Η επανάσταση του 1821, αποτελεί προϊόν μιας μακράς πορείας των πολλών και διαφορετικών δυνάμεων, κινήσεων, του Ελληνισμού προς μία επαναστατική πορεία.
Για τα κεντρικά γεγονότα το ρόλο της Φιλικής Εταιρίας μίλησε στην εκπομπή «Συνδέσεις» ο καθηγητής της Εθνικής Σχολης Δημόσιας Διοίκησης, Στέφανος Καβαλλιεράκης.
«Αν θα μπορούσαμε να βάλουμε μερικά ορόσημα, θα μπορούσαμε να βάλουμε τον Ρήγα Φεραίο προς το τέλος του 18ου και αρχές 19ου , ο οποίος είναι αυτός που ρίχνει τον ιδεολογικό σπόρο της ελευθερίας, αλλά φτάνοντας 1821 ήδη έχουν περάσει αρκετά χρόνια, έχουν γίνει άλλες δύο πολύ σημαντικές κινήσεις.
Η μεγάλη οικονομική και εμπορική άνθηση του Ελληνισμού, μέσω κυρίως της ναυτικής κίνησης, η οποία δεν φέρνει μόνο χρήμα προς την επανάσταση, αλλά φέρνει και τον αέρα των καινούργιων ρευμάτων που αναπτύσσονται στην Ευρώπη μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Το δεύτερο είναι ο πολύ σημαντικός ρόλος της Φιλικής Εταιρείας, η οποία εισάγει τον συνωμοτικό χαρακτήρα αλλά και κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα εκείνης της εποχής ότι θα κάνουμε επανάσταση εμείς και μετά, αν θέλουν οι ξένοι να ακολουθήσουν, ας ακολουθήσουν.
Μητροπολίτης Κοζάνης: Ντροπή να λέμε ότι τρώμε μπακαλιάρο την 25η Μαρτίου για το έθιμο
Η επανάσταση γίνεται μία υπόθεση των Ρωμιών κυρίως ,και δεν είναι μία υπόθεση που ξεκινάει από τους ξένους για να έρθει προς τα μέσα. Άρα η Φιλική Εταιρεία είναι αυτή που φέρνει το μήνυμα και ενώνει τις διαφορετικές αυτές τάσεις του Ελληνισμού, εκτός του εθνικού κέντρου και εντός βέβαια της Ελλάδας, από τους οπλαρχηγούς και τους κοτζαμπάσηδες και τους προκρίτους μέχρι τους εμπόρους της Ρωσίας ή τους διανοούμενους της Δυτικής Ευρώπης προς τον στόχο.
Δεν μπορούσε κανείς να διανοηθεί μία επανάσταση με κοινωνικά και εθνικά χαρακτηριστικά, λέει ο καθηγητής.
Πριν την Οθωμανική Αυτοκρατορία ο Ελληνισμός ζούσε μόνο σε καθεστώς αυτοκρατοριών, είτε αυτή λεγόταν Βυζάντιο είτε λεγόταν Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Θα λέγαμε ότι οι κάτοικοι είχαν εθιστεί στο να είναι υποκείμενα αυτοκρατοριών. Δεν είναι μόνο λοιπόν ο επαναστατικός δρόμος. είναι και η συγκρότηση ενός έθνους κράτους που ακολούθησε αργότερα, όπου βέβαια παίζει μεγάλο ρόλο εκεί ο Ιωάννης Καποδίστριας
Οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι, αλλάζουν την κατάσταση στην Ευρώπη. Παραβλέπουμε το πλαίσιο, φέρνουν μία να το πούμε Άνοιξη των λαών της Ευρώπης εκείνη τη στιγμή, αλλά και μία τεράστια ιδεολογική προετοιμασία που γίνεται από αυτό που λέμε αυτό που αποκαλούμε σήμερα Νεοελληνικός Διαφωτισμός, το οποίο μπορεί μεν να είναι μια υπόθεση που αφορά κυρίως κάποιες ελίτ της εποχής, σε ένα πρώτο επίπεδο, αλλά σε ένα δεύτερο επίπεδο, μεταφέρει ένα επαναστατικό μήνυμα και στο εσωτερικό της Ελλάδας.
