Μετά την απόφαση της 15ης Ιουνίου ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, επαναλαμβάνει τις τελευταίες μέρες ότι «η Ελλάδα θα πρέπει να είναι σε θέση να ξαναβγεί στις αγορές στο τέλος του 2017 ή το αργότερο στις αρχές του 2018».

O προσδιορισμός «στο τέλος του 2017» ως το κοντινότερο χρονικό σημείο για μια πρώτη δοκιμαστική έξοδο δεν είναι τυχαίος καθώς σύμφωνα με κοινοτικές πηγές οι Ευρωπαίοι περιμένουν από την κυβέρνηση δείγματα γραφής κατά την τρίτη αξιολόγηση που θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο. Αυτή τη φορά θα δίνεται έμφαση στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που ψηφίστηκαν κυρίως σε ό,τι αφορά στη λειτουργία του Δημοσίου και την απελευθέρωση των εμποδίων και την επιχειρηματικότητα (γραφειοκρατία κλπ.).

Σημαντικά κεφάλαια παραμένουν επίσης η προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και η λειτουργία του υπερταμείου με βασικό στοίχημα την ΕΔΗΣ η οποία μόλις συσταθεί θα αναλάβει την διαχείριση των περισσότερων ΔΕΚΟ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και στόχο να δώσει τέλος στο καθεστώς των κομματικών «μάνατζερ» οι οποίοι φόρτωσαν με ελλείμματα την τσέπη των φορολογούμενων. 

Σε αυτή φάση μαίνεται η μάχη από την πλευρά των Υπουργείων που ελέγχουν κάποιες ΔΕΚΟ ώστε να διατηρήσουν το έλεγχο και να εμποδίσουν την επιβολή οι κανόνων διαφάνειας και εταιρικής διακυβέρνησης με βάση τα πρότυπα του ΟΟΣΑ τους οποίους βάσει νόμου είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει η υπό δημουργία ΕΔΗΣ, η μια από τις τέσσερις υπομονάδες του υπερταμείου που θα ασχοληθεί με τις ΔΕΚΟ.  

Σκηνικό που θυμίζει τον ανασχηματισμό του 2016

Καθόλου τυχαία στο πλαίσιο αυτό δεν θεωρείται η αναφορά του κ. Ρέγκλινγκ -και μάλιστα σε συνέντευξη στην ΕΡΤ- σε Υπουργούς της κυβέρνησης που αντιδρούν στα συμφωνηθέντα και στις ιδιωτικοποιήσεις αλλά και η επιμονή του η Ελλάδα να αναλάβει την ιδιοκτησία του προγράμματος. «Ιδιοκτησία σημαίνει ότι όλοι στην κυβέρνηση και ευρύτερα στο Δημόσιο στηρίζουν το πρόγραμμα. Κι αυτό που βλέπουμε κάποιες φορές έως σήμερα, είναι ότι δουλεύουμε πολύ καλά με τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, όμως κάποιοι άλλοι υπουργοί της κυβέρνησης ορισμένες φορές αμφισβητούν μέτρα τα οποία έχουν συμφωνηθεί, συγκεκριμένες αποκρατικοποιήσεις, κι αυτό στέλνει ένα μήνυμα στις αγορές και ευρύτερα στο ευρωπαϊκό κοινό» τόνισε με νόημα. Συμπέρασμα; Κάποιοι αποδυναμώνουν τη δυναμική εξόδου στις αγορές. 

Υπενθυμίζεται ότι ανάλογο σκηνικό για τις ιδιωτικοποιήσεις (Ελληνικό, ΟΛΠ, Περιφερειακά Αεροδρόμια) είχε προκύψει και πέρυσι μετά το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης με αποτέλεσμα να υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις από την πλευρά του Πρωθυπουργού κατά τον ανασχηματισμό του Νοεμβρίου του 2016. 

Βλέπουν τέταρτο πρόγραμμα

Σε αντίθεση με τις διακηρύξεις της κυβέρνησης περί πλήρους εξόδου από τα μνημόνια το 2018 πληθαίνουν οι εκτιμήσεις αναλυτών που βλέπουν νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα του χρόνου το καλοκαίρι. Μετά τον καθηγητή του Stern School of Business της Νέας Υόρκης κ. Νικόλα Οικονομίδη ο οποίος εκτιμά ότι «υπό τις παρούσες συνθήκες το πιο πιθανό είναι να συμφωνηθεί ένα νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης το 2018», ακολούθησε ο επικεφαλής οικονομολόγος του Bruegel Ζολτ Νταρβάς ο οποίος δήλωσε ότι σε ένα χρόνο από σήμερα αναμένει «κάποια ελάφρυνση χρέους, αλλά και ένα νέο πρόγραμμα».

Στους παραπάνω προστέθηκαν χθες και οι αναλυτές της Societe General οι οποίοι ανέφεραν ότι η πιθανότητα η Ελλάδα να μπορεί να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της μετά το τέλος του τρέχοντος μνημονίου στο τέλος του 2018 είναι χαμηλή και επομένως θα χρειαστεί νέο πρόγραμμα. 

Το ενδιαφέρον της υπόθεσης, παρότι εκ πρώτης όψεως φαντάζει οξύμωρο, είναι ότι η δοκιμαστική έξοδος στις αγορές και η είσοδος σε ένα light μνημόνιο πάνε πακέτο. Ο λόγος; Η επαφή με τις αγορές μαζί με το βιώσιμο χρέος αποτελούν δύο από τις βασικές προϋποθέσεις για να μπορεί να διεκδικήσει η Ελλάδα τη φόρμουλα για ένα ήπιας μορφής μνημόνιο που μελετούν οι Βρυξέλλες και δεν είναι άλλο από τη γνωστή μας από το 2014 πιστωτική γραμμή ECCL. 

Σύμφωνα με το σενάριο που μελετούν στην Κομισιόν, η γραμμή ECCL θα καλύπτει την Ελλάδα μετά τον Αύγουστο του 2018 και τουλάχιστον ως το τέλος του 2020 που υπάρχουν ψηφισμένα μέτρα. Επομένως οι δοκιμαστικές έξοδοι στις αγορές αποτελούν προϋπόθεση για ένα λάιτ μνημόνιο (ECCL), δηλαδή για την προτιμότερη από τις δύο εκδοχές αν δεν είναι εφικτή η πλήρης έξοδος (clean exit). Η άλλη εκδοχή είναι η υπογραφή ενός κανονικού 4ου μνημονίου.

Είτε light, είτε κανονικό, οι αναλυτές εκτιμούν πάντως ότι το 4ο πρόγραμμα θα «κουμπώνει» με τα μέτρα που ήδη ψηφίσει για τη διετία 2019-2020. Συν ίσως κάποιες έξτρα μεταρρυθμίσεις στο κράτος που θα συνδεθούν με την υλοποίηση των μέτρων για το χρέος αφού αποφασιστούν μέχρι τον Ιούλιο του 2018. 

Υπενθυμίζεται ότι στις 8 Δεκεμβρίου του 2014 το Eurogroup αποφάσιζε την είσοδο της Ελλάδας σε ένα μονοετές ECCL ως δίχτυ ασφαλείας από τον Μάρτιο του 2015. Σκοπός ήταν να υποβοηθήσει την Ελλάδα να βγει μέσα σε 12 μήνες από την εποχή των μνημονίων και να συνεχίσει την πορεία της δανειζόμενη από τις αγορές. Τότε η Ελλάδα πληρούσε και τις δύο βασικές προϋποθέσεις για την ένταξη στη γραμμή ECCL καθώς το ΔΝΤ έκρινε το χρέος βιώσιμο και η χώρα είχε βγει δύο φορές δοκιμαστικά στις αγορές. Βεβαίως οι εξελίξεις μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ήταν διαφορετικές.