Και τούτο γιατί κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει ανοιχτά το ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Μια τέτοια κίνηση, που μέχρι πρότινος έμοιαζε αδιανόητη, απειλεί να υπονομεύσει τη θεσμική κυριαρχία του αμερικανικού νομίσματος και να προκαλέσει σεισμικές δονήσεις στις διεθνείς αγορές, προειδοποιούν αναλυτές.

Η επαναφορά του σχεδίου αυτού μέσω του «Project 2025» – της ριζοσπαστικής δεξιάς πλατφόρμας στην οποία στηρίζεται η δεύτερη προεδρική θητεία Τραμπ – έχει ήδη πυροδοτήσεις αναταράξεις. Το δολάριο σημειώνει τη χειρότερη ετήσια επίδοσή του από το 1989, με τον δείκτη DXY να υποχωρεί κατά 8,4% από τις αρχές του 2025. Σε όρους πραγματικών αποδόσεων, η αποδυνάμωση του δολαρίου έχει μετατρέψει απώλειες 6% στον S&P 500 σε ζημίες 15% για ευρωπαίους επενδυτές χωρίς νομισματική αντιστάθμιση.

Αυτή η πίεση δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της ρητορικής κατά της Fed ή των νέων δασμών 145% σε κινεζικά προϊόντα, αλλά και της αυξανόμενης αβεβαιότητας για τη θέση των ΗΠΑ στο μεταπολεμικό οικονομικό οικοδόμημα. Η πιθανότητα αποχώρησης από το ΔΝΤ  – έστω και ως διαπραγματευτικό χαρτί – αντιμετωπίζεται από κορυφαίους ειδικούς ως ισχυρό πλήγμα για τις ίδιες τις ΗΠΑ, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Reuters.

Το νομισματικό καλάθι

Το ΔΝΤ λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό με δολάρια. Οι περισσότερες χώρες-μέλη δανείζονται και αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους στο αμερικανικό νόμισμα. Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα σήμαινε αυτόματα τον αποκλεισμό του δολαρίου από τις συναλλαγές του Ταμείου, αλλά και την απώλεια ψήφου και επιρροής σε έναν θεσμό όπου οι ΗΠΑ διατηρούν de facto βέτο.

Ακόμη και τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (SDRs), το «νομισματικό καλάθι» του ΔΝΤ, βασίζονται κατά 43% στο δολάριο. Η απόσυρση των ΗΠΑ θα οδηγούσε σε ανακατανομή ποσοστών υπέρ του ευρώ και του κινεζικού γουάν, αυξάνοντας τον διεθνή ρόλο των ανταγωνιστικών νομισμάτων.

Η Κίνα, η οποία θεωρείται υποεκπροσωπούμενη (6,1% της ψήφου), θα διεκδικούσε αναβάθμιση ρόλου και —πιθανώς— τη μεταφορά της έδρας του ΔΝΤ στην Ασία.

Το γεωπολιτικό κενό και η στρατηγική της Κίνας

Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα αφαιρούσε ένα κρίσιμο εργαλείο προβολής ισχύος και οικονομικής διπλωματίας. Η Ουάσιγκτον δεν θα μπορούσε πλέον να επηρεάζει τους όρους δανεισμού προς χώρες – κλειδιά (όπως συμβαίνει σήμερα με την Αργεντινή, που λαμβάνει νέα ελάφρυνση 20 δισ. δολαρίων).

Αντίθετα, η Κίνα ήδη επεκτείνει την επιρροή της μέσω της NDB και της Πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, ένας Δρόμος», προσφέροντας δάνεια με χαμηλότερες πολιτικές προϋποθέσεις.

Ένα αποδυναμωμένο ΔΝΤ θα οδηγούσε πολλές αναδυόμενες οικονομίες να στραφούν σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, επιταχύνοντας την αποδολαριοποίηση και ενισχύοντας την επιρροή του Πεκίνου.

Η απώλεια του «προνομίου»

Η διεθνής χρήση του δολαρίου εξασφαλίζει στις ΗΠΑ μια σειρά από ασύμμετρα πλεονεκτήματα: προτιμησιακή πρόσβαση σε κεφάλαια, επιρροή μέσω κυρώσεων, φθηνό δανεισμό.

Όλα αυτά θα τεθούν σε αμφισβήτηση εάν το νόμισμα χάσει τον θεσμικό του ρόλο στο ΔΝΤ και υποκατασταθεί από ανταγωνιστικά νομίσματα. Θα ήταν ένα ξεκάθαρο αυτογκόλ, όπως εξηγεί στους FT o Έντουιν Τρούμαν, συνεργάτης στο Mossavar Rahmani Center for Business and Government και πρώην υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για τις Διεθνείς Υποθέσεις.

Η αμερικανική οικονομία θα μπορούσε να ωφεληθεί βραχυπρόθεσμα από μια διολίσθηση του δολαρίου που θα ενίσχυε τις εξαγωγές, αλλά μακροπρόθεσμα το κόστος αποσύνδεσης από το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα θα ήταν τεράστιο,

Η απειλή παραμένει ενεργή

Ο Λευκός Οίκος έχει ενεργοποιήσει διαδικασία 180 ημερών για την αξιολόγηση όλων των διεθνών οργανισμών στους οποίους συμμετέχει η Ουάσιγκτον, και η σχετική έκθεση αναμένεται τον Ιούλιο. Μέχρι τότε, η αβεβαιότητα θα συνεχίσει να βαραίνει το δολάριο και να ανησυχεί επενδυτές, οίκους αξιολόγησης και κεντρικές τράπεζες.

«Η αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΔΝΤ θα σηματοδοτήσει το τέλος της εποχής που το δολάριο λειτουργούσε ως το αποθεματικό νόμισμα του κόσμου», προειδοποιεί ο Τρούμαν. «Κανείς δεν θέλει να κρατά ένα νόμισμα που δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σε διεθνείς θεσμούς».

Η ριζοσπαστική στροφή στην εξωτερική οικονομική πολιτική των ΗΠΑ ενδέχεται τελικά να μη μετουσιωθεί σε πράξη. Όμως όσο αιωρείται ως ενδεχόμενο, λειτουργεί σαν διαρκής απειλή για την παγκόσμια νομισματική σταθερότητα — και γι’ αυτό δεν μπορεί να αγνοηθεί.