Σε μια αν μη τι άλλο εμπεριστατωμένη σύγκριση δυνάμεων της περιοχής προχώρησε το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών της Κύπρου.
Η μελέτη τιτλοφορείται ως εξής: Το στρατιωτικό τοπίο στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή 2024.
Ι. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Στη βάση ορισμένων ενδεικτικών παραγόντων, οικονομικών, πληθυσμιακών, γεωγραφικών και κυρίως στρατιωτικών, η Τουρκία προβάλλει ως αρκετά ισχυρή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, με διευρυμένη ικανότητα προβολής ισχύος και επιρροής. Ακολουθούν, με κάποια διαφορά, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, λαμβανομένων υπόψη των πυρηνικών ικανοτήτων του Ισραήλ, οι συσχετισμοί ισχύος διαφοροποιούνται άρδην προς όφελος της χώρας αυτής. Από την άλλη, η δράση ισχυρών παραστρατιωτικών οργανώσεων ως «πληρεξούσιοι» του Ιράν στην περιοχή, προσθέτουν στις στρατιωτικές δυνατότητες της Τεχεράνης. Στο δυτικό άκρο της Ανατολικής Μεσογείου το στρατιωτικό εκτόπισμα της Ελλάδας είναι επίσης αξιόλογο και δεν μπορεί να αγνοηθεί, ενώ η Κύπρος αποτελεί το πιο αδύνατο μέρος στην όλη εξίσωση στην περιοχή.
Ήρθε ο καιρός να νιώσουν οι Γερμανοί... Έλληνες! Η οικονομία της Γερμανίας πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης του Κυπριακού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών (ΚΚΣΜ), με θέμα τη σύγκριση δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, η οποία προσλαμβάνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ενόψει της κλιμακούμενης κρίσης στην περιοχή.
Τα συμπεράσματα και οι διαπιστώσεις από τη μελέτη που εκπόνησε και υπογράφει ο Δρ Άριστος Αριστοτέλους, επικεφαλής του ΚΚΣΜ, Ειδικός σε Θέματα Άμυνας και Στρατηγικής, καταγράφονται ως ακολούθως:
• Η Τουρκία με το εύρος των αμυντικών της δυνατοτήτων και την ανεπτυγμένη πολεμική της βιομηχανία, φαίνεται να ξεχωρίζει για το στρατιωτικό της εκτόπισμα στην περιοχή και όχι μόνο. Η Άγκυρα παρουσιάζει ικανότητες να υποστηρίζει ακόμη και παρουσία δυνάμεων της σε διάφορα σημεία στην περιοχή ή και αλλού στην Αφρική. Δύναται να στηρίζει ενεργό στρατιωτική εμπλοκή της στο Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη και ασφαλώς στην Κύπρο αλλά και να εκδηλώνει δυνατότητες προβολής ισχύος πέραν του γεωγραφικού της χώρου, εξυπηρετώντας στόχους της αναθεωρητικής της πολιτικής. Ωστόσο, παρά τις αυξημένες αμυντικές της δαπάνες, ο αποκλεισμός της από στρατιωτικά προγράμματα των ΗΠΑ, έχουν δυσχεράνει την απρόσκοπτη αναβάθμιση των δυνάμεων της. Ταυτόχρονα η δράση των Κούρδων παραμένει για την Τουρκία μόνιμη απειλή και ο περίγυρός της αρκετά επισφαλής.
• Όπως και η Αίγυπτος, το Ιράν με το εκτεταμένο, αν και εν πολλοίς πεπαλαιωμένο οπλοστάσιο του, καθώς και άλλα οπλικά και διαστημικά μέσα που κατέχει, είναι ιδιαίτερα υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη. Με ισχυρό στόλο μη-επανδρωμένων αεροσκαφών και πολλές χιλιάδες βαλλιστικών και άλλων πυραύλων μακρού βεληνεκούς, το Ιράν έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στον τομέα αυτό έναντι διαφόρων δυνάμεων στην περιοχή. Το γεγονός αυτό συνιστά ανησυχητική διαπίστωση και απειλή σε υφιστάμενους ή εν δυνάμει αντιπάλους του στη Μέση Ανατολή. Η δε δυνατότητα παραγωγής μέσων μαζικής εξόντωσης και η προοπτική ανάπτυξης πυρηνικών ικανοτήτων, καθίσταται εφιαλτική για το Ισραήλ και για άλλους δρώντες εντός και πέραν της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Έρχονται άσχημες εξελίξεις στην Μ. Ανατολή! Νεκρός ο ηγέτης της Χαμάς-Τον σκότωσαν στρατιώτες στη Ράφα (upd-σκληρές εικόνες)
• Η δράση παραστρατιωτικών οργανώσεων, εφοδιασμένων με εκατοντάδες χιλιάδες πυραύλους, υποστηριζόμενων από την Τεχεράνη, όπως η Χεσμπολάχ στο Λίβανο, η Χαμάς στη Γάζα και οι Χούθι στην Υεμένη, συνιστούν το μακρύ χέρι του Ιράν, για έμμεση προβολή ισχύος στη Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου τα αναπάντεχα πλήγματα των ισραηλινών επιχειρήσεων κατά της Χαμάς και της Χεσμπολάχ, αυξάνουν το κενό αποτρεπτικών ικανοτήτων και άμυνας του Ιράν, αφήνοντας την Τεχεράνη ακόμη πιο εκτεθειμένη σε νέο κύκλο κτυπημάτων από το Ισραήλ που για λόγους γοήτρου θα είναι υποχρεωμένη επίσης να ανταποδώσει.
• Το Ισραήλ κατέχει σημαντική θέση στην περιοχή. Παρά τα σχετικά μικρά του μεγέθη, εντούτοις με τις αιματηρές αμυντικές του δαπάνες, τις υψηλότερες μετά τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, παρουσιάζει μια αξιόλογη πολεμική μηχανή, με ασυγκρίτως τεράστιες φονικές ικανότητες ένεκα και του πυρηνικού του οπλοστασίου. Αδιαμφησβήτητο είναι το τεχνολογικό επίπεδο των δυνάμεων του, το οποίο χαρακτηρίζει τη διαστημική και άλλη κατασκοπευτική του δεινότητα, την αντιαεροπορική του άμυνα, το μακράς εμβέλειας πυραυλικό του σύστημα και τα μη επανδρωμένα οχήματα, και ασφαλώς την Πολεμική του Αεροπορία. Καθοριστική της αποτελεσματικότητας του είναι η διαχρονική λογισμική και επιχειρησιακή στήριξη που το Ισραήλ έχει από τις ΗΠΑ.
• Η Ελλάδα συγκρινόμενη με άλλους δρώντες, ως Μεσογειακή και όχι Μεσανατολική χώρα, διαθέτει αρκετές δυνάμεις για αποτελεσματική υπεράσπιση του εθνικού της χώρου, με αιχμή του δόρατος τη βελτιωμένη σε ικανότητες Ελληνική Αεροπορία και το Ναυτικό. Η Ελλάδα ως μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. προβάλλει ως αξιόλογη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιοχής, παρότι η επίσης Νατοϊκή Τουρκία, ένεκα γεωγραφικής θέσης και περισσότερων αεροπορικών και ναυτικών μέσων, κάπως πλεονεκτεί, χωρίς ποσώς να υποτιμούνται και οι ικανότητες της Αιγύπτου και του Ισραήλ.
• Η μικρή σε έκταση, πληθυσμό και οικονομικά μεγέθη Κύπρος, προπύργιο της Ε.Ε. στη γειτονιά αυτή, προβάλλει στρατιωτικά ως η πιο αδύναμη και ουσιαστικά ανυπεράσπιστη χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η Κύπρος έχει μεν ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα, το δεύτερο μετά το Ισραήλ, αλλά τις χαμηλότερες δαπάνες για την άμυνα, ήτοι $535 εκ. έναντι $540 εκ. του Λιβάνου και $1,3 δις της Ιορδανίας. Ταυτόχρονα είναι εκτεθειμένη στην παρουσία των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων και στην απειλή που δύνανται να προβάλουν στο νησί. Το δε οπλοστάσιο της είναι συγκριτικά μικρό και εν πολλοίς πεπαλαιωμένο.
Σκοπός
Σκοπός της μελέτης είναι η ανάδειξη του γενικότερου συσχετισμού ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, καθώς και η αξιολόγηση των ικανοτήτων των ισχυρών κυρίως δρώντων στην περιοχή. Προς το σκοπό αυτό η μελέτη παραθέτει και αναλύει στοιχεία, ποσοτικές συγκρίσεις και ποιοτικές υποδείξεις, καθώς και σχετικούς Πίνακες, με αναφορά σε ενδεικτικό αριθμό επιλεγμένων χωρών, περιλαμβανομένης της Ελλάδας και της Κύπρου.
Πηγές
Τα στοιχεία προέρχονται από ανοικτές και προσβάσιμες πηγές όπως το SIPRI, το IISS, το RUSI, το IMF, το CIA Factbook, το Global Firepower, το Eurostat και άλλα τα οποία έχουν επεξεργαστεί, ταξινομηθεί και οργανωθεί για σκοπούς της μελέτης.
II. ΑΝΑΛΥΤΙΚA ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Πληθυσμός
Η Αίγυπτος με πληθυσμό 109.5 εκ. παραμένει η μεγαλύτερη χώρα στην περιοχή, με δεύτερο το Ιράν με 87.5 εκ. που έχει ξεπεράσει την Τουρκία και η οποία τώρα βρίσκεται στην τρίτη θέση πληθυσμιακά, με 83.6 εκ. Ακολουθεί το Ιράκ με 41.2 εκ. Στην Ελλάδα ο πληθυσμός ανέρχεται στα 10.5 εκ. και στο Ισραήλ 9.2 εκ. Η Κύπρος με 1.1 εκ είναι η μικρότερη πληθυσμιακά χώρα στην περιοχή.
Γεωγραφία – στρατηγική αξία
Η Σαουδική Αραβία με 2.13 εκ. τ.χ. κατέχει τη μεγαλύτερη σε έκταση γεωγραφική θέση στην περιοχή. Στη δεύτερη θέση είναι το Ιράν με 1.63 εκ. τ.χ., στην τρίτη η Αίγυπτος με 997.739 τ.χ. και μετά η Τουρκία με 783.502 τ.χ. Η Ελλάδα έχει έκταση 131.957 τ.χ. και η Κύπρος την μικρότερη, 9.251 τ.χ.
Η κάθε χώρα έχει τη δική της στρατηγική αξία ανάλογα με τα δεδομένα της εκάστοτε εποχής. Διαχρονικά ωστόσο, δεσπόζουσα θέση κατέχει η Τουρκία που βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής, Ευρώπης και Αφρικής και η Αίγυπτος με τη διώρυγα του Σουέζ. Τη δική τους στρατηγική αξία έχουν βέβαια και οι χώρες που βρέχονται από τον Περσικό Κόλπο, τα Στενά του Ορμούζ και την Ερυθρά Θάλασσα, όπως απέδειξε και η δράση των Χούθι από την Υεμένη, με την παρεμπόδιση της ναυσιπλοΐας
Οικονομία: Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ): Πρώτη με μεγάλη διαφορά όσον αφορά το μέγεθος του ΑΕΠ είναι η Τουρκία, το οποίο φέτος προβλέπεται να φθάσει τα $1.15 τρις. Δεύτερη είναι η Σαουδική Αραβία με το ΑΕΠ της στα $1.11 τρις, τρίτο το Ισραήλ με $540 δις και ακολουθεί το Ιράν με $386 δις. Η Ελλάδα με το ΑΕΠ της στα $256 δις έχει υποχωρήσει στην έβδομη θέση. Ακολουθούν η Αίγυπτος και το Ιράκ. Για τη Συρία, στον οικονομικό όπως και στο στρατιωτικό τομέα, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία, ένεκα της σύγχυσης που επικρατεί στη χώρα αυτή.
Τον υψηλότερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης παρουσιάζει η Σαουδική Αραβία με 4%, η Αίγυπτος με 3,6% και η Τουρκία και το Ισραήλ, αμφότερες με 3%. Ωστόσο ένεκα της κρίσης που έχει ξεσπάσει και τις συνεχιζόμενες πολεμικές επιχειρήσεις, είναι απίθανο η ισραηλινή οικονομία να επιτύχει αυτό τον αναπτυξιακό στόχο.
Επίσης η συνέχιση και περαιτέρω κλιμάκωση και διεύρυνση της στρατιωτικής σύρραξης του Τελ Αβίβ με τις δυνάμεις του «Άξονα της Αντίστασης» κατά του Ισραήλ, δεν θα έχει απλώς ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις αλλά και πολιτικές ανακατατάξεις στην περιοχή.
Όσον αφορά το κατά κεφαλήν εισόδημα, το Ισραήλ με $54.059 κατέχει την πρώτη θέση, με δεύτερη την Κυπριακή Δημοκρατία με $36.976, τρίτη τη Σαουδική Αραβία, με $33.144 και τέταρτη την Ελλάδα με $24.513. Στην Τουρκία το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι $15.368 και στο Ιράν $4.418. Ο Λίβανος με $3.283 έχει το χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα, με πιθανότητα περαιτέρω συρρίκνωσης από το πλήγμα στην οικονομία του από τη μεταφορά στο έδαφος του της καταστροφικής αναμέτρησης Ισραήλ – Χεσμπολάχ.
Αμυντικές δαπάνες: Στα υψηλότερα επίπεδα κυμαίνονται οι δαπάνες για την άμυνα στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ ($69.1 δις, $20,7 δις και $19.2 δις αντίστοιχα). Η Τουρκία για το 2024 έχει προϋπολογισμένο, για σκοπούς άμυνας, ποσό $16.5 δις, που αν τελικά υλοποιηθεί θα είναι κατά 90% περίπου υψηλότερο των προηγούμενων χρόνων. Ιράν και Ελλάδα διαθέτουν για την άμυνα γύρω στα $7 δις και η Αίγυπτος $5 δις.
ΙΙΙ. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ
ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
Στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό: Παρά τις δραστικές μειώσεις σε ανθρώπινο δυναμικό υπό τα όπλα, το Ιράν με 441.000 στρατιωτών (Στρατό, Αεροπορία, Ναυτικό) και χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι εφεδρείες, υπερέχει αισθητά έναντι της Τουρκίας και της Αιγύπτου, των οποίων το προσωπικό ανέρχεται σε 355.200 και 348.500 αντίστοιχα. Το Ισραήλ διαθέτει 169.500 στρατιώτες και η Ελλάδα 141.800. Το μικρότερο στρατό, γύρω στις 10.000, διαθέτει η Κύπρος. Προηγείται ο Λίβανος με 60.000.
Άρματα μάχης, ΤΟΜ και Πυροβολικό: Όσον αφορά τον τομέα των αρμάτων μάχης, ξεχωρίζουν η Αίγυπτος και η Τουρκία. Η πρώτη διαθέτει 2.480 κύρια άρματα μάχης και η Τουρκία 2.378 ή 2 λιγότερα. Ακολουθούν το Ιράν με 1.513, το Ισραήλ με περισσότερα από 1.300 και η Ελλάδα με 1.228. Αναφορικά με τον αριθμό των Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού, η Τουρκία με 6.403 ΤΟΜ, η Αίγυπτος με 5,244 και η Ελλάδα με 2.107, υπερέχουν έναντι των υπολοίπων κρατών. Αισθητή είναι η υπεροχή του Ιράν στο Πυροβολικό, με 6.800 και πλέον πυροβόλα σε σύγκριση με 4.468 της Αιγύπτου και 3.526 της Ελλάδας. Ακολουθεί η Τουρκία με 2.762, η Ιορδανία με 1.285 και το Ιράκ με 1.064.
Εκτός από την κατοχή σημαντικού αριθμού μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων κρους, τεράστια είναι η έκταση του πυραυλικού οπλοστασίου του Ιράν. Η χώρα υπερέχει σημαντικά σε αριθμούς πυραύλων εδάφους – εδάφους, συγκρινόμενη με οποιαδήποτε άλλη δύναμη στην περιοχή. Η εμβέλεια των πυραύλων Shahab -3 και Sejj-1-2 που κατέχει, φτάνει ή ξεπερνά τα 1.200 χιλ. και τα 2.500 χιλ. Η Τεχεράνη εργάζεται ακόμη για ανάπτυξη πυραύλων με μεγαλύτερο βεληνεκές. Η Χαμάς και ιδίως η Χεσμπολάχ, με τις εκατοντάδες χιλιάδες πυραύλων που διαθέτουν, ορισμένοι με εμβέλεια μέχρι και 600 χιλ., προσθέτουν στην ιρανική ισχύ. Στον αντίποδα, το Ισραήλ διαθέτει τους πυραύλους Jericho -2 και Jericho -3 με ακτίνα δράσης 1.500 χιλ. – 6.500 χιλ. και η Σαουδική Αραβία τους DF-3 και DF-4 με βεληνεκές 2.600 χιλ. και 2.100 χιλ. αντίστοιχα.
Πυρηνικά και Χημικά Όπλα: Το Ισραήλ προφανώς κατέχει στρατιωτικές πυρηνικές ικανότητες. Διαθέτει 90 πυρηνικές κεφαλές στο οπλοστάσιο του ως μέσο έσχατης χρησιμοποίησης του σε περίπτωση που κινδυνεύει άμεσα η ύπαρξη του. Το Ιράν εκτός από δυνατότητες κατασκευής χημικών όπλων βρίσκεται πολύ κοντά στην απόκτηση πυρηνικών μέσων, γεγονός που απασχολεί έντονα το Ισραήλ και θα προσέβλεπε ή ακόμη και θα σχεδίαζε διακοπή της ανάπτυξης των.
ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
Μαχητικά αεροσκάφη: Η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία με 589 και 441 μαχητικά αεροσκάφη αντίστοιχα, διαθέτουν περισσότερα σκάφη σε σχέση με τις άλλες χώρες της περιοχής. Ακολουθούν το Ισραήλ με 340, η Τουρκία με 294, το Ιράν με 265 και η Ελλάδα με 229.
Τεχνολογικά, τα πιο προηγμένα αεροσκάφη τα διαθέτουν το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία, ενώ οι αμερικανικές απαγορεύσεις προς την Τουρκία αφήνουν τα σημάδια τους στο ποιοτικό επίπεδο της Πολεμικής της Αεροπορίας.
ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
Ενδεικτικά τα κύρια ναυτικά μέσα που διαθέτουν οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, συγκρίνονται ως ακολούθως:
Ναυτικό - Ανθρώπινο Δυναμικό: Όσον αφορά τον τομέα αυτό, η Τουρκία σε σύγκριση με άλλες χώρες, διαθέτει πολύ μεγαλύτερο ανθρώπινο δυναμικό στο Ναυτικό, ήτοι 45.000. Ακολουθούν η Αίγυπτος με 18.500, το Ιράν με 18.000, η Ελλάδα με 14.300, η Σαουδική Αραβία με 13.500 και το Ισραήλ με 9.500.
Υποβρύχια/ Φρεγάτες/ Κορβέτες/ Περιπολικά: Το Ιράν, με 19 υποβρύχια, έχει πλήρη υπεροχή έναντι των γειτονικών χωρών που στερούνται εντελώς των μέσων αυτών, γεγονός που το θέτει σε πλεονεκτική θέση στο θαλάσσιο γεωγραφικό του χώρο. Από την άλλη, ωστόσο, η Σαουδική Αραβία διαθέτει 10 φρεγάτες έναντι 9 κορβέτων του Ιράν, καθώς και 89 περιπολικά έναντι 61 ιρανικά και 33 ιρακινά.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, Τουρκία και Ελλάδα υπερέχουν σε ναυτικά μέσα, αλλά και η Αίγυπτος είναι αρκετά υπολογίσιμη δύναμη στην περιοχή, ακολουθούμενη από το Ισραήλ. Η Τουρκία διαθέτει 12 υποβρύχια και η Ελλάδα 10. Η Αίγυπτος διαθέτει 8 υποβρύχια και το Ισραήλ 5.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η Αίγυπτος διαθέτει δύο ελικοπτεροφόρα και η Τουρκία ένα, με προοπτική το Τουρκικό Ναυτικό να ενισχυθεί λίαν προσεχώς και με ένα αεροπλανοφόρο, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή από την εγχώρια πολεμική βιομηχανία.
Όσον αφορά τις φρεγάτες και τις κορβέτες, η Τουρκία διαθέτει 16 φρεγάτες και 9 κορβέτες. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος διαθέτουν 14 φρεγάτες η κάθε μία και το Ισραήλ 7 κορβέτες.
Περιπολικά σκάφη: Η Αίγυπτος διαθέτει γύρω στα 70, ενώ το Ισραήλ, η Τουρκία και η Ελλάδα γύρω στα 40 η κάθε μία.
Ναρκοπόλεμος/Ναρκαλιευτικά: Τα περισσότερα σκάφη της κατηγορίας αυτής τα διαθέτουν η Αίγυπτος και η Τουρκία, 14 και 11 αντίστοιχα. Η Ελλάδα διαθέτει 7.
Αποβατικά σκάφη: Η Τουρκία υπερέχει σημαντικά με 41 τέτοια σκάφη, σε σύγκριση με 15 της Αιγύπτου και 15 του Ισραήλ και 13 της Ελλάδας.
Η Κύπρος τα μόνα μέσα που διαθέτει στο Ναυτικό είναι περίπου 6 περιπολικά.
