Δε μπορεί να θεωρηθεί παράδοξο ότι οι αρχαίοι Έλληνες, με το ευρύ πνεύμα που τους διέκρινε, τη ζωηρή φαντασία και την υπέρμετρη ανάγκη για αναζήτηση και περιπέτεια, να είχαν υποπτευθεί ότι κάτι υπήρχε μεταξύ της Ευρώπης και της Ινδίας, έξω και πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες.

Σε σχετικούς θρύλους των Φοινίκων και των Καρχηδονίων ίσως να οφείλονταν τα όσα έγραψε ο Πλάτωνας στον «Κριτία» για την Ατλαντίδα ή ο Ευριπίδης, ο Πλούταρχος κι άλλοι φιλόσοφοι και ποιητές. Βέβαια, οι εγκυρότεροι Έλληνες γεωγράφοι, μαθηματικοί και αστρονόμοι των Αλεξανδρινών Χρόνων, όπως ο μέγας Ερατοσθένης, ο Ίππαρχος κι ο Στράβων, που υπήρξαν οι ιδρυτές της επιστημονικής γεωγραφίας, δεν ανέφεραν τίποτε απολύτως.

Αυτή η σπουδαία τριανδρία φρονούσε πως μεταξύ των Ηρακλείων Στηλών και των Ινδιών απλωνόταν μονάχα ο πλατύς Ωκεανός, ο φοβερός Ατλαντικός, που δεν αποκοτούσε κανείς να τον διαπλεύσει. Ο Ερατοσθένης, παρόλα αυτά, είχε παρατηρήσει πως κάποιος τολμηρός θαλασσοπόρος θα μπορούσε να αναχωρήσει από τα Γάδειρα της Ισπανίας και να φτάσει στις Ινδίες, πλέοντας στον ίδιο παράλληλο. Την ίδια άποψη συμμερίζονταν και ο Ίππαρχος, αλλά και ο Στράβων.

Πολύ πριν, ο Αριστοτέλης, στο έργο του «Περί Ουρανού», είχε ορθώς υποθέσει πως μονάχα ένας αχανής ωκεανός χώριζε τις Ηράκλειες Στήλες από τις Ινδίες.

Θεωρείται αδιαμφισβήτητο πως ο τολμηρότερος των αρχαίων Ελλήνων θαλασσοπόρων, ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης, πρόδρομος του Κολόμβου και του Μαγγελάνου, έφτασε γύρω στο 300 π.Χ. μέχρι τη Θούλη, τη σημερινή Ισλανδία κι από εκεί στην παγωμένη θάλασσα του Βόρειου Πόλου. Πολλοί τον αμφισβήτησαν. Μα, σύγχρονες μελέτες επιβεβαίωσαν τον πλου του Πυθέα σε αυτές τις τόσο μακρινές περιοχές και απέδειξαν τις ακριβέστατες μετεωρολογικές του παρατηρήσεις.

Αυτό που εξακολουθεί να προβληματίζει τους επιστήμονες ακόμα και στις μέρες μας είναι η ανακάλυψη ενός τάφου στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, στη Νότια Αμερική, όπου μέσα είχε βρεθεί ένα σπαθί, μια περικεφαλαία και μια ασπίδα των χρόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή των διαδόχων του, με ελληνικές επιγραφές χαραγμένες επάνω τους.

Εύλογα, λοιπόν, ξεπήδησε το ερώτημα πώς βρέθηκαν αυτά τα πολεμικά αντικείμενα στην Αμερική. Είναι γνωστό πως το όνειρο όλων των βασιλέων και κατακτητών της Αιγύπτου, από των Φαραώ μέχρι των Περσών, του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Πτολεμαίων, ήταν η ανακάλυψη των πηγών του Νείλου ποταμού, καθώς πίστευαν ότι πήγαζε από τον Μεγάλο Ωκεανό. Συνεπώς, για να κατορθωθεί κάτι τέτοιο, έπρεπε να γίνει ο περίπλους της Αφρικής.

Ανάμεσα σε εκείνους που το επιχείρησαν ήταν κι ο Μέγας Αλέξανδρος. Το ποθούσε σφόδρα, όχι μόνο για οικονομικούς λόγους, αλλά κυρίως από επιστημονικό ενδιαφέρον. Έτσι, διέταξε τον ναύαρχό του, τον Νέαρχο, να κάνει τον περίπλου της Αφρικής. Ίσως κάποιο από τα καράβια του να παρασύρθηκε από τα ρεύματα του Ατλαντικού Ωκεανού και να εξόκειλε στο Μοντεβιδέο της Νότιας Αμερικής. Δυστυχώς, κανένας Έλληνας γεωγράφος δεν αναφέρει κάτι σχετικό.

Αφότου οι παλαιότεροι Έλληνες φιλόσοφοι, όπως ο Αναξίμανδρος, ο Πυθαγόρας, ο Δημόκριτος, ο Αριστοτέλης και άλλοι, είχαν παραδεχθεί τη σφαιρικότητα της Γης, το ζήτημα της ανακάλυψης της Αμερικής είχε ουσιαστικά λυθεί. Ήταν μόνο θέμα θάρρους και χρηματικών μέσων.

Αυτές ακριβώς τις πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων γεωγράφων και αστρονόμων είχε μελετήσει κι ενστερνιστεί ο Κολόμβος, όταν δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα ξεκίνησε το ριψοκίνδυνο ταξίδι του, ώστε να πραγματοποιήσει τον πλου ανάμεσα στην Ευρώπη και στις Ινδίες.

Εφόσον οι Οθωμανοί είχαν κλείσει τους δρόμους της Ευρώπης προς την Ασία, ο Χριστόφορος Κολόμβος αναζητούσε μίαν άλλη οδό. Συνεχώς αντηχούσαν στα αυτιά του οι φράσεις της μεγαλύτερης αυθεντίας των επιστημών, του Αριστοτέλη, ο οποίος διατράνωνε επιμόνως ότι η Γη είναι σφαιρική.

Επίσης, ο Κολόμβος γνώριζε από τα λεγόμενα του Στράβωνα πως ο Ερατοσθένης είχε αφιερώσει ολόκληρο το δεύτερο μέρος της γεωγραφίας του στην απόδειξη της σφαιρικότητας της Γης.

Επομένως, όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος παρουσιάστηκε μπροστά στον Βασιλιά Φερδινάνδο και στη Βασίλισσα Ισαβέλλα της Ισπανίας, ζητώντας τους να του χρηματοδοτήσουν το παράτολμο σχέδιο του να ανακαλύψει νέες χώρες, η επιχειρηματολογία, που χρησιμοποίησε για να τους πείσει, στηριζόταν στις μελέτες και στο έργο των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, αστρονόμων και γεωγράφων.

Ακόμα κι έτσι, οι αρχαίοι Έλληνες ήταν εκείνοι που άνοιξαν τον δρόμο και διεύρυναν τον ορίζοντα της Γης, αλλά και της νόησης, ώστε να ανακαλυφθεί η Αμερική. Χωρίς τη συμβολή του ελληνικού πνεύματος, τίποτα δε θα είχε επιτευχθεί, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που γνωρίζουμε.

Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», στις 29/04/1951…