Σε οριακό σημείο οδηγείται το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου (Great Sea Interconnector), καθώς ο Ιούλιος χαρακτηρίζεται ως μήνας κρίσιμων αποφάσεων για την πορεία του έργου.

Όπως μεταφέρουν αρμόδιες πηγές του ΑΔΜΗΕ, αν η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) δεν εγκρίνει εντός των επόμενων εβδομάδων το προβλεπόμενο ρυθμιστικό έσοδο ύψους 13 εκατ. ευρώ για το 2025, τότε οι πληρωμές προς την κατασκευάστρια Nexans θα «παγώσουν» και το έργο θα τεθεί σε αναστολή.

«Η Κύπρος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη της. Αν θεωρεί ότι το έργο προχωρά, οφείλει να καταβάλει τη συνεισφορά της. Αν πάλι θεωρεί ότι έχει “παγώσει” λόγω γεωπολιτικού ρίσκου, τότε πρέπει να πληρώσει το 50% του κόστους που έχει ήδη δαπανηθεί», διαμηνύουν με νόημα πηγές του ελληνικού διαχειριστή.

Η οικονομική εκκρεμότητα

Το συνολικό ύψος των δαπανών που καλούνται να καλύψουν οι Ρυθμιστικές Αρχές Ελλάδας και Κύπρου για το 2025 ανέρχεται σε πάνω από 20 εκατ. ευρώ. Από αυτά, η ελληνική ΡΑΑΕΥ έχει ήδη εγκρίνει κάτι παραπάνω από 7 εκατ. ευρώ που της αναλογούν ενώ η ΡΑΕΚ, δεν έχει εγκρίνει ακόμη το μερίδιό της, ύψους 13 εκατ. ευρώ, γεγονός που κατά τον Διαχειριστή μπλοκάρει την ομαλή εκτέλεση του έργου και εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την πρόθεσή της να στηρίξει την ηλεκτρική διασύνδεση.

Όπως εξηγούν πέραν της άμεσης χρηματοδοτικής ανάγκης του καλωδίου, η απόφαση της ΡΑΕΚ έχει και βαρύνουσα σημασία για την τραπεζική χρηματοδότηση του έργου. Όπως σημειώνεται, μόνο εφόσον εγκριθεί από τις δύο Ρυθμιστικές Αρχές το ρυθμιστικό έσοδο, θα μπορέσει ο ΑΔΜΗΕ να απευθυνθεί σε θεσμικούς χρηματοδότες, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), αλλά και σε εμπορικές τράπεζες.

Οι γεωπολιτικές επιφυλάξεις και η συμφωνία αποζημίωσης

Η κυπριακή πλευρά φαίνεται να διατηρεί επιφυλάξεις ως προς την πορεία του έργου, επικαλούμενη αφενός τους γεωπολιτικούς κινδύνους που είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Αφετέρου το «φόρτωμα» του καλωδίου με συνεχείς δαπάνες όσο δεν αποσαφηνίζεται από την Ελλάδα ποια θα είναι η τύχη του, με κίνδυνο το έργο να επιβαρυνθεί με τεράστιες δαπάνες που στο τέλος της μέρας θα κληθούν να πληρώσουν οι καταναλωτές. «Δεν θα είχαμε αντίρρηση να βάλουμε χρήματα στο έργο αν υπήρχε ομαλή πρόοδο και η κατασκευή προχωρούσε δίχως εμπόδια. Όμως σήμερα αυτό που βλέπουμε είναι μία τρύπα που πέφτει μέσα χρήμα χωρίς να φαίνεται ο πάτος» αναφέρουν κυπριακές πηγές και διευκρινίζουν ότι η Κύπρος θα τηρήσει τη διακρατική συμφωνία που υπέγραψε με την Ελλάδα πέρσι,  η οποία προβλέπει πως η εκταμίευση των 25 εκατ. ανά έτος (125 εκ. για πέντε χρόνια) που αναλογούν στην Κύπρο γίνεται για την προηγούμενη χρονιά άρα με το σκεπτικό αυτό θα ξεκινήσει να πληρώνει από αρχές του 2026.

Η πρόοδος και τα επόμενα τεχνικά βήματα

Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές του ΑΔΜΗΕ, σε τεχνικό επίπεδο, το έργο προχωρά, με τις υποθαλάσσιες έρευνες να έχουν ήδη ολοκληρωθεί κατά 60%. Απομένει το 40%, το οποίο, υπό την προϋπόθεση έκδοσης Navtex και εύρεσης διαθέσιμου πλοίου, μπορεί να ολοκληρωθεί εντός τριών μηνών. Εφόσον ολοκληρωθούν οι εργασίες εντός του 2025, η πόντιση του καλωδίου που έχει προγραμματιστεί για το πρώτο τρίμηνο του 2026 μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός χρονοδιαγράμματος, αναφέρουν.

«Το έργο δεν έχει εκτροχιαστεί. Αν γίνουν αυτά που πρέπει εντός του 2025, παραμένει πλήρως υλοποιήσιμο στο πλαίσιο του σχεδιασμού», υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές.

Αντίθετα, το κρίσιμο ζήτημα αφορά την έγκαιρη κατασκευή του καλωδίου, που απαιτεί συγκεκριμένο χρόνο παραγωγής, τον οποίο η Nexans πρέπει να διασφαλίσει τώρα, με βάση τις συμβατικές της υποχρεώσεις.

Το δεύτερο σκέλος: Η διασύνδεση Κύπρου–Ισραήλ

Και ενώ τα μέτωπα του πρώτου σκέλους του GSI παραμένουν ανοικτά, ο ΑΔΜΗΕ προχωρά τις διαδικασίες για το δεύτερο σκέλος του Great Sea Interconnector, τη διασύνδεση Κύπρου–Ισραήλ, με εκτιμώμενο κόστος περί τα 2 δισ. ευρώ. Με βάση τη μελέτη επιμερισμού κόστους προτείνεται ποσοστό 80% για το Ισραήλ και 20% για την Κύπρο.

Μέχρι το τέλος Ιουλίου ο ΑΔΜΗΕ θα καταθέσει τον πλήρη φάκελο μελέτης, ενώ στη συνέχεια, οι ρυθμιστικές αρχές των δύο χωρών έχουν έξι μήνες να καταλήξουν σε κοινή απόφαση CBCA. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατό, τον λόγο θα έχει ο ευρωπαϊκός οργανισμός ACER, που θα επιβάλει δεσμευτικό επιμερισμό, όπως προβλέπει ο κανονισμός για τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI). Η συμφωνία CBCA αποτελεί προαπαιτούμενο για να ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για το καλώδιο, η οποία τοποθετείται χρονικά εντός του 2026.