Η ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Καραϊβική, με την ανάπτυξη ναυτικών, αεροπορικών και χερσαίων δυνάμεων, και ειδικά η αποστολή τριών αποβατικών πλοίων ανοιχτά των ακτών της Βενεζουέλας, έχει αναζωπυρώσει τη ρητορική περί πολεμικής σύγκρουσης και τα σενάρια περί ενδεχόμενης επιχείρησης κατά της κυβέρνησης του Νικολάς Μαδούρο. Οι σχέσεις των δύο χωρών παραμένουν συγκρουσιακές εδώ και χρόνια, και η νέα αυτή εξέλιξη φαίνεται να επιτείνει την ένταση.
Επίσημη αιτιολόγηση και στρατιωτική διάταξη
Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει ότι η στρατιωτική κινητοποίηση έχει ως στόχο την αποτροπή της διακίνησης ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με πηγές της αμερικανικής κυβέρνησης και δημοσιεύματα, η εντολή δόθηκε από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και περιλαμβάνει:
- Τρία ελικοπτεροφόρα αποβατικά
- Τρία αντιτορπιλικά εξοπλισμένα με κατευθυνόμενους πυραύλους και το σύστημα Aegis
- Τουλάχιστον ένα υποβρύχιο
- Περίπου 4.000 πεζοναύτες
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, δήλωσε πως ο πρόεδρος Τραμπ είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει «όλα τα μέσα» για να εμποδίσει τη ροή ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ και να οδηγήσει τους υπεύθυνους ενώπιον της δικαιοσύνης. Απαντώντας σε ερώτηση για το ενδεχόμενο στρατιωτικής επιχείρησης κατά της κυβέρνησης της Βενεζουέλας, δεν απέκλεισε την εμπλοκή χερσαίων δυνάμεων.
Η ίδια χαρακτήρισε την κυβέρνηση της Βενεζουέλας «ναρκωτρομοκρατικό καρτέλ», ενώ αποκάλεσε τον πρόεδρο Μαδούρο «φυγόδικο αρχηγό αυτού του καρτέλ», επιμένοντας ότι δεν πρόκειται για νόμιμη κυβέρνηση.
Η απάντηση της Βενεζουέλας
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Μαδούρο και κορυφαία στελέχη της κυβέρνησής του δηλώνουν ότι η Βενεζουέλα θα αμυνθεί απέναντι σε κάθε επιτιθέμενο. Ο ίδιος έκανε λόγο για μάχη «του Δαυίδ με τον Γολιάθ», ανακοινώνοντας την ενεργοποίηση «ειδικού σχεδίου» που προβλέπει την κινητοποίηση 4,5 εκατομμυρίων εθνοφυλάκων.
Μιλώντας στο κοινοβούλιο, ο Μαδούρο χαρακτήρισε την απειλή στρατιωτικής επέμβασης «ανήθικη, εγκληματική και παράνομη». Η είδηση της αμερικανικής ανάπτυξης προκάλεσε έντονη ανησυχία στον πληθυσμό, με αποτέλεσμα να σημειωθούν αγορές πανικού σε καταστήματα.
«Θεωρητικά, (οι Αμερικανοί) θα’ναι το πρωί στη Γουαΐρα. Έ, θα βγάλουν καμιά φωτογραφία με ντόπιους, θα πιουν καμιά μπιρίτσα», σχολίασε σκωπτικά η Γουέντι Ραμίρες, 35 ετών. Από την άλλη, υποστηρικτές του Μαδούρο δηλώνουν βέβαιοι ότι η χώρα μπορεί να αμυνθεί.
Διεθνείς συμμαχίες και ιστορικές αναλογίες
«Οι ΗΠΑ θέλουν πάντα τη συντριβή του αντιπάλου. Φτάνει πια. Οι μπολιβαριανές ένοπλες δυνάμεις είναι έτοιμες. Θα αντιμετωπίσουν γίγαντα, αλλά έχουμε κι εμείς γίγαντες μαζί μας. Τους Ρώσους, τους Κινέζους», δήλωσε η 70χρονη συνταξιούχος Γκλόρια Ερνάντες.
Η ανακοίνωση της στρατιωτικής ανάπτυξης έγινε λίγες ημέρες μετά την απόφαση της υπουργού Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Παμ Μπόντι, να διπλασιάσει την αμοιβή για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του Μαδούρο στα 50 εκατομμύρια δολάρια.
Ο πολιτικός αναλυτής Έντουαρντ Ροδρίγκες, που έχει συνεργαστεί με την αντιπολίτευση, υπενθύμισε τις περιπτώσεις του Μανουέλ Νοριέγα στον Παναμά και τις επεμβάσεις στο Ιράκ και τη Συρία, εκφράζοντας επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα της κινητοποίησης των εθνοφυλάκων: «Στις εκλογές του 2024 ο Μαδούρο δεν πήρε ούτε 4,5 εκατομμύρια ψήφους. Πού θα τους βρει τους 4,5 εκατομμύρια εθνοφύλακες;»
Εκλογική αμφισβήτηση και γεωπολιτικές εκτιμήσεις
Η αντιπολίτευση καταγγέλλει νοθεία στις εκλογές του Ιουλίου 2024, υποστηρίζοντας ότι ο δικός της υποψήφιος ήταν ο νικητής. Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της δεν αναγνωρίζουν την επανεκλογή του Μαδούρο.
Ο γεωπολιτικός αναλυτής Μαριάνο δε Άλμπα, με έδρα το Λονδίνο, θεωρεί «ελάχιστα πιθανή» μια αμερικανική στρατιωτική επέμβαση, σημειώνοντας ότι δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ αναπτύσσουν δυνάμεις στην Καραϊβική. Επιπλέον, μια τέτοια επιχείρηση θα περιέπλεκε τις προσπάθειες του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενισχύοντας τη διαπραγματευτική θέση του συμμάχου του Καράκας, Βλαντίμιρ Πούτιν.
Κατά τον δε Άλμπα, ο Μαδούρο αποκομίζει πολιτικό όφελος, καθώς του δίνεται η ευκαιρία να παρουσιάσει τη χώρα του ως «υπό πολιορκία» από την αμερικανική «αυτοκρατορία». Ο αναλυτής εκφράζει επίσης ανησυχία για ενδεχόμενες εκκαθαρίσεις και συλλήψεις αντιπολιτευόμενων.
Πολιτική στρατηγική και εσωτερική κινητοποίηση
Ο δε Άλμπα υπενθυμίζει ότι αν η κυβέρνηση Τραμπ ήθελε πραγματικά να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος, θα είχε επιλέξει το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Αντιθέτως, πρόσφατα χορηγήθηκε νέα άδεια στην Chevron να συνεχίσει την εκμετάλλευση κοιτασμάτων αργού πετρελαίου, παρά το εμπάργκο.
Σύμφωνα με τους δύο αναλυτές, η Ουάσιγκτον ενδέχεται να επιδιώκει να δώσει ώθηση στην αντιπολίτευση, η οποία βρίσκεται σε αδράνεια έναν χρόνο μετά τις εκλογές. Το σημαντικότερο, όπως επισημαίνει ο Ροδρίγκες, είναι ότι «το ζήτημα της Βενεζουέλας συζητείται ξανά στο Οβάλ Γραφείο».
Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι σχηματίστηκαν μεγάλες ουρές σε κέντρα στρατολόγησης της εθνοφυλακής, με χιλιάδες πολίτες – δημόσιοι υπάλληλοι, νοικοκυρές, φοιτητές και συνταξιούχοι – να σπεύδουν να καταταγούν. «Μας καλεί η πατρίδα», δήλωσε χαρακτηριστικά η 51χρονη Ρόζι.
