Η σημερινή επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο δεν είναι απλώς μια διπλωματική συνάντηση. Είναι μια σαφής ένδειξη ότι οι σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ μπαίνουν σε νέα τροχιά, μετά από μια τετραετία γεμάτη εντάσεις και αποστάσεις. Ο Τούρκος Πρόεδρος θα έχει κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ, σε ένα φιλικό κλίμα που, ωστόσο, δεν παύει να περνά από το φίλτρο των στρατηγικών επιδιώξεων της Ουάσιγκτον. Αυτό φρόντισε να υπενθυμίσει με νόημα ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο.

Οριοθετώντας τις προσδοκίες από τη συνάντηση, ο Ρούμπιο δήλωσε στο Fox News πως ο Τραμπ παραμένει «ο μοναδικός ηγέτης με πραγματική δυνατότητα να φέρει ειρήνη», τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Γάζα. Παράλληλα, τόνισε ότι «όλοι θέλουν να μιλήσουν με τον πρόεδρο Τραμπ», απαντώντας στις αιχμές του Ερντογάν για την αδυναμία του Τραμπ να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και για τις ανεπαρκείς διπλωματικές προσπάθειες των ΗΠΑ, όπως τις χαρακτήρισε ο Τούρκος ηγέτης.

Προσωπική χημεία και οικονομικά ανταλλάγματα

Η προσωπική σχέση και η χημεία μεταξύ των δύο ηγετών είναι αναμφίβολα ένα από τα κεντρικά στοιχεία της συνάντησης. Ο Τραμπ, γνωστός για την προσωποκεντρική του προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, φαίνεται να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη δυναμική με τον Ερντογάν. Από την άλλη, η Τουρκία δεν έρχεται με άδεια χέρια: στο τραπέζι βρίσκονται προτάσεις για οικονομικές συνεργασίες, κυρίως στους τομείς της άμυνας και της βιομηχανίας.

Αναμένεται, λοιπόν, η «μεγάλη επιστροφή» του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο να συνοδευτεί από χειρονομίες, φωτογραφίες και ευγενικές στιχομυθίες, όμως η φιλική ατμόσφαιρα θα πρέπει να ξεπεράσει μια σειρά από εμπόδια: τη Συρία, το Ισραήλ, το Κογκρέσο και την Ελλάδα. Όλα αυτά συνδέονται με τις αναθεωρητικές και μαξιμαλιστικές βλέψεις της Τουρκίας, που προκαλούν ανησυχία στην Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με το Brookings, οι δύο πλευρές επιδιώκουν «βραχυπρόθεσμες νίκες», όπως η αγορά αεροσκαφών Boeing και μια πιθανή υπόσχεση του Τραμπ για επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35.

Η ατζέντα της συνάντησης: Συρία, εμπόριο και άμυνα

Σύμφωνα με τη Hurriyet, Ερντογάν και Τραμπ θα συζητήσουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τις διμερείς εμπορικές σχέσεις και την αμυντική βιομηχανία, μέχρι τις περιφερειακές εξελίξεις, με έμφαση στη Συρία. Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024, οι δύο χώρες εμφανίζονται πλήρως ευθυγραμμισμένες. Κομβικό ρόλο σε αυτή τη νέα φάση παίζει ο Τομ Μπαράκ, ο νέος απεσταλμένος των ΗΠΑ στην Τουρκία, που συγχρονίζει τις διμερείς σχέσεις με τη νέα πολιτική της Ουάσιγκτον για τη Συρία.

Η Τουρκία επιδιώκει να αναγνωριστεί ως ισχυρή μεσαία δύναμη, με έμφαση στις στρατιωτικές και τεχνολογικές δυνατότητές της, ανοίγοντας τον δρόμο για στενότερη συνεργασία με τις ΗΠΑ. Πρώτος στόχος των δύο ηγετών είναι η αύξηση του διμερούς εμπορίου πέραν των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ εξετάζονται και επενδυτικά σχέδια για την ανοικοδόμηση της Συρίας.

Το αγκάθι των F-35 και οι κυρώσεις

Η Τουρκία επιδιώκει την άρση των κυρώσεων στην αμυντική βιομηχανία και την επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35, από το οποίο αποβλήθηκε το 2019 λόγω της αγοράς ρωσικών συστημάτων S-400. Παρότι έχει ήδη καταβάλει περίπου 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια για έξι F-35, τα μαχητικά δεν έχουν παραδοθεί. Επιπλέον, ο νόμος που αποκλείει την Τουρκία από το πρόγραμμα έχει ψηφιστεί και δύσκολα αναθεωρείται στο παρόν Κογκρέσο.

Η «ολική επαναφορά» της Τουρκίας προσκρούει και στη ρητορική Ερντογάν κατά του Ισραήλ, το οποίο αποτελεί ισχυρή περιφερειακή δύναμη και έχει σημαντική επιρροή στο Κογκρέσο. Όπως σημειώνει το Brookings, ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να πείσει ότι είναι άδικο να τιμωρείται ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ, τη στιγμή που η συμμαχία χρειάζεται ισχυρότερες αμυντικές δυνατότητες. Ο Τραμπ, επιδιώκοντας μια διπλωματική νίκη, ίσως υπαινιχθεί μελλοντικές πωλήσεις, όμως το Κογκρέσο παραμένει εχθρικό, λόγω των δεσμών της Τουρκίας με τη Ρωσία και του ιστορικού της στα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Ισραήλ, από την πλευρά του, θα αντιταχθεί σε οποιαδήποτε ενίσχυση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας.

Ουκρανία και Boeing: Διπλωματία και επιχειρηματικότητα

Στο μέτωπο της Ουκρανίας, η Τουρκία θα μπορούσε να παίξει ρόλο στη μεταπολεμική διευθέτηση, αναλαμβάνοντας ρόλο εγγυητή ασφαλείας στη Μαύρη Θάλασσα, εφόσον τεθεί ζήτημα εκεχειρίας και ασφάλειας.

Παράλληλα, στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, οι συνομιλίες με τον Ερντογάν περιλαμβάνουν τις πωλήσεις F-35 και F-16, αλλά και μια μεγάλη συμφωνία για επιβατικά αεροσκάφη Boeing. Όπως υπενθυμίζει η Hurriyet, η Turkish Airlines και η Boeing βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για την πώληση περίπου 200 αεροσκαφών, με στόχο την αύξηση του διμερούς εμπορίου στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια.