Ενας αιώνας πέρασε από τη σύληση της παλαιότερης μονής στην Ευρώπη, κατά την οποία βέβηλοι άρπαξαν εκατοντάδες χειρόγραφα, βιβλία, σπάνια συγγράμματα και πλήθος ανεκτίμητων ιερών κειμηλίων 

Στις 17 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη σύληση της Ιεράς Μονής Εικοσιφοίνισσας από τον βουλγαρικό στρατό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πλούσια τόσο από πλευράς θρησκευτικής ιστορίας όσο και ιερών κειμηλίων, η Εικοσιφοίνισσα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους προσκυνηματικούς τόπους της Μακεδονίας και, συγχρόνως, το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ελλάδα αλλά και το παλαιότερο στην Ευρώπη. Η ίδρυση της μονής ανάγεται στα χρόνια του Επισκόπου Φιλίππων Σώζοντος, ο οποίος έλαβε μέρος στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ.).

Η ιστορία της μονής παραμένει άγνωστη έως και τον 11ο αιώνα, οπότε ανακηρύχθηκε σταυροπηγιακή και χτίστηκε νέος καθολικός (κεντρικός) ναός, των Εισοδίων της Θεοτόκου. Βρίσκεται στα όρια των νομών Σερρών και Δράμας, σε ύψος 753 μέτρων, στο Παγγαίο, αλλά διοικητικά ανήκει στη Μητρόπολη Δράμας. Το γεγονός της λεηλασίας της από τους Βουλγάρους έρχεται να υπενθυμίσει σήμερα ο Λάμπρος Τουφεξής, πρώην δήμαρχος Ελευθερουπόλεως και δημοσιογράφος με μακρά εμπειρία. Ο ίδιος έχει συγγράψει εμπεριστατωμένα άρθρα σχετικά με τα συληθέντα ιερά κειμήλια της Εικοσιφοίνισσας, αποσπώντας τον έπαινο πολλών Μητροπολιτών.

ΚΑΤΑΛΗΨΗ

Με εντολή της βουλγαρικής κυβέρνησης να καταγράψει κειμήλια και χειρόγραφα σε μονές της Μακεδονίας, τμήμα του βουλγαρικού στρατού συνοδευόμενο από τον αρχικομιτατζή Τοντόρ Πανίτσα και τον βουλγαρικής καταγωγής Τσέχο Βαλντεμάρ Σις, ο οποίος αυτοαποκαλούνταν «αρχαιολόγος», κατέλαβε το Μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας. Παραπλανώντας τους μοναχούς, τους έπεισε να του δείξουν την κρύπτη όπου φυλασσόταν ο θησαυρός της μονής. Αφού πρώτα απομόνωσε σε έναν αποθηκευτικό χώρο τους μοναχούς (σ.σ.: οι οποίοι αργότερα μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι στη Βουλγαρία), ο Σις προχώρησε στην αρπαγή των χειρογράφων και των κειμηλίων. Αυτά φορτώθηκαν σε 17 μουλάρια και μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία. Κάποια διασώθηκαν από τη μανία των Βουλγάρων, επειδή είχαν μεταφερθεί εγκαίρως στη Μονή Βατοπαιδίου.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Το μεγαλύτερο τμήμα της σπουδαίας βιβλιοθήκης της μονής περιλάμβανε 1.300 τόμους παλαιών συγγραμμάτων, βιβλία, κώδικες, ιερά άμφια, σκεύη, άγια λείψανα κ.ά. Ανάμεσα στα πιο σημαντικά κειμήλια αξίζει να αναφερθούν το Ευαγγέλιο του Ιωάννη Κατακουζηνού (1354), φτιαγμένο από μεμβράνη, χρυσό κάλυμμα και πολύτιμους λίθους, τέσσερις εικόνες των Ευαγγελιστών με τον Ιησού στο κέντρο και τα Εισόδια στην πίσω όψη, η Εσθής της Θεοτόκου, η δεξιά χειρ της Μαρίας της Μαγδαληνής, η κάρα και τα τεμάχια των Αγίων Διονυσίου, Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, Χαραλάμπους, Παντελεήμονος, 12 ολόχρυσες εικόνες της Θεοτόκου, 130 πολυκάνδηλα χρυσά και ασημένια κ.ά. Εως σήμερα, παρά τα έντονα διαβήματα από ελληνικής πλευράς, έχουν επιστραφεί ελάχιστα και ήσσονος σημασίας κειμήλια. Σημαντικότερο όλων όμως είναι το σπάνιο χειρόγραφο του 9ου αιώνα, στο οποίο απεικονίζεται το κείμενο της Καινής Διαθήκης, που θεωρείται το παλαιότερο παγκοσμίως πλήρες χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης. Επεστράφη έπειτα από τελετή υποδοχής στη μονή της Δράμας τον Δεκέμβριο του 2016.

Για το ίδιο θέμα μίλησε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» και ο Γεώργιος Χατζόπουλος, πρώην λυκειάρχης και μέλος της Εταιρείας Δραμινών Μελετών. «Αν και υπολογίζονται τα χειρόγραφα αυτά σε πάνω από 400 -και της σύλησής τους είχε προηγηθεί καταγραφή τους από τον τότε Μητροπολίτη Δράμας Αγαθάγγελο-, ο ακριβής αριθμός τους δεν είναι γνωστός. Μόλις διαπράχθηκε η λεηλασία, ο τότε νομάρχης Δράμας Νικ. Μπακόπουλος με αναφορές του ζήτησε την άμεση επιστροφή τους, αίτημα που όμως δεν γίνεται αποδεκτό. Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση στέλνει το 1923 καθηγητή Βυζαντινής Ιστορίας στη Σόφια με πλήρη κατάλογο των κλοπιμαίων. Αυτός όμως καταφέρνει να φέρει ελάχιστα κομμάτια -σχεδόν 200- αυτού του θησαυρού» σημειώνει ο κ. Χατζόπουλος.

ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΗ ΧΑΓΗ

Και συνεχίζει: «Εμείς, ως Εταιρεία Δραμινών Μελετών, είχαμε πάρει πρωτοβουλίες απευθυνόμενοι στην πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της Ελλάδας πριν από 10 χρόνια, και κατά καιρούς επανερχόμαστε. Ηδη έχουμε κάνει μια κίνηση προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά οι διαδικασίες εκεί θα είναι χρονοβόρες, όπως και η οικονομική επιβάρυνση για εμάς. Πριν από δύο χρόνια είχε γίνει απόπειρα να συνδεθεί η επιστροφή των οστών του Σαμουήλ, που βρίσκονται στις Πρέσπες, με την επιστροφή από την Σόφια των κειμηλίων της Εικοσιφοίνισσας, χωρίς όμως να υπάρξει θετική συνέχεια. Μια προσφυγή από έναν δυναμικό φορέα που μπορεί να είναι και η ίδια η Εκκλησία, στο Δικαστήριο της Χάγης και στο Τμήμα των Μορφωτικών Υποθέσεων θα μπορούσε κάπως να ταρακουνήσει τα νερά! Εμείς είχαμε προτείνει τη σύσταση φορέα, με συμμετοχή των Μητροπόλεων που άμεσα θίγονται, των τότε νομαρχών, δημάρχων κ.ά., προκειμένου να συγκροτηθεί μια πιο δυναμική διεκδίκηση».

«ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΜΟΥ ΕΙΠΑΝ ΜΕ ΘΡΑΣΟΣ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΛΕΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ!»

Ο κ. Τουφεξής επισκέφθηκε το Μουσείο (Κέντρο Βυζαντινοβουλγαρικών Μελετών) «Ιβάν Ντουίτσεφ» στη Σόφια το 2009, όπου φυλάσσονται τα κλοπιμαία από τη μονή. Οπως ο ίδιος θυμάται, υποχρεώθηκε από την υπάλληλο του μουσείου να υπογράψει δήλωση ότι δεν θα δημοσίευε κείμενα σχετικά με όσα θα έβλεπε! «Εγώ, φυσικά, το παρέβλεψα και δημοσίευσα στη συνέχεια άρθρα για τα κλαπέντα κειμήλια» δηλώνει και προσθέτει: «Στις επίμονες παρακλήσεις μας να δούμε το πολύτιμο Ευαγγέλιο του Κατακουζηνού, εκείνη δικαιολογήθηκε ότι ήταν διπλοκλειδωμένο και ότι το κλειδί το κρατά μόνο η απουσιάζουσα εκείνη την ημέρα διευθύντρια του κέντρου. Οταν παρατήρησα ότι όλα αυτά κακώς τα κρατούν και οφείλουν να τα επιστρέψουν, με θρασύτητα απάντησε ότι αποτελούν “λεία πολέμου”! Τότε και εγώ της απάντησα: “Είστε κλέφτες! Υπογράψατε τη Συνθήκη του Νεϊγύ (1919) και, αντί για όλα τα κειμήλια, μας στείλατε κάποια επουσιώδη!”. Μάλιστα, ο φίλος που μας συνόδευε με συμβούλεψε να φύγουμε, επειδή, διαφορετικά, θα βρίσκαμε τον μπελά μας – πράγμα που πράξαμε».