Τό μυστήριο τῆς Μετανοίας εἶναι τό μυστήριο τῆς ἀληθινῆς ψυχο-θεραπείας. 

Ὁ μετανοῶν αὐτομέμφεται, αὐτοκατηγορεῖται, ταπεινώνεται ὁπότε ἑλκύει τή Θεία Χάρη. Ἡ κορύφωση τῆς μετάνοιας εἶναι ἡ ἐξομολόγηση σέ Πνευματικό Ὁδηγό ὅλης μας τῆς ζωῆς. Ἡ προσοχή μετά τήν ἐξομολόγηση, ὥστε νά μήν ἐπαναλάβουμε τά λάθη τοῦ παρελθόντος καί ἡ προσπάθεια νά πράξουμε τά ἀντίθετα καλά καί σωστά ὁλοκληρώνει τήν ψυχοθεραπευτική διαδικασία.

Ἡ ἐξομολόγηση ὅλης μας τῆς ζωῆς, καλό εἶναι νά ἐπαναλαμβάνεται ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν. Ἡ γενική αὐτή ἐξομολόγηση, δίδασκε ὁ πολυχαρισματοῦχος καί σοφός ὅσιος Γέροντας Πορφύριος, θεραπεύει τόν ἄνθρωπο ὄχι μόνο ἀπό τίς βλάβες τῶν προσωπικῶν του ἁμαρτιῶν, ἀλλά καί ἀπό τά ποικίλα ψυχολογικά τραύματα καθώς καί ἀπό τά βιώματα τῶν προγόνων του. Τήν γενική αὐτή ἐξομολόγηση ὁ ἅγιος Γέροντας τήν ὀνόμαζε θεία ψυχανάλυση.

Αὐτή ἡ σπουδαία λειτουργία τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐξομολόγησης (δηλ. ἡ θεραπεία τῶν ψυχολογικῶν τραυμάτων τοῦ ἀνθρώπου), μᾶς ἀποκαλύφθηκε ἀπό τόν Ἅγιο Γέροντα Πορφύριο.

Διηγεῖται πνευματικό του παιδί: «Ὁ Γέροντας ἔβλεπε μέσα στήν ψυχή τῶν ἀνθρώπων ὅ,τι τοῦ ἀποκάλυπτε ὁ Θεός. Γιά ἕνα γνωστό μου, μοῦ εἶπε: «Βλέπω μέσα στήν ψυχή του, ὄχι πολύ καθαρά, ἕνα κακό πρᾶγμα. Εἶναι τραῦμα, εἶναι παλιό, εἶναι δαιμονικό. Δέν ξέρω τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτό. Μπορεῖ ὁ Θεός νά μοῦ τό φανερώσει ἀργότερα». Καί μετά ἀπό μερικές ἑβδομάδες: «Αὐτό τό κακό πρᾶγμα, πού εἶδα στήν ψυχή του, μπορεῖ νά φύγει, ἀλλά μόνο ἄν ἐκεῖνος ἁγιασθεῖ. Μέ τήν ἁγιότητα ἀλλάζει ὁ ἄνθρωπος. Ὅσο ἁμαρτωλός κι ἄν εἶναι, φεύγουν τά ψυχικά τραύματα. Σήμερα οἱ γιατροί τά λένε ψυχασθένειες, ἐνῶ στήν πραγματικότητα εἶναι δαιμονική ἐπίδραση καί ὀφείλεται στίς ἁμαρτίες»[1].

Μαζί μέ τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του, ὁ ἄνθρωπος ὅταν ἐξομολογεῖται, μετανοεῖ καί διορθώνεται-ἐξαγιάζεται λαμβάνει τήν ἴαση ἀπό τίς πληγές, πού τοῦ προξένησε ὁ πονηρός, ὁ κόσμος καί ἡ δική του ἀμέλεια καί ραθυμία.

«Δόξα τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ» παρατηρεῖ ὁ π. Σαράντης Σαράντος, «πού θεσμοθέτησε αὐτόν τόν τρόπο συγχωρήσεως τῶν ἀνθρώπων καί ἐντάξεώς τους στήν ἁγία Ποίμνη τῆς Ἐκκλησίας μας. Δόξα τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ πού ἔδειξε καί ἀδιάκοπα δείχνει τό ἄμετρο ἔλεός Του καί προετοιμάζει τό φθαρτό πλάσμα του στήν αἰώνια προσωπική ἐπικοινωνία μαζί Του, ξεκινώντας ἀπό τό λυτρωτικό διάλογο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως.

Ἄνθρωποι στιγματισμένοι μέ ἠθικά, ψυχολογικά, νευρολογικά, κοινωνικά, συζυγικά καί οἰκογενειακά ἤ ἄλλα προσωπικά προβλήματα θεραπεύονται καί προοδευτικά ἑτοιμάζονται γιά νά συμμετάσχουν στή νέα ἀπέραντη οἰκογένεια τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν»[2].

Ἡ θεραπευτική ἐνέργεια τοῦ μυστηρίου τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως ἀγκαλιάζει ὁλόκληρη τήν ψυχοσωματική ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου.

«Τήν ὥρα πού τά λές στόν ἐξομολόγο» δίδασκε ὁ Ἅγιος Γέροντας Πορφύριος, «ἔρχεται ἡ Θεία Χάρη καί σέ ἀπαλλάσει ἀπ΄ὅλα τά ἄσχημα βιώματα καί τίς πληγές καί τά ψυχικά τραύματα καί τίς ἐνοχές, διότι, τήν ὥρα πού τά λές, ὁ ἐξομολόγος εὔχεται θερμά στόν Κύριο γιά τήν ἀπαλλαγή σου»[3]. Ὑπάρχουν καταστάσεις, πού ζεῖ ὁ ἄνθρωπος ἤ «συμπεριφορές» στίς ὁποῖες ὑποδουλώνεται, καί οἱ ὁποῖες ὁφείλονται σέ τραύματα τῆς ἐμβρυϊκῆς ἤ παιδικῆς του ἡλικίας.

«Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει πάρει μέσα του καί τά βιώματα τῶν γονέων του καί εἰδικά τῆς μητέρας»[4]. Ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, πού «ἀκτινοβολεῖται» ἀπό τόν πνευματικό, στήν διάρκεια μιᾶς Γενικῆς Ἐξομολόγησης, ἐπουλώνει αὐτές τίς ἀνοιχτές αἱμορροοῦσες πληγές.

«Ἡ Θεία Ψυχανάλυση», ὅπως ἀποκαλοῦσε ὁ ὅσιος Γέροντας, τήν ἀνωτέρω διαδικασία τῆς Γενικῆς ἐξομολόγησης, εἶναι αὐτή, πού ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή ψυχοθεραπεία. Ἐξωτερικά ἡ Γενική Ἐξομολόγηση, ὅπως τήν περιγράφει ὁ Γέροντας, μοιάζει μέ τήν ψυχανάλυση. Στήν πραγματικότητα εἶναι κάτι πάρα πολύ ἀνώτερο καί ἀποτελεσματικότερο. Στήν «κοσμική ψυχανάλυση» γίνεται μία ἀναμόχλευση τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, χωρίς ὅμως δυνατότητα θεραπείας. Εἶναι μία «ἀτέλειωτη κουβέντα» πού δέν ὁδηγεῖ πουθενά, ἀλλά ἀντίθετα μπορεῖ καί νά βλάψει.

Διά τῆς «κοσμικῆς ψυχανάλυσης» γίνεται καί ζημία, ἀφοῦ ὅταν κανείς:

α) θυμᾶται τό παρελθόν καί
β) ἀσχολεῖται μέ τά ὄνειρα
(καί τά δύο αὐτά οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς ἀπαγορεύουν νά τά κάνουμε) δέν κάνει τίποτε ἄλλο ἀπό τό νά ἀνακατεύει τόν βοῦρκο. Σάν ἀποτέλεσμα ἔχουμε τό θόλωμα τῆς ψυχῆς καί τήν ἀνάδοση δυσωδῶν ἀναθυμιάσεων, πού μολύνουν ἀκόμη περισσότερο τόν ἄνθρωπο.

Ἡ Γενική Ἐξομολόγηση ὅμως, ἐπειδή διοχετεύει τήν θεραπευτική Χάρη, στό συνειδητό καί τό ἀσυνείδητο τοῦ ἀνθρώπου, ἐνεργεῖ σάν μία «θεία ψυχανάλυση καί ψυχοθεραπεία ἀληθινή».

Ὁ π. Πορφύριος ἀναφέρει τέτοιες περιπτώσεις θεραπείας διά τῆς Γενικῆς Ἐξομολόγησης.

Γιά μία κυρία πού τήν ἐξομολόγησε ἔλεγε: «Τήν παρακολουθοῦσα (τήν ὥρα πού τήν ἐξομολογοῦσε) μέσα στήν ψυχή της κι “ἔβλεπα” ὅτι πήγαινε Χάρη μέσα της, ὅπως τήνε κοίταζα ἐγώ»[5].

Ὁ πνευματικός ὅταν εὔχεται ἐκπέμπει ἀκτίνες θείας Χάρης πού θεραπεύουν τόν ἐξομολογούμενο. «Ὅλοι οἱ πνευματικοί, οἱ ἐξομολόγοι, ἔχουν αὐτήν τήν χάρη» ἔλεγε ὁ Γέροντας «κι ὅταν εὔχονται, τήν ἐκπέμπουν ὡς ἀγωγοί»[6].

Συμβούλευε κάποτε πνευματικό του παιδί τά ἑξῆς:«Νά γίνεται, παιδί μου, κατά καιρούς στή ζωή μας καί μιά γενική ἐξομολόγηση, διότι διάφορα ψυχολογικά τραύματα ἤ διάφορα σοβαρά συμβάντα μᾶς δημιουργοῦν σωματικές ἀσθένειες. Στήν ἐξομολόγηση νά μή λέμε μόνο τά ἁμαρτήματά μας ἀλλά καί τούς διάφορους λογισμούς, π.χ. φόβου, λύπης, χαρᾶς, στενοχώριας πού περνᾶμε ἀπό διάφορα γεγονότα ἤ συμβάντα, ὅπως σεισμούς, θανάτους, γάμους, ὀλιγοπιστίες κ.λ.π.»[7]

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

[1] Κωνσταντίνου Γιαννιτσιώτη, «Κοντά στον γέροντα Πορφύριο». Έκδοση Ιερού Γυναικείου Ησυχαστηρίου η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος, Αθήναι, 1995, σελ. 122
[2] Ἀρχιμ. Σαράντη Σαράντου, ἐφημερίου Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀμαρουσίου, Περί ἐξομολογήσεως, http://www.orthros.org/Greek/Keimena/K-PeriExomologisews.htm
[3] Βίος καί Λόγοι Ζ΄, σελ. 370.
[4] Βίος καί Λόγοι Ζ΄, σελ. 369.
[5] Βίος καί Λόγοι, Ζ΄,σελ. 371.
[6] Βίος καί Λόγοι, Ζ΄,σελ. 372.
[7] Ἀναστασίου Τζαβάρα, Ἀναμνήσεις ἀπό τόν γέροντα Πορφύριο, Ἀθήνα 2001, σελ. 141.