Το πολιτικό τοπίο της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από σημαντική αστάθεια και  πρόσφατες προειδοποιήσεις από αμφιλεγόμενη πηγή, οδήγησαν σε αναζωπύρωση της ανησυχίας σχετικά με την πιθανότητα στρατιωτικού πραξικοπήματος.

Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης στη Γερμανία, ο Tuncer Bakırhan, συμπρόεδρος του Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM), μετέφερε μια προειδοποίηση από τον Abdullah Öcalan, τον φυλακισμένο ηγέτη του παράνομου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).

Οτσαλάν: "Είναι ώριμες οι συνθήκες για στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία"

Ο ηγέτης του PKK φέρεται να προειδοποίησε ότι οι συνθήκες στην Τουρκία μπορεί να είναι ώριμες για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, σύμφωνα με , το οποίο επισημαίνει:

Λίγο αργότερα, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Özgür Özel κατηγόρησε τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι προσκολλάται στην εξουσία μέσω στρατιωτικής υποστήριξης και πολιτικής χειραγώγησης, μετά την κράτηση τριών δημάρχων του CHP.

Αυτές οι εξελίξεις έχουν αναζωπυρώσει μακροχρόνιους φόβους.

 Μήπως η Τουρκία οδεύει προς ένα ακόμη στρατιωτικό πραξικόπημα;

Πρωτοφανής κρίση σε ΕΕ και Λιβύη! Ο Χαφτάρ έδιωξε την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία που συμμετέχει και ο Πλεύρης

Ιστορική αναδρομή

Ιστορικά, τα στρατιωτικά πραξικοπήματα της Τουρκίας, όπως αυτά του 1960, του 1971 και του 1980, ήταν το «αυτοανακηρυγμένο» καθήκον του στρατού να διαφυλάξει το κεμαλικό status quo που διαμορφώθηκε από την ιδεολογία του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας.

Τα τανκς ξεχύθηκαν στους δρόμους για να «διορθώσουν» τις εκλεγμένες κυβερνήσεις που παρέκκλιναν από το κοσμικό, εθνικιστικό μονοπάτι.

Ωστόσο, η ιστορία μας διδάσκει επίσης ότι τα πραξικοπήματα δεν έχουν πάντα ως στόχο τη διατήρηση του καθεστώτος.

Μερικές φορές, διοχετεύουν την οργή του λαού όταν οι δημοκρατικές οδοί για αλλαγή αποκόπτονται.

Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έως την Οθωμανική Αυτοκρατορία,η περιοχή  τους έχει γίνει μάρτυρας της παρέμβασης των στρατιωτικών ως υποκατάστατων του δημόσιου αισθήματος.

Θα μπορούσε ένα τέτοιο σενάριο να εκτυλιχτεί σήμερα;

Αν ο Οτσαλάν αναφέρεται σε ένα κεμαλικό πραξικόπημα, τότε δεν γνωρίζει την τρέχουσα εσωτερική δυναμική του κράτους λόγω της απομόνωσής του στη φυλακή.

Οι αδιάκοπες εκκαθαρίσεις του Ερντογάν, που διεξάγονται με το πρόσχημα της εκρίζωσης των οπαδών του κινήματος Γκιουλέν που βασίζεται στην πίστη, έχουν αφαιρέσει από τον στρατό την αυτονομία του.

Οι ανεξάρτητοι αξιωματικοί έχουν αντικατασταθεί από πιστούς και ο θεσμός έχει αναδιαμορφωθεί μέσω νομικών μεταρρυθμίσεων.

Βίντεο αποκάλυψη από τον "στρατό" χιλιάδων μεταναστών που περιμένει στην Λιβύη για να μπουκάρει στην Κρήτη!

Ένα «κλασικό» κεμαλικό πραξικόπημα κατά του CHP, του σημαιοφόρου του Κεμαλισμού, θα ήταν  στο παρελθόν δύσκολο να φανταστεί κανείς.

Τώρα ωστόσο η απειλή είναι  διαφορετική, αφού μιλάμε όχι για  εξέγερση του στρατού κατά της κυβέρνησης, αλλά μάλλον ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τον στρατό για να συντρίψει την αντιπολίτευση.

Οι σκεπτικιστές θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι αν ένα πραξικόπημα ήταν όντως εφικτό, θα είχε εκτελεστεί μέχρι τότε. Η μονοδιάστατη διακυβέρνηση του Ερντογάν έχει συστηματικά διαλύσει το θεσμικό πλαίσιο του κράτους, συμπεριλαμβανομένου του στρατού. Οι πολιτικοί διορισμένοι πλέον κυριαρχούν στις υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών.

Αν οι φατρίες εντός του στρατού είχαν τη θέληση και την ικανότητα να δράσουν, γιατί δεν το έχουν κάνει;

Η αυταρχική διακυβέρνηση Ερντογάν

Ωστόσο, η απόρριψη της πιθανότητας αγνοεί εντελώς την ασταθή ιστορία της Τουρκίας και τις αυξανόμενες πιέσεις υπό την αυταρχική διακυβέρνηση του Ερντογάν.

Η βασιλεία του Ερντογάν, ουσιαστικά ένα πολιτικό πραξικόπημα που ανέστειλε το σύνταγμα και εξαφάνισε τη διάκριση των εξουσιών, έχει αφήσει το έθνος σε μια κατάσταση που μοιάζει με χύτρα ταχύτητας.

Το κράτος δικαίου είναι υπό διάλυση, η διαφθορά είναι αχαλίνωτη και η οξεία οικονομική κρίση συνεχίζεται,  ενώ οι δρόμοι για εκδημοκρατισμό που κάποτε ήταν διαθέσιμοι γίνονται ολοένα και πιο περιορισμένοι.

Η φυλάκιση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, του ισχυρότερου πολιτικού αντιπάλου του Ερντογάν, και οι αδιάκοπες επιθέσεις σε δήμους του CHP δείχνουν ότι ο Ερντογάν δεν θα ανεχθεί μια βιώσιμη εκλογική πρόκληση.

Σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα, θα μπορούσε μια στρατιωτική φατρία να αναδυθεί ως καταλύτης για αναταραχή;

Αυτή δεν θα καθοδηγείται απαραίτητα από την κεμαλική ιδεολογία, αλλά μάλλον από την απελπισία του κοινού.

Ένα τέτοιο «λαϊκό πραξικόπημα» θα ήταν λιγότερο μια σχεδιασμένη συνωμοσία και περισσότερο μια χαοτική αντίδραση στην επίτευξη ενός σημείου καμπής, ένας αγωγός για την απογοήτευση του λαού.

Αυτό το σενάριο θα ήταν απρόβλεπτο και λιγότερο οργανωμένο από μια συνωμοσία.

Η ιστορία της περιοχής δείχνει ότι  απολυταρχίες όπως του Ερντογάν συχνά δημιουργούν έναν κύκλο πραξικοπημάτων και αντιπραξικοπημάτων που βυθίζουν τα έθνη σε βαθύτερη αναταραχή.

Αυτό που περιπλέκει την εικόνα είναι η συμμαχία του Ερντογάν με εθνικιστικές κεμαλικές κλίκες μέσω του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP).

Η Ισλαμιστική-κεμαλική συμμαχία

Αυτή η ισλαμιστική-κεμαλική συμμαχία συχνά αγνοείται από ξένους αναλυτές, ωστόσο αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της πολιτικής του δύναμης.

Συνεπώς οι εκτιμήσεις του Οτσαλάν σχετικά με την πιθανότητα πραξικοπήματος στην Τουρκία έγιναν στο πλαίσιο  των επιχειρήσεων κατά του CHP.

Υπονοεί  άραγε ο Οτσαλάν ότι οι επιχειρήσεις κατά του CHP θα μπορούσαν τελικά να υπονομεύσουν τη συμμαχία μεταξύ των Κεμαλιστών και του Ερντογάν;

Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν θα συμβεί πραξικόπημα, αλλά και τι θα σημαίνει. Θα έλυνε το πολιτικό και οικονομικό χάος της Τουρκίας ή θα επιδείνωνε μόνο την κατάσταση;

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δημοτικότητα του Ερντογάν διαβρώνεται, ωστόσο η ελπίδα για αλλαγή μέσω εκλογών εξασθενεί. Εάν το κοινό χάσει κάθε ελπίδα, οι εκκλήσεις για τον στρατό να «σώσει» το έθνος θα μπορούσαν να γίνουν πιο έντονες.

Ωστόσο, με την αποδυναμωμένη θεσμική δομή του στρατού, ποιες παρατάξεις θα απαντούσαν; Θα ανταγωνίζονταν για την εξουσία ή θα μπορούσαν να καταλήξουν σε έναν συμβιβασμό που η πολιτική δεν έχει καταφέρει να επιτύχει;

Τι μέλλει γενέσθαι

Η Τουρκία βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, επισφαλής και αβέβαιη για το μέλλον της.

Όταν η δημοκρατία ασφυκτιά, η οργή του λαού θα βρει έναν τρόπο να εκραγεί.

Η  διακυβέρνηση του Ερντογάν έχει ωθήσει την Τουρκία σε μια επώδυνη μετάβαση.

Όπως συνέβη με πολλούς ισχυρούς άνδρες σε στην ιστορία, είναι πιθανό να είναι ανίκανος να καθορίσει τη δική του πτώση.

Το αν αυτή η μετάβαση θα καταλήξει σε χάος ή σε έναν ελεγχόμενο μετασχηματισμό εξαρτάται από δυνάμεις που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πλήρως - ούτε ο Οτσαλάν,  αλλά ούτε καν ο ίδιος ο Ερντογάν.