Μια αιφνίδια απόφαση του Ερευνητικού Ογκολογικού Ινστιτούτου Herzen της Μόσχας προκαλεί ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια των στατιστικών δεδομένων στη Ρωσία. Για πρώτη φορά έπειτα από αρκετές δεκαετίες, το Ινστιτούτο διέκοψε τη δημοσίευση στοιχείων που αφορούν τη θνησιμότητα από κακοήθεις νεοπλασίες, δηλαδή από καρκίνο.

Η κίνηση αυτή έγινε αντιληπτή από το ρωσικό αναλυτικό project δεδομένων «Αν είμαστε ακριβείς» (Если быть точным), το οποίο επισήμανε ότι η ετήσια στατιστική συλλογή του 2024 δεν περιλαμβάνει πλέον την ενότητα με τις σχετικές πληροφορίες.

Η διακοπή των στοιχείων αντικατοπτρίζεται και στον τίτλο της ετήσιας έκθεσης: ενώ παλαιότερα δημοσιευόταν ως «Κακοήθεις Νεοπλασίες στη Ρωσία (Νοσηρότητα και Θνησιμότητα)», τώρα εκδόθηκε με τίτλο που αναφέρεται μόνο στη «Νοσηρότητα».

Η διακοπή της δημοσίευσης από το Ινστιτούτο Herzen συνέπεσε με ανάλογη κίνηση της ρωσικής κρατικής στατιστικής υπηρεσίας Rosstat το καλοκαίρι του 2025.

Η σύνδεση με τον πόλεμο στην Ουκρανία

Ο λόγος για τον οποίο η διακοπή των δεδομένων προκαλεί τόσες αντιδράσεις βρίσκεται στην πολεμική σύγκρουση. Ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι και αναλυτές χρησιμοποιούσαν συχνά τα λεπτομερή στοιχεία θνησιμότητας του Ινστιτούτου -τα οποία ήταν τα μόνα που επέτρεπαν συγκρίσεις με διεθνή στατιστικά – στους υπολογισμούς τους για τις απώλειες των Ρώσων στρατιωτών που συμμετέχουν στην εισβολή στην Ουκρανία.

Η διακοπή καθιστά πλέον δυσκολότερη την εκτίμηση των δημογραφικών και κοινωνικών επιπτώσεων του πολέμου.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 2023 ο καρκίνος ήταν η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου στη Ρωσία, με 284 χιλιάδες θύματα. Σχεδόν ένας στους έξι νεκρούς (16,1%) έχασε τη ζωή του από ογκολογικές ασθένειες.

Κρίση στην περίθαλψη και αύξηση των κρουσμάτων

Η απόφαση για απόκρυψη των στατιστικών έρχεται σε μία περίοδο όπου ο αριθμός των πρωτοδιαγνωσθέντων ογκολογικών παθήσεων στη Ρωσία έχει αυξηθεί (698.693 το 2024, έναντι 674.587 το 2023), όπως αναφέρει η εφημερίδα Ιατρικός Αγγελιοφόρος (Медицинский вестник).

Παράλληλα, ο Υπουργός Υγείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Μιχαήλ Μουράσκο, ανακοίνωσε ότι πάνω από 4,4 εκατομμύρια πολίτες παρακολουθούνται από ογκολόγους στη χώρα. Ωστόσο, η περίθαλψη βρίσκεται σε κρίση:

• Έρευνα του «Κινήματος κατά του Καρκίνου» έδειξε ότι σχεδόν το 80% των ασθενών αναφέρει παραβιάσεις των προθεσμιών για τη διάγνωση και τη θεραπεία.
• Μόνο το 16,9% καταφέρνει να επισκεφθεί ογκολόγο εντός των θεσμοθετημένων τριών εργάσιμων ημερών.
• Μόνο το 20,1% των ασθενών ξεκινά τη θεραπεία στην ώρα της.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη στις αγροτικές περιοχές, όπου οι ασθενείς αντιμετωπίζουν πολύ μεγαλύτερες καθυστερήσεις.