Μόλις ένα 24ωρο μετά την απελευθέρωση των τελευταίων ομήρων της Χαμάς, οι εικόνες επανενώσεων οικογενειών στο Ισραήλ κάνουν τον γύρο του κόσμου. Ο Ντόναλντ Τραμπ, μιλώντας στην Κνέσετ, χαρακτήρισε τη μέρα «την ιστορική αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής», ενώ σήμερα αναμένεται να ξεκινήσει στο Κάιρο η σύνοδος κορυφής με τη συμμετοχή περιφερειακών ηγετών για τις επόμενες φάσεις του 20 σημείων σχεδίου ειρήνης και ανασυγκρότησης της Γάζας.
Ωστόσο, σύμφωνα με ανάλυση του CNN, υπάρχουν τρία κρίσιμα ερωτήματα που θα καθορίσουν αν η συμφωνία θα σταθεί ή θα καταρρεύσει.
1. Τι θα κάνει η Χαμάς;
Στην τελευταία συμφωνία ανταλλαγής, η Χαμάς χρησιμοποίησε την εκεχειρία για να ξαναπάρει τον έλεγχο της Γάζας, να εξοντώσει αντιφρονούντες Παλαιστίνιους και να χρησιμοποιήσει τους ομήρους ως όπλο προπαγάνδας. Όπως επισημαίνεται στην ανάλυση, «φαίνεται να επαναλαμβάνει το ίδιο μοτίβο», καθώς υπάρχουν ήδη μαρτυρίες για νέες συλλήψεις Παλαιστινίων στους δρόμους.
Ωστόσο, αυτή τη φορά τα δεδομένα είναι διαφορετικά: η νέα συμφωνία επιτρέπει στις ισραηλινές δυνάμεις να διατηρήσουν παρουσία σε πάνω από τη μισή Γάζα, ενώ για πρώτη φορά προβλέπει τη συμμετοχή ξένων στρατιωτικών δυνάμεων που θα εγγυώνται ότι η Χαμάς δεν θα μπορέσει να επιστρέψει εκεί. Η συμφωνία έχει ευρύτερη στήριξη από τα περισσότερα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, ενώ προβλέπει ρητά τον αφοπλισμό της Χαμάς.
Αν η οργάνωση επιλέξει ξανά να στραφεί κατά αμάχων, ο χώρος ελιγμών της θα είναι περιορισμένος. Όπως σημειώνει το CNN, η ανοικοδόμηση της Γάζας δεν μπορεί να ξεκινήσει αν η Χαμάς συνεχίσει να διεκδικεί εξουσία με τη βία.
2. Δημιουργούνται ενδιάμεσες πολιτικές και στρατιωτικές δομές;
Η επιτυχία της συμφωνίας εξαρτάται από τη γρήγορη σύσταση προσωρινού μηχανισμού ασφάλειας και διακυβέρνησης για τη Γάζα. Αν αυτοί οι θεσμοί δεν στηθούν, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να ξανακερδίσει έδαφος η Χαμάς και να ακυρωθεί κάθε ελπίδα για μόνιμη ειρήνη και ανασυγκρότηση.
Το ερώτημα είναι ποια κράτη θα στείλουν στρατεύματα στη νέα ειρηνευτική δύναμη και αν μπορεί να δημιουργηθεί ενδιάμεση αρχή διακυβέρνησης χωρίς να βυθιστεί η διαδικασία σε μήνες διαμάχης. Θετικό θεωρείται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη ενεργοποιήσει το Central Command, τοποθετώντας δυνάμεις εκτός Γάζας για την παρακολούθηση της κατάστασης.
Το CNN υπογραμμίζει πως οι αμερικανικές δυνάμεις δεν θα μπουν στη Γάζα, αλλά θα έχουν καίριο ρόλο στη συγκέντρωση διεθνών συνεισφορών και στον συντονισμό της αποστολής. Στο πολιτικό σκέλος, το ποιοι Παλαιστίνιοι θα συμμετάσχουν στον προσωρινό φορέα είναι εσωτερικό τους ζήτημα· χωρίς όμως ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, η διαδικασία μπορεί να εκτραπεί σε αδιέξοδο, αφήνοντας κενό εξουσίας που θα εκμεταλλευθεί η Χαμάς.
3. Υπάρχει βιώσιμο σχέδιο ανασυγκρότησης;
Η ανοικοδόμηση της Γάζας υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον μια δεκαετία και θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ΗΠΑ είχαν οργανώσει κάτι παρόμοιο πριν από δέκα χρόνια για τη Μοσούλη στο Ιράκ, αλλά η Γάζα είναι ακόμη πιο περίπλοκη περίπτωση: κάτω από το έδαφος της εκτείνονται πάνω από 300 μίλια σηράγγων, αποτέλεσμα 20ετούς υπόγειας κατασκευής από τη Χαμάς.
Η ανασυγκρότηση απαιτεί παγκόσμια συμμαχία, υπό αμερικανική ηγεσία, με συμμετοχή Παλαιστινίων ανεξάρτητων από τη Χαμάς και χρηματοδότηση από αραβικά και δυτικά κράτη. Το επικείμενο Σύνοδο Κορυφής στο Κάιρο αναμένεται να αποτελέσει το πρώτο βήμα συντονισμού. Θα κριθεί από τις δεσμεύσεις πόρων και από το κατά πόσο θα υπάρξει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης.
Όπως προειδοποιεί η ανάλυση, αν η Χαμάς διατηρήσει τον έλεγχο των περιοχών βόρεια της γραμμής του Ισραήλ, τότε η ίδια θα αποτελέσει το κύριο εμπόδιο για την ανοικοδόμηση — καμία χώρα δεν θα επενδύσει στη Γάζα όσο υπάρχει κίνδυνος επανόδου της.
Το ανθρώπινο πρόσωπο πίσω από τη συμφωνία
Το CNN υπενθυμίζει ότι η συγκίνηση για την απελευθέρωση των ομήρων δεν πρέπει να επισκιάσει τη φρίκη που προηγήθηκε. 740 ημέρες στα υπόγεια της Γάζας, με βασανιστήρια και απάνθρωπη προπαγάνδα, όπως στην περίπτωση του 22χρονου Evyatar David, που χρησιμοποιήθηκε από τη Χαμάς σε αλλεπάλληλα βίντεο, αναγκασμένος να βλέπει φίλους του να απελευθερώνονται και να επιστρέφει πίσω στο σκοτάδι.
Η τύχη του, σημειώνει το άρθρο, υπενθυμίζει γιατί δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη όσο η Χαμάς επιβιώνει με τα όπλα στη Γάζα. Γι’ αυτό, πέρα από τον εορτασμό της απελευθέρωσης, το ουσιαστικό ζητούμενο των επόμενων 24 ωρών είναι η πλήρης εφαρμογή του 20 σημείων σχεδίου Τραμπ — του πιο φιλόδοξου, αλλά και πιο αμφίρροπου σχεδίου ειρήνης στη Μέση Ανατολή εδώ και δεκαετίες.
