Ο Ντόντικ είναι επικεφαλής του μεγαλύτερου κόμματος των Σέρβων της Βοσνίας, του SNSD, και μέλος της τριμελούς κρατικής προεδρίας που αποτελείται από έναν Βόσνιο, έναν Κροάτη και έναν Σέρβο Βόσνιο.

Και είναι φίλος του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος τον υποστηρίζει στο να γράψει ιστορία η Βοσνία-Ερζεγοβίνη με τη σημερινή της μορφή, σύμφωνα με την Handelsblatt.

Σε αντάλλαγμα, ο Ντόντικ θεωρεί ότι ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος κατά της Ουκρανίας είναι δικαιολογημένος και απαιτεί από το κράτος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να τοποθετηθεί ως “ουδέτερο” στον ουκρανικό πόλεμο. Στην πραγματικότητα, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν ενταχθεί στις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Υπουργοί με σερβοβοσνιακό υπόβαθρο στο Σεράγεβο είχαν μπλοκάρει τη σχετική απόφαση.

Επί του παρόντος, το κράτος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αποτελείται από δύο λεγόμενες οντότητες: την Ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 49% της κρατικής επικράτειας από άποψη έκτασης. Επιπλέον, υπάρχει η ειδική διοικητική ζώνη Brcko, η οποία αποτελεί περίπου το 2% της χώρας και διασχίζει το έδαφος της Σερβικής Δημοκρατίας.

Η Σερβική Δημοκρατία, που σημαίνει κυριολεκτικά Δημοκρατία της Σερβίας και της οποίας ο Ντόντικ ήταν πρόεδρος για μεγάλο χρονικό διάστημα, κατοικείται κυρίως από Σέρβους (81,5%). Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή που πραγματοποιήθηκε το 2013, ο πληθυσμός της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αποτελείται κατά 70,4% από Βόσνιους – τους μουσουλμάνους Βόσνιους – και κατά 22,4% από καθολικούς Κροάτες. Οι ορθόδοξοι Σέρβοι αποτελούν μόνο το 2,5% των κατοίκων εκεί.

Η Ειδική Διοικητική Περιφέρεια Brcko, από την άλλη πλευρά, έχει μικτό πληθυσμό, γι’ αυτό και δεν προσαρτήθηκε στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας μετά τον πόλεμο της Βοσνίας: το 2013, 42% Βόσνιοι, 35% Σέρβοι και 21% Κροάτες ζούσαν εκεί.

Ο στόχος ενός ξεχωριστού στρατού

Οι προσπάθειες διαχωρισμού έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό στη Σερβική Δημοκρατία και έχουν γίνει πιο συγκεκριμένες τους τελευταίους μήνες. Τον Οκτώβριο του 2021, το κοινοβούλιο της χώρας αποφάσισε να ιδρύσει τη δική του υπηρεσία για τα ναρκωτικά, αν και υπάρχει ήδη μία σε κρατικό επίπεδο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Οι παρατηρητές εκτίμησαν ότι η κυβέρνηση της οντότητας στη Μπάνια Λούκα δοκιμάζει πόσο μακριά μπορεί να φτάσει κανείς για να δημιουργήσει δομές για ένα ξεχωριστό κράτος.

Το μεγάλο χτύπημα ήρθε λίγο αργότερα: τον Δεκέμβριο ψηφίστηκαν νόμοι στην Μπάνια Λούκα που θα οδηγήσουν στην αποχώρηση της Σερβικής Δημοκρατίας από τις κρατικές δομές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Συγκεκριμένα, το κοινοβούλιο αποφάσισε να αφαιρέσει τις αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους στους τομείς της φορολογίας, της δικαιοσύνης, της ασφάλειας και της άμυνας.

Ο κύριος εμπνευστής πίσω από αυτό ήταν ο Ντόντικ. Στόχος του είναι επίσης η διάσπαση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και η δημιουργία ενός ξεχωριστού στρατού της Σερβικής Δημοκρατίας. Ένα τραυματικό έργο για τους Βόσνιους της χώρας: Η γενοκτονία 8.000 Βόσνιων στη Σρεμπρένιτσα – την οποία ο Ντόντικ αρνείται – διαπράχθηκε από τον στρατό της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας εκείνη την εποχή.

Μέχρι στιγμής, η δυτική διπλωματία εξακολουθεί να προσπαθεί να πείσει την κυβέρνηση της Μπάνια Λούκα να αποσύρει τους νόμους. Ο Επίτροπος της ΕΕ για την Πολιτική Γειτονίας, Olivér Várhelyi, προσέφερε στον Ντόντικ αμοιβή 600 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία δεν έχει πείσει μέχρι στιγμής.

Δεν έχει απομείνει πολύς χρόνος: οι νόμοι υποτίθεται ότι θα τεθούν σε ισχύ τον Μάιο. Στους διπλωματικούς κύκλους υπάρχουν φόβοι ότι ο Ντόντικ θα κηρύξει τότε και την ανεξαρτησία της Σερβικής Δημοκρατίας. Η Ρωσία και η Σερβία θα την αναγνώριζαν κατά πάσα πιθανότητα.

Μπορεί τότε να θελήσει να ενταχθεί στην οντότητα της Σερβίας – κάτι που ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, επίσης φίλος του Πούτιν, φυσικά εγκρίνει. Η προσπάθεια να ενωθεί αυτό το τμήμα της χώρας με τη Σερβία για να σχηματιστεί μια Μεγάλη Σερβία ήταν ένας από τους λόγους του πολέμου της Βοσνίας και της γενοκτονίας των Βοσνίων. Το σενάριο αυτό θα επιδείνωνε και πάλι την κατάσταση ασφαλείας του Κοσσυφοπεδίου, το οποίο η Σερβία θεωρεί δικό της.

Έτσι, η ιστορία απειλεί να επαναληφθεί στα Βαλκάνια, καθοδηγούμενη από τους πολιτικούς της εξουσίας στην ηγεσία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και της Σερβίας. Και ο πανίσχυρος φίλος τους Πούτιν, ο οποίος μπορεί εύκολα να εκμεταλλευτεί τέτοια εύθραυστα κράτη για τα γεωστρατηγικά του συμφέροντα.

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ελπίζει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ

Εάν οι φόβοι για απόσχιση της σερβικής επικράτειας της Βοσνίας δεν επαληθευτούν, το ενδεχόμενο σύγκρουσης σχετικά με το ρόλο του στρατού της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης παραμένει ωστόσο. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη φιλοδοξεί να γίνει μακροπρόθεσμα μέλος του ΝΑΤΟ και επί του παρόντος είναι χώρα εταίρος. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η αμυντική συμμαχία διαβεβαίωσε το Σαράγεβο για ακόμη ισχυρότερη υποστήριξη. Από την άλλη πλευρά, η Σερβική Δημοκρατία απορρίπτει την ένταξη στο ΝΑΤΟ – όπως και η Σερβία, η οποία προτιμά να συνεργαστεί στρατιωτικά με τη Ρωσία.

Η περιοχή των Σέρβων της Βοσνίας βασίζεται επίσης στη συνεργασία με τη Ρωσία. Ήδη από το 2017, οι Ρώσοι έστειλαν εκεί στρατιωτικές μονάδες και αξιωματικούς των μυστικών υπηρεσιών και εκπαίδευσαν Βόσνιους Σέρβους ως “ειδικούς αστυνομικούς”. Η Μόσχα θέλει να εμποδίσει με όλες της τις δυνάμεις την ένταξη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στο ΝΑΤΟ.

Αυτό φάνηκε επίσης από μια δήλωση του Ρώσου διπλωμάτη στο Σεράγεβο, Igor Kalabukhov. Ο Kalabukhov απείλησε στην κρατική τηλεόραση της Βοσνίας ότι εάν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αποφάσιζε να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, η χώρα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει παρόμοια μοίρα με την Ουκρανία.

Για τον Άντις Αχμέτοβιτς, βουλευτή του SPD, αυτό αποτελεί σαφές σήμα κινδύνου. “Εξάλλου, έχουμε μάθει ότι πρέπει να παίρνουμε κυριολεκτικά στα σοβαρά τις δηλώσεις του καθεστώτος Πούτιν”, δήλωσε πρόσφατα ο ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής σε εκδήλωση του Ιδρύματος Heinrich Böll. Δήλωσε στη Handelsblatt: “Πρόκειται για μια απειλή αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο, καθώς και για μια ακόμη προσπάθεια αποσταθεροποίησης των Δυτικών Βαλκανίων, της Μεσογείου και, κατά συνέπεια, της Ευρώπης”.

Ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Romeo Franz προειδοποιεί επίσης: “Πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τις απειλές του Πούτιν. Μετά τον επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία, έχει γίνει σαφές ότι ο Ρώσος δικτάτορας επιδιώκει μια νέα παγκόσμια τάξη και θέλει να την επιβάλει με τη δύναμη των όπλων. Ο Πούτιν έχει βάλει στο στόχαστρό του τα Δυτικά Βαλκάνια στο σύνολό τους εδώ και πολύ καιρό”.

Στη Βρετανία, ο κίνδυνος που ετοιμάζεται έχει αναγνωριστεί: Το Λονδίνο έχει ήδη επιβάλει κυρώσεις στον Ντόντικ και στον Ζέλικα Τσβιγιάνοβιτς, τον πρόεδρο της Σερβικής Δημοκρατίας. Και στους δύο έχει απαγορευτεί η είσοδος στο Ηνωμένο Βασίλειο και έχουν δεσμευτεί τα περιουσιακά στοιχεία που μπορεί να έχουν εκεί. Ωστόσο, οι δύο πολιτικοί μάλλον δεν ανησυχούν ιδιαίτερα. Ο Ντόντικ δήλωσε ότι “αδιαφορεί” για τις κυρώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου εναντίον του. Οι Βρετανοί ούτως ή άλλως δεν ήταν ποτέ ευνοϊκά διακείμενοι προς τους Σέρβους.

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά του Ντόντικ, εν τω μεταξύ, ισχύουν εδώ και πολλά χρόνια και αυστηροποιήθηκαν εκ νέου τον Ιανουάριο λόγω της πρότασης του στρατού. Οι πολίτες των ΗΠΑ απαγορεύεται πλέον να πραγματοποιούν οικονομικές συναλλαγές με τον Ντόντικ.

Η ΕΕ, από την άλλη πλευρά, δεν έχει ακόμη καταφέρει να επιβάλει κυρώσεις κατά του Ντόντικ, αν και έχει ήδη δημιουργηθεί ένα νομικό πλαίσιο για το σκοπό αυτό. Σύμφωνα με αυτό, τα άτομα που προσπαθούν να πλήξουν τη σταθερότητα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης μπορούν, για παράδειγμα, να υποβληθούν σε απαγόρευση εισόδου και οικονομικό πάγωμα. Ωστόσο, μεμονωμένες χώρες έχουν μέχρι στιγμής ασκήσει βέτο για την εφαρμογή του στον Ντόντικ.

Μία από αυτές είναι η Ουγγαρία, η οποία είναι ευτυχής να συνεργαστεί με τη Ρωσία και τη Σερβία. Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν υποσχέθηκε επίσης πρόσφατα στον Σέρβο ηγέτη Ντόντικ οικονομική βοήθεια ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Μια σαφής στήριξη, διότι η Σερβική Δημοκρατία βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Μια άλλη χώρα είναι η Κροατία. Και αυτό δημιουργεί ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, διότι το Ζάγκρεμπ δεν υποστηρίζει μόνο τον Ντόντικ, αλλά και τον άλλο διάβολο που υπάρχει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η φιγούρα του αυτή τη φορά: επίσης όπως και ο Ντόντικ πάνω από 1,90 μ. ύψος, αλλά με γκρίζα μαλλιά. Το όνομά του είναι Dragan Covic, είναι ο ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος των Κροατών Βόσνιων. Ο Covic αγωνίζεται για ένα επίσημο κροατικό τμήμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

Αυτό φέρνει την ΕΕ αντιμέτωπη με μια λεπτή κατάσταση: Ακόμα και μέσα στις τάξεις της, την βοηθούν να διαμελίσει τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στη σημερινή της μορφή.