Η Μόσχα δείχνει να έχει επιβάλει την ατζέντα της στις διεθνείς σχέσεις καθ’ όλη τη χρονιά 2016, γράφει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Sciences Po – USPC, Nicolas Tenzer, στο σάιτ «The Conversation: academic rigour, journalistic flair».

Και συνεχίζει:

Η Ρωσία επιβλήθηκε καταρχήν στη Συρία, απαιτώντας εκεχειρία με στόχο να καταλήξει σε ειρηνευτική συμφωνία. Επιβλήθηκε επίσης στην Ουκρανία, όπου οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να προελαύνουν στο Donbass. Και κυρίως επιβλήθηκε στην Ευρώπη, όπου αναδείχθηκαν φιλορώσοι υποψήφιοι και όπου οι φιλορωσικές ιδέες κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Επιβλήθηκε επίσης στην Τουρκία, όπου κατόρθωσε να ανατρέψει τις συμμαχίες. Επιβλήθηκε στις ΗΠΑ, όπου συνέβαλε στην εκλογή του αγαπημένου της προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμη και στον ΟΗΕ επιβλήθηκε, όπου κατόρθωσε να μπλοκάρει τη λειτουργία του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Δεν είναι βέβαια δεδομένο ότι αυτές οι επιτυχίες θα συνεχιστούν και το 2017. Στην Ευρώπη, και ειδικά στη Γαλλία, δεν είναι βέβαιο ότι θα κερδίσουν αυτοί που επιθυμούν μια γενναιόδωρη πολιτική απέναντι στη Ρωσία. Οι κυβερνοεπιθέσεις και η παρεμβατική προπαγάνδα της Μόσχας μπορεί να στραφούν εναντίον της και να κάνουν την κοινή γνώμη να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει. Αλλά και στις ΗΠΑ, οι επιθέσεις της Ρωσίας που μπορεί να κάνουν τη ζωή των Αμερικανών αβάσταχτη, ίσως κάνουν τη φιλορωσική τοποθέτηση του Τραμπ να αλλάξει. Πιθανόν η Γερουσία αναγκάσει τον Τραμπ να διατηρήσει την Τουρκία στη Δύση και στο ΝΑΤΟ, να μη χαλάσει τη συμμαχία με τις χώρες του Κόλπου και να μην επιτρέψει στο Ιράν να εγκατασταθεί σε αυτό που θα απομείνει από τη Συρία.

Ούτε η Κίνα θα έβλεπε με καλό μάτι τη Ρωσία να εγκαθίσταται ως κυρίαρχη δύναμη. Η Κίνα επιθυμεί να ενισχύσει τους διεθνείς δεσμούς της και η Ρωσία θα κάνει τα πάντα για να την εμποδίσει. Η συμφωνία που υπέγραψε η Ρωσία με τις χώρες του Κόλπου, ειδικά για τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου που θα επιτρέψει την αύξηση των τιμών, ίσως αμφισβητηθεί εξαιτίας των γεωστρατηγικών αντιθέσεων, κόβοντας έτσι το οξυγόνο στη Ρωσία.

Είναι, δηλαδή, πιθανόν να εγκατασταθεί μια νέα ισορροπία στην οποία η Μόσχα θα βρισκόταν αντιμέτωπη με ένα όλο και πιο εχθρικό τοπίο που θα την εμπόδιζε, ειδικά στη Μέση Ανατολή, να συνεχίσει το έργο της. Η ειρηνευτική συμφωνία που επιθυμεί να επιβάλει στην Μέση Ανατολή, τους προσεχείς μήνες, ίσως δεν ευοδωθεί, πιθανόν εξαιτίας των διενέξεων των βασικών πρωταγωνιστών που είναι η Τουρκία και το Ιράν.

Η Ευρώπη αντιστέκεται

Οι κίνδυνοι που μπορεί να κρύβει για την Ευρώπη μια πανίσχυρη Ρωσία, στο κέντρο του παγκόσμιου παιχνιδιού, αλλά και η ανασφάλεια που προκαλεί η άνοδος του Ντόναλντ Τραμπ ίσως κάνουν τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να ξαναβρούν το σθένος να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Βέβαιες ότι πρέπει να πολεμήσουν όσους αμφισβητούν τις κεντρικές ευρωπαϊκές αξίες, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο θα μπορούσαν να πάρουν νέες πρωτοβουλίες για να επανεκκινήσουν την ευρωπαϊκή διαδικασία.

Αυτό σημαίνει ότι, πέρα από τη γαλλο-γερμανική πρόταση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στη δράση παραπληροφόρησης που έχει ξεκινήσει η Ρωσία, κυρίως για να υπονομεύσει τις ευρωπαϊκές αξίες. Αυτό δεν προϋποθέτει απαντήσεις καθαρά τεχνικές. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να επικοινωνήσουν καλύτερα στους πολίτες των χωρών τους τον γεωπολιτικό κίνδυνο που υποκρύπτουν αυτές οι κινήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, για παράδειγμα, η Ευρώπη θα πρέπει να φανεί πιο αυστηρή και κατηγορηματική απέναντι σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, οι οποίες δείχνουν ανησυχητικά σημάδια αντιδημοκρατικής διακυβέρνησης.

Αυτό σημαίνει, επίσης, ότι η Ευρώπη θα πρέπει να επιμείνει στις κυρώσεις της εναντίον της Ρωσίας και να τις ανανεώνει συστηματικά. Θα πρέπει επίσης να τοποθετήσει επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μια προσωπικότητα πρώτης γραμμής. Θα πρέπει να γίνουν συγκεκριμένα και σημαντικά βήματα στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας κατά τη διάρκεια του 2017, σε στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ. Και κυρίως, οι βασικές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, θα πρέπει να μπουν μπροστά και να αναλάβουν πρωτοβουλίες στη Μέση Ανατολή, ειδικά στη Συρία και στην Υεμένη.

Μένει ο φάκελος Brexit. Εκεί, οι νομικές δυσκολίες και οι οικονομικές συνέπειες είναι τόσο μεγάλες, για ολόκληρα κομμάτια της οικονομίας, που η προοπτική του Brexit απομακρύνεται σιωπηλά. Ολο και περισσότερες φωνές στο Ηνωμένο Βασίλειο υψώνονται, ακόμη και ανάμεσα σε πρώην Brexiters, ώστε τα πράγματα να κυλήσουν ομαλά.

Η Ευρώπη θα πρέπει να αντιληφθεί ότι οι εξωτερικοί και οι εσωτερικοί κίνδυνοι συνδέονται όσο ποτέ. Ο αγώνας για το δίκαιο, για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για τη δημοκρατία, για την αλήθεια, για τη δικαιοσύνη και για τις ελευθερίες, στο εσωτερικό μέτωπο συνδέονται με τη μάχη στο διεθνές πεδίο. Αυτό πρέπει να γίνει οπωσδήποτε κατανοητό, και γι’ αυτόν τον λόγο το ρωσικό ζήτημα είναι πρωταρχικό.

Tα ιστορικά προηγούμενα

Στη συνέχεια, τα ιστορικά προηγούμενα θα πρέπει να μας διαφωτίσουν. Οι σκοτεινοί καιροί έχουν επιστρέψει και μπορούμε να δούμε κοινά σημεία με αυτό που περιέγραφε ο Στέφαν Τσβάιχ στο βιβλίο του «Ο κόσμος του χθες». Η Hannah Arendt έχει επίσης εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα το ψέμα και την αναστροφή των εννοιών «καλό, κακό, ψεύτικο, αληθινό». Οι τρόποι της μετάδοσης των πληροφοριών και της παραπληροφόρησης, σήμερα, έχουν αλλάξει.

Το μέγεθος της πιθανής καταστροφής των μυαλών και της ελευθερίας είναι αμέτρητο. Η υπερπληροφόρηση ανταγωνίζεται συχνά την υπο-ανάλυση. Βλέπουμε τη φρίκη στον κόσμο live και ταυτόχρονα απουσιάζει κάθε δράση: αυτό έχει θλιβερές συνέπειες στις έννοιες της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναλυθεί.

Και τέλος, στο σύνολο των δυτικών χωρών και αναμφίβολα στις ΗΠΑ τίθεται το ερώτημα της αντοχής των θεσμών. Ο μελλοντικός ρόλος της Γερουσίας για τη «μετριοπάθεια» του Τραμπ θα είναι το πρώτο τεστ. Αυτό το ερώτημα για τους θεσμούς τίθεται για τις ΗΠΑ αλλά και για την Ευρώπη. Και όχι μόνο για τους πολιτικούς, αλλά και για τα κόμματα, για την κοινωνία των πολιτών και για τους διανοούμενους.

Αν τίποτα από αυτά δεν συμβεί, αν δηλαδή δεν ξεκινήσει δράση για το συμφέρον του κόσμου και για την υπεράσπιση των αξιών, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος που το 2017 δεν θα μοιάζει τρομερά με το θλιβερό και σκοτεινό 2016.