τριμερείς συνεργασίες, τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και τη συνεργασία στον ενεργειακό τομέα.
Οι καλές, όμως, σχέσεις που διατηρούσε με τους Άραβες δεν την εξαίρεσαν από τον κύκλο της τρομοκρατίας και δεν είναι λίγες οι φορές που η Κύπρος έγινε πεδίο τρομοκρατικών ενεργειών, είτε από παλαιστινιακές είτε από άλλες αραβικές και ισλαμικές οργανώσεις. Τελευταία, σε αυτό τον ιδιότυπο πόλεμο εμπλέκονται και οι μυστικές υπηρεσίες του Ιράν, παρά το ότι αρνούνται κατηγορηματικά την όποια ευθύνη τους για σχεδιασμό τρομοκρατικών ενεργειών στο έδαφος της Κύπρου.
Τρομοφοβία
Κύπρος: Χριστοδουλίδης - "Δεν έχουμε μεγάλες δυνατότητες φιλοξενίας" - Άγχος για τις παράπλευρες συνέπειες του πολέμου στο Ισραήλ
Οι εξελίξεις στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς είναι μεν απρόβλεπτες, αλλά ακόμα και ο πλέον αδαής θα μπορούσε να υποθέσει ότι είναι πιθανό το ενδεχόμενο εξαγωγής τρομοκρατίας, με στόχο είτε ισραηλινά συμφέροντα, είτε άλλα δυτικά συμφέροντα στις ΗΠΑ και σε χώρες της ΕΕ.
Τα μέτρα που λαμβάνονται στη Κύπρο, είναι παρόμοια με αυτά που είχαν ληφθεί μετά το χτύπημα της Αλ Κάιντα στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, αλλά όλοι γνωρίζουν πως δεν μπορεί να είναι πλήρως αποτελεσματικά, καθώς τα τελευταία χρόνια μεγάλος αριθμός μουσουλμάνων που στηρίζουν ή ανήκουν σε τρομοκρατικές οργανώσεις, βρίσκεται στη Κύπρο όπως και σε άλλες δυτικές χώρες. Τα μεταναστευτικά κύματα των τελευταίων ετών έχουν δυσκολέψει σημαντικά τον έλεγχο ανθρώπων που έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί.
Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Θα έλεγε κάποιος ότι αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο, καθώς ως χώρα πρώτης γραμμής δέχθηκε και συνεχίζει να δέχεται μεγάλο αριθμό μεταναστών, ο έλεγχος των οποίων απαιτεί χρονοβόρες διαδικασίες.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τους Σύρους που μετείχαν σε ισλαμικές ομάδες, οι οποίες είχαν λάβει μέρος στον εμφύλιο πόλεμο και εγκατέλειψαν τη χώρα τους. Κάποιοι εξ αυτών έχει διαπιστωθεί ότι διατηρούν σχέσεις με ισλαμικές οργανώσεις και ως εκ τούτου, θεωρούνται επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια.
Σε επιφυλακή και εγρήγορση
Τα μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές ασφαλείας στη Κύπρο είναι προφανή… και εμφανή, αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Στο πλαίσιο ανταλλαγής πληροφοριών με τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ και άλλων δυτικών χωρών, έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση άτομα τα οποία θεωρούνται ύποπτα για σχέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις. Η παρακολούθηση αυτών των ανθρώπων είναι διακριτική και συνδυάζεται και με έλεγχο πληροφοριών που αφορούν το παρελθόν και τις σχέσεις τους.
Την ίδια ώρα, λαμβάνονται μέτρα σε αεροδρόμια, λιμάνια και οδοφράγματα και στη «Πράσινη Γραμμή», στα οποία έχει ενισχυθεί η παρουσία μελών του Στρατού.
Ιδιαίτερα αυστηρά είναι τα μέτρα στα αεροδρόμια και αφορούν τον έλεγχο ταξιδιωτικών εγγράφων και αποσκευών αλλά και των χώρων στους οποίους διακινούνται χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ των οποίων Ισραηλινοί και άλλοι δυτικοί που έχουν εγκαταλείψει το έδαφος του Ισραήλ μέσω Κύπρου.
Επίσης το αεροδρόμιο ελέγχεται και από τη θάλασσα, με συχνές περιπολίες του Λιμενικού.
Σκληρές οι μνήμες της τρομοκρατίας
Η Κύπρος βρέθηκε πολλές φορές στο μάτι του κυκλώνα λόγω της δράσης τρομοκρατών, αρχής γενομένης της δολοφονίας του στελέχους της «Φατάχ» Χουσεϊν Αλ Μπασίρ σε ξενοδοχείο στη Λευκωσία. Την δολοφονία διέπραξε η Μοσάντ με τοποθέτηση μίας βόμβας κάτω από το κρεβάτι του Μπασίρ στο ξενοδεοχείο «Ολύμπικ».
Ο Μπασίρ μετείχε στην επίθεση που έκαναν οι Παλαιστίνιοι στο Μόναχο της Γερμανίας κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων το 1972, σκοτώνοντας 11 Ισραηλινούς αθλητές
Ακολούθησε βομβιστική επίθεση τον Απρίλιο του 1973, στην πρεσβεία του Ισραήλ στη Λευκωσία και ταυτόχρονη τρομοκρατική ενέργεια σε ισραηλινό αεροσκάφος, από Παλαιστίνιους της «Φατάχ».
Όταν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπέγκιν επισκέφθηκε τη Λευκωσία το 1979, η Λευκωσία συνταράχθηκε από την έκρηξη βόμβας, πολύ κοντά στη πρεσβεία του Ισραήλ.
Ακολούθησαν τρομοκρατικές επιθέσεις στα γραφεία της ισραηλινής εταιρείας Zim στη Λεμεσό το 1981 και βομβιστική επίθεση και πάλι έξω από τη πρεσβεία του Ισραήλ το 1984. Και στις δύο περιπτώσεις την ευθύνη την ανέλαβαν οι Παλαιστίνιοι.
Το 1985 μέλη της Φατάχ σκότωσαν τρεις Ισραηλινούς στο λιμάνι της Λάρνακας κάνοντας ρεσάλτο στη θαλαμηγό στην οποία επέβαιναν.
Το 1988 η τρομοκρατική οργάνωση «Αμπού Νιντάλ» (Πατέρας της Μάχης) η οποία ανήκε στο Επαναστατικό Συμβούλιο της Φατάχ, ανατίναξε στη Λευκωσία, ένα φορτηγό γεμάτο με εκρηκτικά σκοτώνοντας τρεις Κύπριους αστυνομικούς και τραυματίζοντας 35 πολίτες.
Το 1988 αεροσκάφος των Κουβεϊτιανών Αερογραμμών στο οποίο έχει εκδηλωθεί αεροπειρατεία προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Λάρνακας για ανεφοδιασμό. Ενώ γίνονται διαπραγματεύσεις για παράδοση των αεροπειρατών, αυτοί εκτελούν δύο επιβάτες και πετάνε τα πτώματα τους στη πίστα του αεροδρομίου. Το αεροσκάφος αναχώρησε από τη Κύπρο και πήγε στην Αλγερία, όπου έληξε η αεροπειρατεία.
Μετά από εκείνη τη τρομοκρατική ενέργεια τη σκυτάλη πήραν οι Ιρανοί, είτε μέσω συνεργατών τους είτε μέσω της Χεζμπολάχ.
Το 2015 μετά από πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, συνελήφθη στη Λάρνακα μέλος της Χεζμπολάχ που είχε αποθηκεύσει σε διαμέρισμα 8,2 τόνους νιτρικής αμμωνίας που χρησιμοποιείται για την παρασκευή εκρηκτικών. Στόχος ήταν η διενέργεια τρομοκρατικών ενεργειών κατά Ισραηλινών στη Κύπρο.
Είχε προηγηθεί το 2012 η σύλληψη άλλου μέλους της Χεζμπολάχ στη Λεμεσό, ο οποίος σκόπευε να ανατινάξει τουριστικά λεωφορεία που μετέφεραν Ισραηλινούς.
Ακολούθησαν συλλήψεις το 2021 και το 2023 ατόμων που ενεργούσαν με οδηγίες των μυστικών υπηρεσιών του Ιράν και σκόπευαν να δολοφονήσουν Ισραηλινούς επιχειρηματίες στη Κύπρο.
Πεδίο μάχης στο αεροδρόμιο
Η πλέον αιματηρή εμπλοκή σε κυπριακό έδαφος, με αφορμή το Μεσανατολικό, καταγράφηκε τον Φεβρουάριο του 1978.
Ο Ιορδανός Σαρί Μοχάμ Κατάρ και ο Κουβεϊτιανός Ζαγιέτ Άλι δολοφονούν στο ξενοδοχείο Χίλτον της Λευκωσίας τον Αιγύπτιο Γιουσέφ ελ Σεμπάι, προσωπικό φίλο του προέδρου της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ. Η δολοφονία αποτελούσε αντίδραση στην υπογραφή των συμφωνιών του Καμπ Ντέιβιντ και στη προσέγγιση Αιγύπτου – Ισραήλ.
Ο Γιουσέφ ελ Σεμπάι ήταν ένα από τα μέλη της συνοδείας του Ανουάρ Σαντάτ, κατά την επίσκεψη του στο Ισραήλ.
Οι δύο τρομοκράτες, μετά τη δολοφονία, παίρνουν ως όμηρους 50 άτομα που μετείχαν σε συνέδριο του Κινήματος Αφροασιατικής Αλληλεγγύης. Μεταξύ των ομήρων και ο πρώην Πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής Βάσος Λυσσαρίδης, προσωπικός φίλος του Γιάσερ Αραφάτ, όπως και ο τότε υπουργός Εσωτερικών Χριστόδουλος Βενιαμίν, ο οποίος είχε αναλάβει ρόλο διαπραγματευτή.
Οι τρομοκράτες ζήτησαν αεροπλάνο για να εγκαταλείψουν την Κύπρο και άφησαν ελεύθερους τους περισσότερους ομήρους, κρατώντας όμως 12 Άραβες, τον Βάσο Λυσσαρίδη και τον Χριστόδουλο Βενιαμίν.
Όταν επιβιβάστηκαν σε αεροπλάνο που τους παραχώρησε η Κυπριακή Δημοκρατία, άφησαν ελεύθερους τους δύο Κύπριους πολιτικούς και έφυγαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Μετά από περιπλάνηση πάνω από τη Λιβύη, τη Κρήτη και τη Σαουδική Αραβία, αναγκάστηκε να προσγειωθεί για ανεφοδιασμό στο Τζιμπουτί, καθώς καμία χώρα δεν δεχόταν το αεροσκάφος. Μετά τον ανεφοδιασμό, οι τρομοκράτες κατευθύνθηκαν και πάλι στη Κύπρο, έχοντας λάβει διαβεβαιώσεις πως θα τους δίνονταν Κυπριακά διαβατήρια για να αναχωρήσουν για χώρα της επιλογής τους.
Ενώ το αεροσκάφος ήταν σταθμευμένο στο αεροδρόμιο Λάρνακας, έφθασε στη Κύπρο και ένα μεταγωγικό αεροσκάφος με 70 Αιγύπτιους κομάντος, χωρίς ενημέρωση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όταν έγινε αντιληπτό ότι οι Αιγύπτιοι ετοίμαζαν επιχείρηση εξόντωσης των τρομοκρατών, η κυπριακή κυβέρνηση κινητοποίησε ομάδα στρατιωτών.
Οι Αιγύπτιοι πραγματοποίησαν αιφνιδιαστική επίθεση κατά του αεροσκάφους που έλεγχαν οι τρομοκράτες και τότε άρχισε μάχη με τους Κύπριους στρατιώτες. Από την μάχη σκοτώθηκαν 15 Αιγύπτιοι κομάντος και ένας Κύπριος πολίτης. Τραυματίστηκαν αρκετοί άλλοι Αιγύπτιοι αλλά και Κύπριοι στρατιώτες.
Οι δύο τρομοκράτες συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε θάνατο, με την ποινή να μετατρέπεται σε ισόβια, ενώ η Αίγυπτος διέκοψε τις διπλωματικές της σχέσεις με τη Κύπρο, με τον Ανουάρ Σαντάτ να αποκαλεί τον Πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού «νάνο» που θα πληρώσει για τον θάνατο των Αιγυπτίων κομάντος. Οι σχέσεις Κύπρου-Αιγύπτου αποκαταστάθηκαν το 1984.
