Ο αείμνηστος ταξίαρχος ε.α. Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος, ήταν επικεφαλής των δυνάμεων Αμύνης του (κατεχόμενου σήμερα) στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ,  πολεμώντας επί τρεις μέρες (14-16/8/1974) τον Τούρκο εισβολέα και διατάσσοντας «απαγκίστρωση» όταν πλέον  η κατάσταση δεν ήταν ανατρέψιμη. Το τριήμερο εκείνο, σκοτώθηκαν ή χάθηκαν (βρίσκονται στη λίστα των αγνοουμένων) 90 Έλληνες  αλλά κατάφεραν να σωθούν 230, με τις έγκαιρες κινήσεις του αείμνηστου Σταυρουλόπουλου.

Ο ήρωας στρατοπεδάρχης, αναπαύεται από την περασμένη Δευτέρα, στο Κοιμητήριο της Ραφήνας.

Μια ζωή μάχες …

Ο Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος γεννήθηκε στον Ψαθόπυργο Αχαΐας την 31/12/1925 και καταγόταν από στρατιωτική οικογένεια. Σε ηλικία 18 ετών εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση, στελεχώνοντας τον λόχο Δεδούση του 5/42 του Συνταγματάρχη Δ. Ψαρρού. Μετά την απελευθέρωση εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων και αποφοίτησε το 1949. Έλαβε μέρος στις τελευταίες επιχειρήσεις του Εθνικού Στρατού κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο υπηρετώντας στη Φλώρινα, όπου τραυματίσθηκε δις και παρασημοφορήθηκε.

Στην Κύπρο υπηρέτησε για πρώτη φορά την περίοδο 1961-1963 ως Διοικητής του Λ.Β.Ο. Το 1974 υπηρετούσε στο 2ο Ε.Γ. του Αρχηγείου Στρατού με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη. Τον Ιούλιο 1974 διατάχθηκε να μεταβεί στην Κύπρο με το Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ για να συνοδεύσει τη σειρά αντικαταστάσεως της ΕΛ.ΔΥ.Κ. και να παραλάβει τους απολυόμενους που θα επαναπατρίζονταν.

Λόγω της εισβολής, παρέμεινε στην Κύπρο και διετέλεσε υποδιοικητής της ΕΛ.ΔΥ.Κ. από 10/8/1974, στρατοπεδάρχης της ΕΛ.ΔΥ.Κ. από 13/8/1974 και επικεφαλής των Δυνάμεων Αμύνης του Στρατοπέδου ΕΛ.ΔΥ.Κ. κατά τις κρίσιμες μάχες που έγιναν από την 14η Αυγούστου 1974 ως τις 16η Αυγούστου 1974.

Κατά την Μάχη του Στρατοπέδου 318 άνδρες της ΕΛΔΥΚ, αντιμετώπισαν επιτυχώς περίπου 6.900 Τούρκους και Τουρκοκυπρίους στρατιώτες. Λύγισαν μόνο όταν λίγο προ της συμφωνηθείσας εκεχειρίας έπαψαν οι ανασχετικές βολές του Πυροβολικού της 187 ΜΠΠ με αποτέλεσμανα καταφέρουν τα άρματα των Τούρκων να περάσουν την γραμμή Αμύνης του Λόχου Διοικήσεως στο Ύψωμα Β’ εκτός του Στρατοπέδου. Με ορατό πλέον τον κίνδυνο να εγκλωβισθούν και να χαθούν άπαντες οι υπερασπιστές, ο Ανχης Σταυρουλόπουλος περί την 13.30 διέταξε απαγκίστρωση εν ημέρα και υπό την ισχυράν πίεσιν του εχθρού. Χάθηκαν περί τους 90 άνδρες συνολικά (πεσόντες και αγνοούμενοι) αλλά σώθηκαν 230 περίπου. Οι Τούρκοι είχαν περί τους 800 νεκρούς και 1400 τραυματίες. Αυτή η Μάχη διδάσκεται στην Βρετανική Στρατιωτική Ακαδημία ως η πιο άνιση Μάχη της Νεώτερης Ιστορίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως ουδέποτε κλήθηκε να καταθέσει στη διάρκεια των ανακρίσεων της Εξεταστικής Επιτροπής που είχε συσταθεί στην βουλή για τον «Φάκελο της Κύπρου». Η πολιτεία τον «τίμησε» για την προσφορά του, με την μετάθεση του –μετά το 1974- σε Τάγμα … ανεπιθύμητων στην Κρήτη, που αποτελούνταν από 20 απείθαρχους στρατιώτες. Αργότερα τον αποστράτευσαν με τον βαθμό του ταξίαρχου. «Τα παράσημα μου είναι η προσφώνηση «πάτερα μας» που ακούω όποτε συναντώ βετεράνο μαχητή του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ.. Δεν χρειάζομαι τίποτε άλλο» δήλωσε σε μία τελευταία συνέντευξη του  αείμνηστος Σταυρουλόπουλος.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Οι ιστορικές αναμνήσεις του περιέχονται στο βιβλίο «Το Χρονικό της μάχης της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.) 14-16/8/1974, που επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης (Εκδόσεις Πελασγός). Το υλικό του βιβλίου αυτού περιέχει πολύτιμα ιστορικά τεκμήρια για τα πολεμικά συμβάντα κατά την εισβολή και συνιστά μνημείο της αυτοθυσίας και της γενναιότητας που επέδειξαν οι Έλληνες στρατιώτες (αλλά και Έλληνες άμαχοι) στις μάχες του Αυγούστου 1974 στο στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ. και στο ολοκαύτωμα του.

Αττίλας ΙΙ

Ο Σταυρουλόπουλος   βρέθηκε ως συνοδός σειράς αντικατάστασης στην Κύπρο, αλλά κλήθηκε να αναλάβει στις 10 Αυγούστου 1974 χρέη υποδιοικητή της ΕΛ.ΔΥ.Κ., μένοντας  στο στρατόπεδο με δύο λόχους τυφεκιοφόρων, μέρος ΛΒΟ και το Λόχο Διοικήσεως. Τα υπόλοιπα μάχιμα τμήματα της ΕΛ.ΔΥ.Κ. δεν έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις του τριημέρου κατά του στρατοπέδου, άγνωστο γιατί έως σήμερα, ενώ ο διοικητής της ΕΛ.ΔΥ.Κ. Νικολαίδης αναζήτησε την ασφάλεια στα μετόπισθεν. «Ανέλαβα εν μέσω μιας κατάστασης που ήταν γεμάτο φήμες  ότι οι Τούρκοι θα προχωρούσαν και θα επιχειρούσαν να καταλάβουν και άλλα εδάφη εάν η διπλωματία στη Γενεύη αποτύγχανε. Και η ΕΛ.ΔΥ.Κ σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να τους φράξει το δρόμο, όπως και τελικά έγινε»

«Έβλεπες να αναμιγνύονται η απόγνωση, ο θυμός και ο ηρωισμός …»

«Κάλεσα τους διοικητές τον λόχων και τους εδήλωσα επί λέξει : «Σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης, θα πολεμήσετε μέχρι ενός χωρίς να κάνετε σπιθαμή πίσω. Μόνο με διαταγή μου –και κανενός άλλου- θα απαγκιστρωθεί η μονάδα» Στις 05:00 το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974, παραμονή της Παναγίας, ξεκίνησε η επίθεση των Τούρκων κατά του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ. με την αεροπορία  και το πυροβολικό τους να βομβαρδίζει ανελέητα τις θέσεις των υπερασπιστών. Μετά από συνεχές σφυροκόπημα εμφανίστηκαν τα πρώτα πεζοπόρα τμήματα, που «θερίστηκαν» όμως τους υπερασπιστές του στρατοπέδου. Ακόμη και οι μάγειρες του Λόχου Διοικήσεων ήταν εκεί με το τυφέκιο στο χέρι, πολεμώντας μέσα στο όρυγμα. Οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν προς το χωριό Γερόλλακος, ανασυντάχθηκαν και επιχείρησαν νέα επίθεση από την πλευρά του αεροδρομίου. Για άλλη μια φορά όμως η προσπάθεια τους απέτυχε με μεγάλες απώλειες. «Οι άνδρες μας άκουγαν το περίεργο σφύριγμα των όλμων που πλησίαζαν τόσο συχνά, που πολλές φορές πυροβολούσαν μέσα από τα ορύγματα τους χωρίς να βλέπουν. Απλά έβγαζαν το όπλο τους πάνω από το κεφάλι τους έξω από το όρυγμα, αλλά με το κεφάλι μέσα σε αυτό, και πυροβολούσαν στα τυφλά προς τα εκεί όπου υπολόγιζαν ότι επιτίθεντο οι Τούρκοι»
Από το πρωί της επόμενης ημέρας, 15 Αυγούστου 1974, το στρατόπεδο εβάλλετο από την τουρκική αεροπορία, πυρά πυροβολικού και από βολές όλμων. Ήταν σημάδι της γενικής επίθεσης που ετοίμαζαν οι τούρκοι   κατά του στρατοπέδου που θεωρούνταν εμπόδιο για την κατάληψη της Λευκωσίας. Οι βολές πυροβολικού της 187 ΜΠΠ  κατά των Τούρκων, καθήλωσε τις εχθρικές δυνάμεις για αρκετές ώρες στις θέσεις τους. Την ίδια ώρα το αίτημα του  Σταυρουλόπουλου για ενίσχυση του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ με δυνάμεις πεζικού και τεθωρακισμένων έμεινε μόνο στις υποσχέσεις. «Ένιωσα απαίσια που φάνηκα ψεύτης στα μάτια των αξιωματικών και οπλιτών μου. Κάποιοι που κατάλαβαν ότι και εγώ έπεσα θύμα της αναξιοπιστίας των πληροφοριών που μου έδωσαν τα ανωτέρα κλιμάκια μου είπαν για πρώτη φορά την φράση που ακόμη τριγυρνάει στα αυτιά μου. «Μας γέλασαν κ. Διοικητά. Μείναμε μόνοι, Μας εγκατέλειψαν». Μας θυσίαζαν με ελαφριά την καρδία, στο βωμό ποιας σκοπιμότητας».

Στις 16 Αυγούστου 1975 η επίθεση των Τούρκων ξεκίνησε με ρίψη βομβών ναπάλμ, που μετέτρεψε το στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ. σε κόλαση. Ακολούθησε σφοδρός βομβαρδισμός από πυροβολικό, όλμους και όπλα ευθυτενούς τροχιάς. Τα πύρα έβαλλαν κατά της γραμμής άμυνας των υπερασπιστών του στρατοπέδου. Μετά τις 7 το πρωί η πρώτη επίθεση από πεζοπόρα τουρκικά τμήματα αποκρούστηκε με επιτυχία με αποτέλεσμα να οπισθοχωρήσουν προς ανασύνταξη. Και η δεύτερη επίθεση –μετά τις 10 το πρωί- δεν στέφθηκε με επιτυχία. «Κανείς μας δεν δείλιασε. Κανείς δεν κιότεψε. Όλοι μάχονταν με πείσμα, αποφασισμένοι να υπερασπιστούν το στρατόπεδο τους. Το «σπίτι» τους» … Οι Τούρκοι είδαν ότι δεν τα κατάφερναν παρά το σφοδρότατο πυρ. Οι σφυρίχτρες τους ξανασφύριξαν σημαίνοντας την αναδίπλωση τους, προτού χάσουν περισσότερους άνδρες».

Η τελική επίθεση των Τούρκων ξεκίνησε στις 11.30. Μαζί με τα πεζοπόρο τμήματα εμφανίστηκαν και άρματα που κινούνταν σε σχηματισμό λαβίδας, με σκοπό να αποκλείσουν εντός της τους Έλληνες υπερασπιστές και να τους αποδεκατίσουν. Αντιαρματικά δεν υπήρχαν και οι Ελδυκάριοι προσπαθούσαν να ανακόψουν την πορεία τους με τα Μ1. «Τότε έχασα των ΉΡΩΑ –και γράψτε με κεφαλαία γράμματα αυτή την λέξη- λοχαγό μου, επικεφαλής της διμοιρίας μηχανικού. Σωτήρη Σταυριανάκο. Ο Σταυριανάκος βλέποντας τα άρματα να έχουν φτάσει μπροστά τους, βγαίνει από το όρυγμα του και επιτίθεται τρέχοντας στο πιο κοντινό άρμα με σκοπό να σκοτώσει με πιστόλι τον οδηγό του, πυροβολώντας από τη θυρίδα. Βλέποντας τον έτσι ακάλυπτο να τρέχει, το πλήρωνα από ένα άλλο τουρκικό άρμα κάνει βολή και τον πετυχαίνει πριν ολοκληρώσει τον σκοπό του και τον στέλνει στο Πάνθεον των Αθανάτων».

Ώρα μηδέν

Ο χρόνος πλέον μέτραγε αντίστροφα. Οι Τούρκοι είχαν καταφέρει να σπάσουν τις γραμμές άμυνας και πλέον τα άρματα περνούσαν πάνω από τα ορύγματα μέσα στα οποία υπήρχαν Έλληνες υπερασπιστές. «Εκεί υπήρξαν μάχες σώμα με σώμα, απερίγραπτου ηρωισμού, όπου γραφείς, ταχυδρομικοί, οδηγοί, μάγειροι έδειξαν ότι ανεξαρτήτως ειδικότητας ο ‘Ελλην στρατιώτης υπερέχει παρασάγγας σε ηρωισμό. Όμως όλα έχουν τα όριά τους και αυτά τα όρια ξεπεράστηκαν προ πολλού» λέει ο γενναίος αξιωματικός που τίμησε τον όρκο και την στολή του. Κάπου εκεί σταμάτησαν και οι βολές της 187 ΜΠΠ η χαριστική βολή στην προσπάθεια των λιγοστών υπερασπιστών του στρατοπέδου της ΕΛ.ΔΥ.Κ να το σώσουν. «Απλά επιβεβαιώνει την πεποίθηση μου ότι μα είχαν προ πολλού εγκαταλείψει και ότι μας θεωρούσαν τελειωμένους».

Λίγο πριν την ολοκληρωτική κατάληψη του στρατοπέδου ο  .Σταυρουλόπουλος πήρε την απόφαση απαγκίστρωσης, ώστε να σώσει τους στρατιώτες του που συνέχιζαν να μάχονται μέσα στα ορύγματα και όχι μόνο «Ήξερα ότι αυτή η απόφαση μου μπορούσε να μου στοιχίσει στρατοδικείο, αλλά προτίμησα να σώσω τα φαντάρια μου, που πολεμούσαν επί τριήμερο σαν λιοντάρια».

Με τη διαταγή της απαγκίστρωσης προς τα μετόπισθεν, άρχισε μια μάχη που  έβλεπες την απόγνωση, τον θυμό και τον ηρωισμό να αναμιγνύονται. «Στρατιώτες που έβγαιναν άοπλοι από τα ορύγματα, έβλεπαν μπροστά τους τα τουρκικά άρματα … μου είπαν για έναν στρατιώτη μας, πάνω στην απόγνωση του και τον θυμό του και επειδή δεν του είχε μείνει ούτε μία χειροβομβίδα πάνω του, να εκτοξεύει κατά του τουρκικού άρματος με όλη τη δύναμη του, το ατομικό κράνος, πριν αυτό περάσει από πάνω του. Δεν θα ξεχάσω ποτέ στην ζωή μου αυτές τις στιγμές. Όλους αυτούς τους ΗΡΩΕΣ που απέδειξαν ότι το DNA τους ήταν το ίδιο και απαράλλακτο με αυτό των 300 του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες».